ਜਨਨੀ ਝੂੰਮਰ

ਜਨਨੀ ਝੂੰਮਰ ਵੀ ਜਨਨੀ ਝੁਮੈਰ ਝਾਰਖੰਡ ਦੇ ਛੋਟਾ ਨਾਗਪੁਰ ਪਠਾਰ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਗਪੁਰੀ ਲੋਕ ਨਾਚ ਹੈ। ਇਹ ਔਰਤਾਂ  ;'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਨਾਚ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਗੀਤ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੰਡੇਰ, ਢੋਲ ਅਤੇ ਬੰਸੀ ਆਦਿ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਨੱਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਨ੍ਰੀਤ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਨਾਰੀ ਦੀ ਉਕ੍ਰੀਸ਼ਟਾ ਨੁੂੰ ਦਰਸਾਇਆਂ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਨੱਚਦੀਆਂ ਹਨ, ਮਰਦ ਸੰਗੀਤਕ ਸਾਜ਼ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਨਾਚ ਕਰਮ ਅਤੇ ਜਿਤੀਆ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਨਾਚ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਦ ਇਹ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਗਨਾਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਨੱਚਣ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅੰਗਨਾਈ ਨੂੰ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੰਦਨਤਾਰੀ, ਪਹਿਲਸਾਂਝਾ, ਅਧਰਤੀਆ, ਭਿੰਸਾਰੀਆ, ਉਧੋਵਾ, ਥਡੌਵਾ, ਲਹਸੂਆ, ਖੇਮਟਾ, ਦੈਧਾਰਾ, ਰਸਕਰੀਡਾ ਆਦਿ। ਇਸ ਨੂੰ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੂਰਬਾਹਾ, ਪਛੀਮਾਹਾ, ਉੱਤਰਾਹਾ, ਦਕਸ਼ੀਨਾਹਾ, ਸੋਨਪੁਰੀਆ, ਨਾਗਪੁਰੀਆ, ਜਸ਼ਪੁਰੀਆ, ਗੰਗਪੁਰੀਆ, ਹੇਂਠਘਾਟੀਆ ਅਤੇ ਅਸਮੀਆ ਆਦਿ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾਚ ਅਸਾਧ ਦੇ ਮਹੀਨੇ (ਜੂਨ-ਜੁਲਾਈ) ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਰਤਿਕ (ਅਕਤੂਬਰ-ਨਵੰਬਰ) ਦੇ ਦੇਵਥਾਨ ਤਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਵਿਆਹ/ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੋਮਕਚ ਨਾਚ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।