ਡਗਸਾਈ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ ਅਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡਗਸਾਈ ਜੇਲ੍ਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਜਾਂ ਡਗਸਾਈ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ 1847 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, 54 ਛੋਟੇ ਸੈੱਲਾਂ ਵਾਲੀ ਸਥਾਨਕ ਪੱਥਰ ਦੀ ਚਿਣਾਈ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀ-ਆਕਾਰ ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ।[1] ਅੰਡੇਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੈਲੂਲਰ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਇੱਕ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਜੇਲ੍ਹ ਸੀ।[2] ਇਹ 6,087 feet (1,855 m) ਸਥਿਤ ਹੈ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ, 11 km (6.8 mi) ਸੋਲਨ ਤੋਂ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ[3] ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੰਗ ਵੱਲੋਂ ਸੰਭਾਲਿਆ ਗਿਆ।[4] ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ 54 ਅਧਿਕਤਮ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੈੱਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 16 ਸੈੱਲ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸੈੱਲ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਹਵਾਦਾਰ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸਰੋਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਰੇਕ ਸੈੱਲ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬੋਰਡਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[5]
 ਡਗਸਾਈ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਫਰੰਟ ਗੇਟ | |
 | |
| ਟਿਕਾਣਾ | ਡਗਸਾਈ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ |
|---|---|
| ਗੁਣਕ | 30°53′11.896″N 77°3′2.027″W / 30.88663778°N 77.05056306°W |
| ਕਿਸਮ | ਜੇਲ੍ਹ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ |
| Key holdings | 54 ਸੈੱਲ, 16 ਇਕੱਲੇ ਕੈਦ ਸਨ। |
| Collections | ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਜੇਲ੍ਹ ਸੈੱਲ, ਫਾਇਰ ਹਾਈਡ੍ਰੈਂਟ (1865) |
| ਨੇੜੇ ਪਾਰਕਿੰਗ | ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਗੇਟ ਦੇ ਬਾਹਰ |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | sites |
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਡਗਸਾਈ ਛਾਉਣੀ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਫੌਜੀ ਜੇਲ੍ਹ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੀ ਗਵਾਹ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਬਦਮਾਸ਼ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਉੱਥੇ ਦੋ ਦਿਨ ਕੈਦੀ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਆਇਰਿਸ਼ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਬਿਤਾਏ। ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਾਤਲ ਨੱਥੂਰਾਮ ਗੋਡਸੇ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਇਸ ਜੇਲ੍ਹ ਦਾ ਆਖਰੀ ਕੈਦੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [6]
ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 50 ਕੈਦੀ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[7] 2011 ਵਿੱਚ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਸੌਲੀ ਦੇ ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਕਮਾਂਡਰ, ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਅਨੰਤ ਨਰਾਇਣਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਸੀ। ਡਗਸਾਈ ਹਿੱਲਜ਼ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਆਨੰਦ ਸੇਠੀ ਨੇ ਭਾਰਤ, ਯੂਕੇ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿੰਟੇਜ ਅਤੇ ਆਰਕਾਈਵਲ ਫੋਟੋਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼
ਸੋਧੋ
ਦਗਸਾਈ ਜੇਲ੍ਹ 1849 ਵਿੱਚ 72,873 ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ 54 ਅਧਿਕਤਮ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੈੱਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫਲੋਰ ਏਰੀਆ 8'x12' ਅਤੇ 20 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਛੱਤ ਹੈ।
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਵੱਲੋਂ 1847 ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਖਰਚੇ ਦੇ ਪੰਜ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਗੈਲਰੀ
ਸੋਧੋ
_Dagshai.jpg)
ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨ, ਨੇੜਲੇ ਸਥਾਨ
ਸੋਧੋ_Dagshai.jpg)
- ਇਸ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ।
- ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵੀਆਈਪੀ ਸੈੱਲ ਹੈ।[8]
- ਸੈੱਲ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਬਾਹਰ, ਕੋਈ ਵੀ ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ 1865 ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਠੋਸ ਬੰਦੂਕ-ਧਾਤੂ ਫਾਇਰ ਹਾਈਡ੍ਰੈਂਟ ਨੂੰ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।[9]
ਫਾਇਰ ਹਾਈਡ੍ਰੈਂਟ (1865) ਡਗਸਾਈ ਜੇਲ੍ਹ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ - ਆਨੰਦ ਸੇਠੀ, ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦਾਗਸ਼ਾਈ ਦੇ ਵਸਨੀਕ, ਜਿਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸੇਠੀ ਛਾਉਣੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ (1941-42) ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਸਨ, ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਬਣਾਓ।[9]
- ਹੋਰ ਨੇੜਲੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣਾ ਕਬਰਸਤਾਨ ਹੈ ਜੋ 1845 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇੱਕ ਕੈਥੋਲਿਕ ਚਰਚ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਬਰਿਸਤਾਨ। ਕਬਰਸਤਾਨ 1800 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੈ।[10]
- ਦਗਸਾਈ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਥਾਪਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਨੇਪਾਲੀ ਗੋਰਖਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਲਗਭਗ 11 ਕਿਲੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 1805 ਤੋਂ 1816 ਤੱਕ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬਨਾਸਰ ਦਾ ਕਿਲਾ ਦਗਸਾਈ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਹੈ।[11]
_Dagshai_Jail_Museum.jpg)
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Dagshai Jail Museum". sites.google.com. Retrieved 2020-06-21.
- ↑ "The Dagshai Jail Museum, Solan, Himachal Pradesh". tourmyindia.com. Retrieved 2020-06-21.
- ↑ "Time stands still in this little hamlet situated in the heart of the Himalayas". The Sunday Guardian Live (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2016-10-15. Retrieved 2020-06-21.
- ↑ Shukla, Amitabh. "Kasauli, Dagshai and Subathu: The Quaint Cantonment Hill stations". The Pioneer (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-06-21.
- ↑ Ram, Siji (2016-07-26). "A Visit to the Dagshai Jail Museum in Solan". nativeplanet.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-06-21.
- ↑ "हिमाचल की डगशाई जेल में महात्मा गांधी थे मेहमान और गोडसे कैदी". News18 India. 1970-01-01. Retrieved 2020-06-21.
- ↑ "गांधी जयंतीः ये है वो जेल, जहां कैद था बापू का कातिल नाथूराम गोडसे, आज एक म्यूजियम है". Amar Ujala (in ਹਿੰਦੀ). Retrieved 2020-06-21.
- ↑ "The Dagshai Jail Museum, Solan, Himachal Pradesh". tourmyindia.com. Retrieved 2020-06-21.
- ↑ 9.0 9.1 Deepak, Sukant (November 10, 2017). "Preserving dark secrets". India Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 2020-06-23. Retrieved 2020-06-21.
- ↑ "Time stands still in this little hamlet situated in the heart of the Himalayas". The Sunday Guardian Live (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2016-10-15. Retrieved 2020-06-21.
- ↑ "Dagshai Jail Museum". sites.google.com. Retrieved 2020-06-21.