ਜੋਨਾਥਨ ਸਵਿਫ਼ਟ
ਜੋਨਾਥਨ ਸਵਿਫਟ (30 ਨਵੰਬਰ 1667 - 19 ਅਕਤੂਬਰ 1745) ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਨਿਬੰਧਕਾਰ, ਕਵੀ, ਵਿਅੰਗਕਾਰ ਸਨ।[1] ਤਿੱਖੇ ਵਿਅੰਗ ਦੀ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਕਰਾਰੀ ਚੋਟ ਸਵਿਫਟ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਥਾਂ ਮਿਲੇ। ਉਹ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪੈਂਫਲਿਟਕਾਰ ਵੀ ਸਨ (ਪਹਿਲਾਂ ਵ੍ਹਿਗਾਂ ਲਈ, ਫੇਰ ਟੋਰੀਆਂ ਲਈ), ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਾਦਰੀ ਵਰਗ ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਰੁਕਣ ਵਜੋਂ ਉਹ ਸੇਂਟ ਪੈਟ੍ਰਿਕ ਕਥੈਡਰਲ, ਡਬਲਿਨ ਦੇ ਡੀਨ ਵੀ ਬਣੇ।[2]
ਜੋਨਾਥਨ ਸਵਿਫਟ | |
|---|---|
 ਚਾਰਲਸ ਜੇਰਵਾਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਪੋਰਟਰੇਟ | |
| ਜਨਮ | 30 ਨਵੰਬਰ 1667 ਡਬਲਿਨ, ਆਇਰਲੈਂਡ |
| ਮੌਤ | 19 ਅਕਤੂਬਰ 1745 (ਉਮਰ 77) ਡਬਲਿਨ, ਆਇਰਲੈਂਡ |
| ਕਲਮ ਨਾਮ | |
| ਕਿੱਤਾ |
|
| ਭਾਸ਼ਾ | ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਆਇਰਸ਼ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਟਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ, ਡਬਲਿਨ |
| ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮ | |
| ਦਸਤਖ਼ਤ | |
 | |
ਜੀਵਨੀ
ਸੋਧੋਜੋਨਾਥਨ ਸਵਿਫਟ ਦਾ ਜਨਮ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਡਬਲਿਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਡਬਲਿਨ ਦੇ ਟਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਕਾਲਜ ਛੱਡਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰ ਵਿਲੀਅਮ ਟੈਂਪਲ ਦੇ ਇੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੈਕਰੇਟਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 1699 ਤੱਕ ਰਹੇ। ਉਹ ਸਮਾਂ ਦਲਗਤ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਘੜਮਸ਼ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਵਿਫਟ ਨੇ ਵਿਗ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਟੋਰੀ ਦਲ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਟੋਰੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਰੂਪ ਵੱਡੀਆਂ ਆਸ਼ਾਂ ਸਨ ਜੋ ਪੂਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ। ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤਮ ਦਿਨ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰੇ।
ਲੇਖਣੀ
ਸੋਧੋਸਵਿਫਟ ਦੀ ਅਰੰਭਕ ਆਕਾਂਖਿਆ ਕਵੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਅੰਤ ਸਮੇਂ ਵਿਅੰਗਆਤਮਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਕਾਰ ਹੋਈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾ ਬੈਟਲ ਆਫ਼ ਦ ਬੁਕਸ 1697 ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਪਰ 1704 ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਲੇਖਕ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਛਪੀ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਵਿਫਟ ਨੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਮਹੱਤਵ ਉੱਤੇ ਵਿਅੰਗਆਤਮਕ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿਅਕਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਤਰਫ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਮਧੂਮੱਖੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ-ਤੁੱਲ ਗਿਆਨ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ, ਆਧੁਨਿਕ ਲੇਖਕ ਮੱਕੜੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਹੀ ਅੰਤਰਮੁਖੀ ਭਾਵਾਂ ਦਾ ਤਾਣਾ ਬਾਣਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਾਰਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ
ਸੋਧੋਸਵਿਫਟ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾ ਏ ਟੇਲ ਆਵ ਏ ਟੱਬ ਵੀ 1704 ਵਿੱਚ ਗੁੰਮਨਾਮ ਹੀ ਛਪੀ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਵਿਫਟ ਨੇ ਰੋਮਨ ਗਿਰਜਾ ਘਰ ਅਤੇ ਡਿਸੇਂਟਰਸ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਗਿਰਜਾ ਘਰ ਨੂੰ ਅੱਛਾ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਦਾ ਜਤਨ ਕੀਤਾ।
ਸਵਿਫਟ ਦਾ ਗੁਲੀਵਰਸ ਟਰੈਵਲਜ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ। ਗੁਲਿਵਰ ਇੱਕ ਸਾਹਸੀ ਯਾਤਰੀ ਹੈ ਜੋ ਨਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਅਜਿਹੇ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ, ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਨਾਲੋਂ ਉੱਕਾ ਭਿੰਨ ਹਨ। ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ ਦੁਆਰਾ ਸਵਿਫਟ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ-ਵਿਵਸਥਾ, ਸ਼ਾਸਨ, ਨਿਆਂ, ਸਵਾਰਥੀਪਣੇ ਦੇ ਪਰਿਣਾਮਸਰੂਪ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਝਗੜਿਆਂ ਆਦਿ ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਚੋਟ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਰੋਸ਼ ਸੰਜਮ ਦੀ ਸੀਮਾ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਤੇਜ ਨਫ਼ਰਤ ਹੋਵੇ। ਕੁਝ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਸਵਿਫਟ ਦੀ ਨਫ਼ਰਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਅਸਫਲਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਇਸ ਮਹਾਨ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਮਾਤਰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮੰਨਣਾ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਵਿਫਟ ਨੇ ਗੁਲੀਵਰਸ ਟਰੈਵਲਜ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਉੱਤੇ ਤਿੱਖਾ ਵਿਅੰਗ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਸੱਚ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੇ ਉੱਚੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਮਹਾਨਤਮ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Encyclopaedia Britannica,
Anglo-Irish author, who was the foremost prose satirist in the English language
. - ↑ "Swift", Online literature.