ਪੁਰੀ
ਪੁਰੀ (Odia: [ˈpuɾi] (
ਸੁਣੋ)) ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਓਡੀਸ਼ਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੱਟਵਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਦੇ 60 kilometres (37 mi) ਦੱਖਣ ਵੱਲ, ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਜਗਨਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੀ ਜਗਨਨਾਥ ਧਾਮ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਮੂਲ ਚਾਰਧਾਮ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਪੁਰੀ | |
|---|---|
ਸ਼ਹਿਰ | |
 ਪੁਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮੋਂਟੇਜ | |
| ਉਪਨਾਮ: ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਨਗਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਜਗਨਨਾਥ ਧਾਮ | |
  ਪੁਰੀ  ਪੁਰੀ  ਪੁਰੀ | |
| ਗੁਣਕ: 19°48′38″N 85°49′53″E / 19.81056°N 85.83139°E | |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਰਾਜ |  ਓਡੀਸ਼ਾ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਪੁਰੀ |
| ਸਰਕਾਰ | |
| • ਕਿਸਮ | ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ |
| • ਬਾਡੀ | ਪੁਰੀ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ |
| ਖੇਤਰ | |
| • ਕੁੱਲ | 16.84 km2 (6.50 sq mi) |
| ਉੱਚਾਈ | 0.1 m (0.3 ft) |
| ਆਬਾਦੀ (2011) | |
| • ਕੁੱਲ | 2,01,026 |
| • ਘਣਤਾ | 12,000/km2 (31,000/sq mi) |
| ਭਾਸ਼ਾ | |
| • ਸਰਕਾਰੀ | ਓਡੀਆ |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (IST) |
| ਪਿੰਨ ਕੋਡ | 752001 |
| ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ | 06752,06758 (ਨਿਮਾਪਾਰਾ ਲਈ 06758 ਅਤੇ ਪੁਰੀ ਲਈ 06752) |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | OD-13 |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | puri |
ਪੁਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਸ਼੍ਰੀ ਖੇਤਰ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਗਨਨਾਥ ਮੰਦਰ ਨੂੰ "ਬਦਾਦੇਉਲਾ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਰੀ ਅਤੇ ਜਗਨਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਉੱਤੇ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੁਆਰਾ 18 ਵਾਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਓਡੀਸ਼ਾ, ਪੁਰੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਮੰਦਰ ਸਮੇਤ, 1803 ਤੋਂ ਅਗਸਤ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਭਾਵੇਂ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਿਆਸਤਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਗਜਪਤੀ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਵਾਰਸ ਅਜੇ ਵੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਰਸਮੀ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਮੱਠ ਜਾਂ ਮੱਠ ਹਨ।
ਪੁਰੀ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਲਗਭਗ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਗਨਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ 13 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਸਮੇਤ 24 ਤਿਉਹਾਰ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ; ਰਥ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਤਿਉਹਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰੇਤ ਕਲਾ ਅਤੇ ਐਪਲੀਕ ਕਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਹਨ।
ਪੁਰੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸਿਟੀ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਐਂਡ ਔਗਮੈਂਟੇਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾ (HRIDAY) ਯੋਜਨਾ ਲਈ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੁਰੀ "ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਸਰਕਟ" ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਥੁਰਾ, ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ, ਬਰਸਾਨਾ, ਗੋਕੁਲ, ਗੋਵਰਧਨ, ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਅਤੇ ਦਵਾਰਕਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[2]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Puri City". Retrieved 22 November 2020.
- ↑ "Development of Ramayana and Krishna Circuits". pib.gov.in. Retrieved 2022-08-20.