ਗੁਲਾਗ
ਗੁਲਾਗ (/ˈɡuːlɑːɡ/, ਯੂਕੇ ਵੀ /-læɡ/; ਰੂਸੀ: ГУЛаг, romanized: GULag, [ɡʊˈlak] (
ਸੁਣੋ), ਕੈਂਪਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਸੋਵੀਅਤ ਜ਼ਬਰੀ-ਲੇਬਰ ਕੈਂਪ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਇੰਚਾਰਜ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਸੀ ਜੋ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਲੈਨਿਨ[1] ਅਧੀਨ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1930 ਵਿਆਂ ਤੋਂ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰੰਭ ਤੱਕ ਜੋਸਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਵੀ ਗੁਲਾਗ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਜ਼ਬਰੀ-ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕੈਂਪ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੈਂਪ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਸਟਾਲਿਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।[2][3] ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਅਪਰਾਧੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਦੀ ਤੱਕ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਤੂਸੇ ਗਏ ਸਨ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਐਨਕੇਵੀਡੀ ਟ੍ਰੋਇਕਾਸ ਵਰਗੇ ਜਾਂ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਹੋਰ ਔਜਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਧਾਰਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਲਾਗ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜਬਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਾਧਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।
ਏਜੰਸੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪਹਿਲਾਂ ਜੀਪੀਯੂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਐਨ ਕੇ ਵੀਡੀ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਐਮਵੀਡੀ) ਦੁਆਰਾ। ਸੋਲੋਵਕੀ ਜੇਲ੍ਹ ਕੈਂਪ, ਇਨਕਲਾਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ ਸੁਧਾਰਕ ਲੇਬਰ ਕੈਂਪ, 1918 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1919 ਨੂੰ "ਜਬਰੀ-ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕੈਂਪਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ" ਦੇ ਇੱਕ ਫ਼ਰਮਾਨ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਰੂਪ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੰਟਰਨਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਿਆ, 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ 100,000 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਦਿ ਬਲੈਕ ਬੁੱਕ ਆਫ ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨਿਕੋਲਸ ਵਰਥ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੋਵੀਅਤ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਮੌਤ ਦਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ, ਜੋ 5% (1933) ਅਤੇ 20% (1942–1943) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚੋਖਾ, (1950 ਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਲਗਪਗ 1 ਤੋਂ 3% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ) ਘਟ ਗਿਆ।[4][5] ਅਧਿਕਾਰਤ ਪੁਰਾਲੇਖ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣ ਰਹੀ ਸਹਿਮਤੀ ਅਨੁਸਾਰ 1930 ਤੋਂ 1953 ਤੱਕ ਗੁਲਾਗ ਭੇਜੇ ਗਏ 1.8 ਕਰੋੜ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਪਗ 15 ਤੋਂ 17 ਲੱਖ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।[6][7] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਜਿਹੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਾਹਿਤਕ ਸਰੋਤਾਂ' ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿਤੇ ਉੱਚ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।[8] ਪੁਰਾਲੇਖ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਗ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ "ਵਿਨਾਸ਼ ਦੀ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ" ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਇਰਾਦੇ ਦਾ ਕੋਈ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ, ਅਤੇ ਕੈਦੀ ਰਿਹਾਈ ਗੁਲਾਗ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Gulag: An Introduction Archived September 5, 2017, at the Wayback Machine. by Anne Applebaum
- ↑ Remnick, David (April 14, 2003). "Seasons in Hell". The New Yorker. Retrieved March 27, 2017.
- ↑ Other Soviet penal-labor systems not formally included in the GULag were: (a) camps for prisoners of war captured by the Soviet Union, administered by GUPVI (b) filtration camps set up during World War II for the temporary detention of Soviet Ostarbeiters and prisoners of war while the security organs screened them in order to "filter out" the black sheep, (c) "special settlements" for internal exiles including "kulaks" and deported ethnic minorities, such as Volga Germans, Poles, Balts, Caucasians, Crimean Tartars, and others. During certain periods of Soviet history, each of these camp systems held millions of people. Many hundreds of thousands were also sentenced to forced labour without imprisonment at their normal place of work. (Applebaum, pages 579–580)
- ↑ Werth, Nicolas (20 January 2009). "STATE VIOLENCE IN STALIN's REGIME: OUTLINE FOR AN INVENTORY AND CLASSIFICATION" (PDF). Stanford University.
- ↑ G. Zheleznov, Vinogradov, F. Belinskii (December 14, 1926). "Letter To the Presidium of the Central Executive Committee of the All-Union Communist Party (Bolshevik)". Retrieved April 15, 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Healey, Dan (1 June 2018). "GOLFO ALEXOPOULOS. Illness and Inhumanity in Stalin's Gulag". The American Historical Review. 123 (3): 1049–1051. doi:10.1093/ahr/123.3.1049.
New studies using declassified Gulag archives have provisionally established a consensus on mortality and "inhumanity." The tentative consensus says that once secret records of the Gulag administration in Moscow show a lower death toll than expected from memoir sources, generally between 1.5 and 1.7 million (out of 18 million who passed through) for the years from 1930 to 1953.
- ↑ Wheatcroft, Stephen G. (1999). "Victims of Stalinism and the Soviet Secret Police: The Comparability and Reliability of the Archival Data. Not the Last Word" (PDF). Europe-Asia Studies. 51 (2): 320. doi:10.1080/09668139999056.
- ↑ Figes, Orlando (2009). "Ученый: при Сталине погибло больше, чем в холокост". BBC News.
Хотя даже по самым консервативным оценкам, от 20 до 25 млн человек стали жертвами репрессий, из которых, возможно, от пяти до шести миллионов погибли в результате пребывания в ГУЛАГе. Translation: The most conservative calculations speak of 20-25 million victims of repression, 5 to 6 million of whom died in the gulag