ਦੇਵਰਧੀਗਾਨੀ ਕਸ਼ਮਾਸਰਮਨ
ਦੇਵਰਧੀ ਜਾਂ ਵਚਨਚਾਰੀਆ ਦੇਵਰਧੀਗਾਨੀ ਕਸ਼ਮਾਸਰਮਨ ਜਾਂ ਦੇਵਵਚੱਕ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਸੰਪਰਦਾ ਦਾ ਇੱਕ ਜੈਨ ਤਪੱਸਵੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਲੇਖਕ ਸੀ।
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਦੇਵਰਧੀਗਾਨੀ ਕਸ਼ਮਾਸਰਮਨ ਦਾ ਜਨਮ ਕਸ਼ਯਪ ਗੋਤਰ (ਪਰਿਵਾਰਕ ਵੰਸ਼) ਦੀ ਖੱਤਰੀ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇੱਕ ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਰਾਜਗ੍ਰਹਿ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਾਊਧਰਮੰਦਰ (ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਅੰਤਿਮ-ਦੇਵਤਾ) ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ।
"ਹਰਿਨਾਇਗਮੇਸ਼ਿਨ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਭਰੂਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵਾਨੰਦ ਦੀ ਕੁੱਖ ਤੋਂ ਤ੍ਰਿਸ਼ਾਲ ਦੀ ਕੁੱਝ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੇਰੇ ਨਿਰਵਾਣ ਦੇ 1000 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੇਵਰਧੀਗਾਨੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਜੀਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਉਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਵਾਦ (ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਅੰਗ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ) ਦਾ ਅੰਤਮ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗਾ।
ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਕਲਾਵਤੀ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਦੇ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਦੇਵਰਧੀ ਰੱਖਿਆ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਸੋਧੋਇੱਕ ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ੇਰ ਨਾਲ ਜਾਨਲੇਵਾ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਘਬਰਾਏ ਹੋਏ ਅਤੇ ਬੇਵੱਸ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਜੇ ਬਚਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਆਚਾਰੀਆ ਲੋਹਿਤਸੁਰੀ ਤੋਂ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਮੰਗਿਆ ਅਤੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਸੰਪਰਦਾ ਵਿੱਚ ਭਿਕਸ਼ੂ ਬਣ ਗਿਆ।
ਯੋਗਦਾਨ
ਸੋਧੋਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਜੈਨ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ 453 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਵੱਲਭ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਭਾ ਵਿੱਚ।
ਵਿਰਾਸਤ
ਸੋਧੋ
ਸਰੋਤ
ਸੋਧੋ- ਜੈਨ, ਪ੍ਰੋ. ਸਾਗਰਮਾਲ, "ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਆਚਾਰੀਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ", ਭਾਰਤੀ ਗਿਆਨਪੀਠ।
- ਵਿਜੈ ਰਤਨਾਪ੍ਰਭ, "ਸਥਾਵਿਰਾਵਲੀ"।
- ਸ਼ਾਹ, ਸੁਧੀਰ ਐੱਮ. "ਜੈਨ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ"।