ਜੈਈ ਰਾਜਗੁਰੂ
ਜੈਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਰਾਜਗੁਰੂ ਮੋਹਾਪਾਤਰਾ (29 ਅਕਤੂਬਰ 1739 – 6 ਦਸੰਬਰ 1806) ਜੈਈ ਰਾਜਗੁਰੂ[1] ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਓਡੀਸ਼ਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਸਤੀ ਸੀ। ਖੁਰਦਾ ਰਾਜ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਰਿਆਸਤ-ਪੁਜਾਰੀ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਪ੍ਰਾਂਤ 'ਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਰਾਠਿਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਕ ਮਰਾਠਾ ਦੂਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਦੀਆਂ ਗੁਪਤ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਰਾਜੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਤੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿਣ 'ਤੇ, ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜ ਨੇ ਖੁਰਦਾ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲਿਆ।[2] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਬਾਗੀਟੋਟਾ, ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।[3][4]
Jaya Rajaguru | |
|---|---|
ଜୟ ରାଜଗୁରୁ | |
| ਜਨਮ | Jaykrushna Mahapatra 29 ਅਕਤੂਬਰ 1739 |
| ਮੌਤ | 6 ਦਸੰਬਰ 1806 (ਉਮਰ 67) |
| ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ | Execution/capital punishment |
ਆਰੰਭਕ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਜੈਈ ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ 29 ਅਕਤੂਬਰ 1739 ਨੂੰ (ਓਡੀਆ ਕੈਲੰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਅਨਲਾ ਨਬਮੀ ਦੇ ਮੌਕੇ) ਨੂੰ ਪੁਰੀ, ਓਡੀਸ਼ਾ[5] ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਿਰਾਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ, ਪਿਤਾ ਚੰਦਰ ਰਾਜਗੁਰੂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਹਰਾਮਣੀ ਦੇਬੀ ਕੋਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਸ਼ਾਹੀ ਪੁਜਾਰੀ, ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ਼ ਅਤੇ ਖੁਰਦਾ ਦੇ ਰਾਜੇ, ਗਜਪਤੀ ਮੁਕੁੰਦ ਦੇਵਾ-2 ਦਾ ਅਸਲ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਲਿਖਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[6]
ਸ਼ਾਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ
ਸੋਧੋਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਗਦਾਧਰ ਰਾਜਗੁਰੂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਤੰਤਰ ਸਾਧਕ ਵਾਂਗ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਵਿਦਵਾਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਉਸ ਨੂੰ 41 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1780 ਵਿੱਚ ਗਜਪਤੀ ਦਿਬਯਸਿੰਘ ਦੇਵਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ-ਕਮ-ਰਾਜਗੁਰੂ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਉਮਰ ਭਰ ਕੁੰਵਾਰਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਗਜਪਤੀ ਮੁਕੁੰਦ ਦੇਵ-2 ਦਾ ਸ਼ਾਹੀ ਪੁਜਾਰੀ ਵੀ ਸੀ।
1779 ਵਿੱਚ, ਬਡੰਬਾ ਗਾਡਾ ਵਿਖੇ ਖੁਰਦਾ ਰਾਜਾ ਅਤੇ ਜਾਨੂਜੀ ਭੌਂਸਾਲਾ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ, ਨਰਸਿੰਘ ਰਾਜਗੁਰੂ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਫੌਜ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜੈਈ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਖੁਰਦਾ ਦੇ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਨਿਭਾਈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Praphulla Kumāra Paṭṭanāẏaka (1979). A Forgotten Chapter of Orissan History: With Special Reference to the Rajas of Khurda and Puri, 1568–1828. Punthi Pustak.
- ↑ "Jayee Rajguru- People's hero who kept Britishers scared for decades" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2021-09-17. Archived from the original on 11 December 2021. Retrieved 2021-12-11.
- ↑ Prafulla Kumar Pattanaik (1 January 2005). The First Indian War of Independence: Freedom Movement in Orissa, 1804–1825. APH Publishing. pp. 23–. ISBN 978-81-7648-911-9.
- ↑ Prasanna Kumar Mishra (1983). Political unrest in Orissa in the 19th century: anti-British, anti-feudal, and agrarian risings. Punthi Pustak.
- ↑ "Jai Rajguru". orissadiary.com. Archived from the original on 24 January 2013. Retrieved 7 February 2013.
Jayi Rajaguru was born on October 29, 1739 in an eminent scholarly family in the village Bira Harekrushnapur, near Puri
- ↑ Rout, Hemant Kumar (2012). "Villages fight over martyr's death place - The New Indian Express". newindianexpress.com. Archived from the original on 6 ਮਈ 2014. Retrieved 7 February 2013.
historians claim he is actually the first martyr in the country's freedom movement because none was killed by the Britishers before 1806
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- http://www.orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/dec-2006/engpdf/15-17.pdf
- http://www.orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/dec2005/engpdf/the_celebrated_son_of_the_soil_jayee_rajguru.pdf
- http://www.orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/dec-2006/engpdf/18-20.pdf
- http://www.orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/jan-2007/engpdf/23-25.pdf
- http://orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/2009/October/engpdf/Pages20-23.pdf