ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ਜੀ ਮੰਦਰ
ਗੌੜੀਆ ਵੈਸ਼ਨਵ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ਜੀ ਮੰਦਰ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਸਿਟੀ ਪੈਲੇਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ) ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਰਾਜਾ ਸਵਾਈ ਜੈ ਸਿੰਘ II ਦੁਆਰਾ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਤੋਂ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵੈਸ਼ਨਵ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
| ਰਾਧਾ ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵਜੀ ਮੰਦਰ | |
|---|---|
 | |
| ਧਰਮ | |
| ਮਾਨਤਾ | ਹਿੰਦੂ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਜੈਪੁਰ |
| ਟਿਕਾਣਾ | |
| ਰਾਜ | ਰਾਜਸਥਾਨ |
| ਦੇਸ਼ | ਭਾਰਤ |
  ਜੈਪੁਰ ਅੰਦਰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ  ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ਜੀ ਮੰਦਰ (ਰਾਜਸਥਾਨ)  ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ਜੀ ਮੰਦਰ (ਭਾਰਤ) | |
| ਗੁਣਕ | 26°55′44″N 75°49′26″E / 26.9288302°N 75.8239547°E |
ਦੰਤਕਥਾ ਸੋਧੋ
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਮੂਰਤ ਨੂੰ "ਬਜਰਾਕ੍ਰਿਤ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪੜਪੋਤੇ ਬਜਰਨਭ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਲਗਭਗ 5,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਬਜਰਨਾਭ ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ (ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਨੂੰਹ) ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਵਰਣਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਏ। ਪਹਿਲੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਸਮਾਨਤਾ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਛਾਤੀ ਦਾ ਖੇਤਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਵਰਗਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਤੀਸਰੇ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਚਿਹਰਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਅਵਤਾਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਪਹਿਲੀ ਮੂਰਤ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ " ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਜੀ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਮੂਰਤ ਨੂੰ "ਗੋਪੀਨਾਥ ਜੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਚਿੱਤਰ "ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ਜੀ" ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਯੁੱਗਾਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ, ਇਹ ਪਵਿੱਤਰ ਬ੍ਰਹਮ ਚਿੱਤਰ ਵੀ ਗੁਆਚ ਗਏ ਸਨ।
ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵੇਦਾਂਤ-ਆਚਾਰੀਆ ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਦੇਵ ਵਿਦਿਆਭੂਸ਼ਣ ਨੇ ਗੋਵਿੰਦਾ-ਭਾਸ਼ਯ ( ਬ੍ਰਹਮਾ ਸੂਤਰ ' ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ) ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਆਚਾਰੀਆ ਨੂੰ ਟੀਕਾ ਲਿਖਣ ਦੀ ਹਿਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਮਸ਼ਹੂਰ ਟਿੱਪਣੀ ਗੌੜੀਆ-ਵੈਸ਼ਨਵਾਂ ਲਈ ਜਾਇਜ਼ਤਾ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈ। ਇਸ ਟਿੱਪਣੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼੍ਰੀਲਾ ਬਾਲਦੇਵ ਵਿਦਿਆਭੂਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਨੇ ਗਲਤਾਜੀ, ਜੈਪੁਰ ਵਿਖੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਾਸਤਰਾਰਥ (ਬਹਿਸ) ਦੌਰਾਨ ਰਾਮਾਨੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ, ਹਰਾਉਣ ਅਤੇ ਯਕੀਨ ਦਿਵਾਇਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ "ਵੇਦਾਂਤਾਚਾਰੀਆ" ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਸਾਰੇ ਵੈਸ਼ਨਵਾਂ ਲਈ, ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਧਾ ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵ ਜੀ ਮੰਦਰ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ "ਆਰਤੀ" ਅਤੇ "ਭੋਗ" ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਵਾਰ ਚੜ੍ਹਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ "ਦਰਸ਼ਨ" ਲਈ ਉਤਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਮੰਦਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਵਜੀ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਵਾਰ ਆਰਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਰਾਧਾ ਗੋਵਿੰਦ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।[1]
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ "Govind Dev JI Temple-Amer-jaipur". amerjaipur.in. Agam pareek. Retrieved 2015-09-25.