ਥਾਲੀ
ਥਾਲੀ (ਭਾਵ "ਪਲੇਟ" ਜਾਂ "ਟਰੇ" ਜਾਂ ਭੋਜਨਮ (ਭਾਵ "ਪੂਰਾ ਭੋਜਨ") ਇੱਕ ਗੋਲ ਥਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਥਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਥਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੱਖਣੀ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ ਸੋਧੋ
ਮੁਢਲਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸੋਧੋ
ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਿਨਹਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਡਿਸ਼-ਆਨ-ਸਟੈਂਡ ਅਤੇ ਸਧਾਰਨ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਥਾਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਟੋਰੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।[1] ਸਿਨਹਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਗ੍ਰੇ ਵੇਅਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਕਟੋਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਲੱਖਣ ਥਾਲੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।[2] ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬੀ. ਬੀ. ਲਾਲ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੇਂਟਡ ਗ੍ਰੇ ਵੇਅਰ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਅਤੇ ਕਟੋਰੇ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬੀ. ਬੀ. ਲਾਲ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ "ਪੇਂਟਡ ਗ੍ਰੇ ਵੇਅਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਥਾਲੀ (ਡਿਸ਼ ਕਟੋਰਾ (ਬੋਲ) ਅਤੇ ਲੋਟਾ (ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਭਾਂਡੇ) ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ" ਉਹ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅੱਜ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।[3] ਥਾਲੀ ਬਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਪਾਠ ਸਰੋਤ ਆਯੁਰਵੇਦ ਸੰਹਿਤਾ, ਸੰਗਮ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਰਸੋਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।[4]
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੁਸ਼ਰੁਤਾ ਸੰਹਿਤਾ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਡਿਨਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰੇਕ ਪਕਵਾਨ ਦੀ ਸਹੀ ਪਲੇਸਮੈਂਟ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਇਹ ਥਾਲੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਜਾਣਿਆ ਪਾਠ ਹੈ।[5]
ਸੁਸ਼ਰੁਤਾ ਸੰਹਿਤਾ ਤੋਂ ਇਹ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਮੱਧਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਰਸੋਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੁਝ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।[6]
ਮਾਨਸੋਲਾਸਾ ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਅਧਿਆਇ ਅੰਨਾਭੋਗਾ ਭੋਜਨ ਦੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਢੰਗ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਵੇਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਮੀਰਾਂ ਨਾਲ ਸਲੂਕ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।[7]
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਾਤੇ ਸੋਧੋ
ਯੂਨਾਨੀ ਰਾਜਦੂਤ ਮੇਗਾਸਥਨੀਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾ ਇੰਡਿਕਾ ਵਿੱਚ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਦੇ ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਹੈਃ[8]
ਥਾਲੀ/ ਭੋਜਨ ਸੋਧੋ
ਥਾਲੀ ਧਾਤ ਦੀ ਪਲੇਟ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਥਾਲੀ ਦਾ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭੋਜਨਮ ਪੂਰੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਥਾਲੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।[9] ਥਾਲੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਇੱਕ ਪਲੇਟ ਉੱਤੇ ਮਿੱਠੇ, ਨਮਕ, ਕੌਡ਼ੇ, ਖੱਟੇ, ਅਸਟ੍ਰੀਂਜੈਂਟ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੁਆਦ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ (ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਆਖਰੀ ਦੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸੱਚੇ ਸੁਆਦ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕੈਮਿਸਥੇਸਿਸ ਦੇ ਰੂਪ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਭੋਜਨ ਰਿਵਾਜ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਸਹੀ ਭੋਜਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਛੇ ਸੁਆਦਾਂ ਦਾ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਤੁਲਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਜਾਂ ਮੀਟ ਅਧਾਰਤ ਥਾਲੀਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨਮ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੀਆਂ ਕੰਟੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਹਨ।
ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਕਵਾਨ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਛੋਟੇ ਕਟੋਰੇ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਟੋਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਟੋਰੀਆਂ ਗੋਲ ਟਰੇ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਸਲ ਥਾਲੀ ਕਈ ਵਾਰ ਕਈ ਕੰਪਾਰਟਮੈਂਟਾਂ ਵਾਲੀ ਸਟੀਲ ਟਰੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਵਲ, ਦਾਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਰੋਟੀ, ਪਾਪਡ਼, ਦਹੀ (ਦਹੀਂ), ਥੋਡ਼੍ਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਚਟਨੀ ਜਾਂ ਆਚਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਿੱਠਾ ਪਕਵਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[10][11] ਚਾਵਲ ਜਾਂ ਰੋਟੀ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮੁੱਖ ਪਕਵਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਥਾਲੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਪਰੋਕਤ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਰਗੇ ਸਾਈਡ ਡਿਸ਼ ਗੋਲ ਥਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਤਾਰਬੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ, ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮੂਲ ਪਕਵਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਥਾਲੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੂਰੀਆਂ ਜਾਂ ਰੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ (ਕਰੀ) ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ, ਚਾਵਲ ਹੀ ਭੋਜਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥਾਲੀਆਂ ਜਾਂ ਭੋਜਨਮ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੀ ਖੇਤਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਆਂਧਰਾ ਭੋਜਨਮ, ਨੇਪਾਲੀ ਥਾਲੀ, ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਥਾਲੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ ਥਾਲੀ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਥਾਲੀ, ਮਣੀਪੁਰੀ ਚੱਕਲੁਕ, ਤਮਿਲ ਨੇਵੂ ਅਤੇ ਥਾਈ ਨੇਵੂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਚਾਵਲ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਪਰੋਸੇ ਜਾਂਦੇ। ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਰੋਟੀ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਵਲ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਕਟੋਰੇ ਜਾਂ ਪਕਵਾਨ ਵਿੱਚ।
ਕਿਫਾਇਤੀ ਸੋਧੋ
ਭਾਰਤੀ ਆਰਥਿਕ ਸਰਵੇਖਣ 2020 ਵਿੱਚ ਥਾਲਿਨੋਮਿਕਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਭਾਗ ਹੈ, ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਥਾਲੀਆਂ 2006-07 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 29% ਵਧੇਰੇ ਕਿਫਾਇਤੀ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੈਰ-ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਥਲੀਆਂ 18% ਵਧੇਰੇ ਕਿਫ਼ਾਇਤੀ ਹੋ ਗਈਆਂ।[12]
ਹੋਰ ਪੜੋ ਸੋਧੋ
- Setalvad, Naini (2 May 2010), "The scientific Indian thali", Deccan Chronicle, archived from the original on 20 September 2010
- ↑ Potteries in Ancient India. Page 139, Bindeshwari Prasad Sinha, Department of Ancient Indian History and Archaeology.
- ↑ Potteries in Ancient India. Page 139, Bindeshwari Prasad Sinha, Department of Ancient Indian History and Archaeology.
- ↑ The Painted Grey Ware Culture Of the Iron Age. B. B. Lal, pages 425-426 https://en.unesco.org/silkroad/sites/default/files/knowledge-bank-article/vol_I%20silk%20road_the%20painted%20grey%20ware%20culture%20of%20the%20iron%20age.pdf
- ↑ MN Joshi (1985). "Social character of Someshvara III". Journal of the Karnataka University: Humanities. 29: 125–126.
- ↑ An English Translation of the Sushruta Samhita: Uttara-tantra, pp556, Kunjalal Bhishagratna
- ↑ "Lokopakara" Agri-History Bulletin No. 6 - (Trans) Ayangarya, Y. L. Nene, Nalini Sadhale, Valmiki Sreenivasa (Trans), 2004
- ↑ Life in Mānasôllāsa, P116, P. Arundhati , 1994
- ↑ Gochberg, Donald S., et al., ed. "World Literature and Thought: Volume I: The Ancient Worlds"; Fort Worth, TX; Harcourt Brace; 1997, pp. 410-416.
- ↑ Mayhew, B.; Bindloss, J.; Armington, S. (2006). Nepal. Ediz. Inglese. Country Guides (in ਤੁਰਕੀ). Lonely Planet. p. 104. ISBN 978-1-74059-699-2. Retrieved 5 March 2015.
- ↑ "Decording Indian Cuisine", in Spicy Thali blog, 26 June 2011. (Entry. Retrieved 3 June 2012)
- ↑ Andrew Marshall (February 15, 2020). "The world on a plate". Vancouver Sun. p. G1.
- ↑ "Economic Survey 2020: Veg thali affordability improves by 29%; non-veg by 18% during 2006-07 to 2019-20". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 31 January 2020. Retrieved 2020-01-31.