ਜਿੱਦੂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ

ਜਿੱਦੂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ (ਜੇ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ) (12 ਮਈ 1895 - 17 ਫਰਵਰੀ 1986) ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਆਤਮਕ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨਕਾਰ ਸਨ। ਉਹ ਰੂਹਾਨੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ (psychological revolution), ਮਨ ਦੀ ਕੁਦਰਤ, ਧਿਆਨ, ਮਾਨਵੀ ਸੰਬੰਧ, ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਬਦੀਲੀ ਕਿਵੇਂ ਲਿਆਈਏ ਆਦਿ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਸਨ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਹਰ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਰੂਹਾਨੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਤ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕਿਸੇ ਬਾਹਰੀ ਕਾਰਕ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਚਾਹੇ ਉਹ ਧਾਰਮਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਜਾਂ ਸਮਾਜਕ ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋਵੇ।

ਜਿੱਦੂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ
ਜੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ 1920ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ
ਜਨਮ	12 ਮਈ 1895 ਮਦਨਾਪੱਲੇ, ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ
ਮੌਤ	17 ਫਰਵਰੀ 1986 ਓਜਾਈ, ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ
ਪੇਸ਼ਾ	ਪ੍ਰਵਚਨਕਾਰ, ਰੂਹਾਨੀਅਤ, ਲੇਖਕ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ
Parent	ਜਿੱਦੂ ਨਾਰੈਣੀਆ ਅਤੇ ਸੰਜੀਵਾਅੱਮਾ

ਜੀਵਨੀ

ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦੀ ਅਠਵੀਂ ਔਲਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵੀ ਵਾਸੂਦੇਵ ਦੀ ਅਠਵੀਂ ਔਲਾਦ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਮੂਰਤੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਮੂਰਤੀ ਦਾ ਜਨਮ 1895 ਵਿੱਚ ਆਂਧਰਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਦਨਾਪਾਲੀ ਵਿੱਚ ਮਧ‍ਵਰਗੀ ਬਾਹਮਣ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਅਸਲ ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਵਿਵਾਦ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜਿੱਦੂ ਨਾਰਾਇਨਿਆ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਕੇਵਲ ਦਸ ਸਾਲ ਦੇ ਹੀ ਸਨ, ਉਦੋਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਸੰਜੀਵਾਮਾ ਦਾ ਨਿਧਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਕੁੱਲ ਗਿਆਰਾਂ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ ਛੇ ਹੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਲੰਘ ਸਕੇ। ਪਰਿਵਾਰ 1903 ਵਿੱਚ ਕਦਾਪਾ ਜਾ ਕੇ ਬਸ ਗਿਆ, ਜਿਥੇ ਪਹਿਲੀ ਠਹਿਰ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਲੇਰੀਆ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਵਾਰ ਵਾਰ ਇਹ ਨਾਮੁਰਾਦ ਬਿਮਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ। ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਬੀਮਾਰ ਜਿਹਾ, "ਧੁੰਦਲਾ ਅਤੇ ਸੁਪਨਸਾਜ਼," ਉਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਪਛੜੇ,ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਕੋਲੋਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਟ ਪੈਂਦੀ। ਲਿਖੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਦਸਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨੋਰੋਗੀਆਂ ਵਾਲੇ ਤਜਰਬੇ ਪੇਸ਼ ਆਏ, ਜਿਵੇਂ 1904 ਵਿੱਚ ਮਰ ਚੁੱਕੀ ਭੈਣ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮੋਈ ਮਾਂ ਨਜ਼ਰ ਪੈਂਦੀਆਂ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਮ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਹੜਾ ਫਿਰ ਸਾਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਕਾਇਮ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਮੂਰਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨਿਤੀਆ ਨੂੰ ਥੀਓਸੌਫਿਕਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਡਾ. ਏਨੀ ਬੇਸੇਂਟ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਦੇ ਪਿਤਾ 1907 ਵਿੱਚ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਏ।

ਰਚਨਾਵਾਂ

ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਪੁਸਤਕਾਂ

• ਸਿੱਖਿਆ-ਸੰਵਾਦ
• ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਆਜ਼ਾਦੀ
• ਜਾਣੇ ਹੋਏ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦੀ
• ਮੁਰਸ਼ਦ ਤੇ ਪੈਰਾਂ 'ਚ

ਬਿਬਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ

• Aberbach, David (July 1, 1993). "Mystical Union and Grief: the Ba'al Shem Tov and Krishnamurti". Harvard Theological Review. 86 (3). Cambridge, Massachusetts: 309–321. ISSN 0017-8160. JSTOR 1510013.
• Jayakar, Pupul (1986). Krishnamurti: a biography (1st ed.). San Francisco: HarperCollins. ISBN 978-0-06-250401-2. {{cite book}}: Text "Harper & Row" ignored (help)
• Jiddu, Krishnamurti (January 1, 1926). "Editorial Notes". The Herald of the Star. XV (1). London: Theosophical Publishing House: 3. OCLC 225662044.
• Jiddu, Krishnamurti (1928a). "Who brings the truth?". The pool of wisdom, Who brings the truth, By what authority, and three poems. Eerde, Ommen: Star Publishing Trust. pp. 43–53. OCLC 4894479. Saaremaa, Estonia: jiddu-krishnamurti.net [web publisher]. {{cite book}}: External link in |chapterurl= (help); Unknown parameter |chapterurl= ignored (|chapter-url= suggested) (help)
• Jiddu, Krishnamurti (1929). "The dissolution of the Order of the Star: a statement by J. Krishnamurti". International Star Bulletin. #b-vol (2 ਫਰਮਾ:Interp). Eerde, Ommen: Star Publishing Trust: 28–34. OCLC 34693176. J.Krishnamurti Online [web publisher]. Retrieved March 9, 2010. {{cite journal}}: Text "[3]" ignored (help)
• Jiddu, Krishnamurti (1 August 1965b). "Tenth public talk at Saanen". J.Krishnamurti Online. Krishnamurti Foundations. #jko-sn. Archived from the original on 19 ਅਕਤੂਬਰ 2012. Retrieved 23 ਨਵੰਬਰ 2013. {{cite web}}: Text "JKO 650801" ignored (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
• Jiddu, Krishnamurti (1972). "Eerde Gathering 1927, Questions and answers". Early Writings. Vol. II [Offprints from Chetana 1970]. Bombay: Chetana. pp. 6–14. OCLC 312923125. Saaremaa, Estonia: jiddu-krishnamurti.net [web publisher. {{cite book}}: External link in |chapterurl= and |publisher= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |chapterurl= ignored (|chapter-url= suggested) (help)
• Jiddu, Krishnamurti (1975b) [1969]. Lutyens, Mary (ed.). Freedom from the Known (reprint, 1st Harper paperback ed.). San Francisco: HarperCollins. ISBN 978-0-06-064808-4. #jko-sn. {{cite book}}: Text "Freedom from the known" ignored (help); Text "HarperSanFrancisco" ignored (help); Text "JKO 237" ignored (help)
• Jiddu, Krishnamurti (2004) [originally published 1982. San Francisco: HarperCollins]. Krishnamurti's Journal. Bramdean: Krishnamurti Foundation Trust. ISBN 978-0-900506-23-9. {{cite book}}: Text "Harper & Row" ignored (help)
• Lutyens, Mary (1975). Krishnamurti: The Years of Awakening (1st US ed.). New York: Farrar Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-18222-9. {{cite book}}: Text "Krishnamurti: the years of awakening" ignored (help); (Reprint of 1st US ed.). New York: Avon Books. 1983a [1975]. ISBN 978-0-380-00734-9. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help); Text "Discus" ignored (help); preview (Reprint of 1st US ed.). Boston: Shambhala Publications. 1997 [1975]. ISBN 978-1-57062-288-5.
• Lutyens, Mary (1983b). Krishnamurti: The Years of Fulfilment (1st US ed.). New York: Farrar Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-18224-3. {{cite book}}: Text "Krishnamurti: the years of fulfilment" ignored (help); (1st UK ed.). London: John Murray (publisher). 1983c. ISBN 978-0-7195-3979-4. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help); Text "John Murray" ignored (help); preview (1st KFT ed.). Bramdean: Krishnamurti Foundation Trust. 2003a [1983]. ISBN 978-0-900506-20-8. Google Books [web preview publisher].
• Lutyens, Mary (1990). The life and death of Krishnamurti (1st UK ed.). London: John Murray (publisher). ISBN 978-0-7195-4749-2. {{cite book}}: Text "John Murray" ignored (help);; [[:ਫਰਮਾ:Interp]] (#add-eds ed.). Bramdean: Krishnamurti Foundation Trust. 2003c [1990]. ISBN 978-0-7195-4749-2. {{cite book}}: Text "1st KFT" ignored (help); URL–wikilink conflict (help)
• Lutyens, Mary (1995). The boy Krishna: the first fourteen years in the life of J. Krishnamurti (pamphlet). Bramdean: Krishnamurti Foundation Trust. ISBN 978-0-900506-13-0.
• Sloss, Radha Rajagopal (1991). Lives in the Shadow with J. Krishnamurti (1st ed.). London: Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0-7475-0720-8. {{cite book}}: Text "Lives in the shadow with J. Krishnamurti" ignored (help)
• Vernon, Roland (2001). Star in the east: Krishnamurti: the invention of a messiah. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-23825-4. {{cite book}}: Text "Palgrave" ignored (help)
• Williams, Christine V. (2004). Jiddu Krishnamurti: world philosopher (1895–1986): his life and thoughts. Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-2032-6.