ਨੈਨਾ ਸਿੱਬਲ

ਨੈਨਾ ਸਿੱਬਲ (1948 - 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ ਨਾਵਲ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਸੇਵਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ।

ਨੈਨਾ ਸਿੱਬਲ
ਜਨਮ	1948 ਪੁਣੇ
ਮੌਤ	2000
ਕਿੱਤਾ	ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਸੇਵਾ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਭਾਰਤੀ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਸ਼ੈਲੀ	ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ, ਨਾਵਲ
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਕਪਿਲ ਸਿੱਬਲ

ਜੀਵਨੀ

ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਮਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ. ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ (ਮਿਰਾਂਡਾ ਹਾਊਸ ਵਿਚ) ਉਸ ਨੇ ਉੱਥੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 1972 ਵਿੱਚ ਸਿੱਬਲ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ "ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਝਟਕਾ" ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਹੋਰ ਪੋਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਇਰੋ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਕਲਚਰਲ ਰਿਲੇਸ਼ਨਜ਼ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਵਜੋਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 1992 ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਯੂਨੇਸਕੋ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੱਕੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ 1995 ਵਿੱਚ ਨਿਊਯਾਰਕ ਜਾ ਕੇ ਇਸ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣੀ।

ਉਸਨੇ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਕਪਿਲ ਸਿੱਬਲ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਰਾਜਦੂਤ ਅਤੇ ਲੇਖਿਕਾ ਸ਼ਸ਼ੀ ਥਰੂਰ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਰੀਅਰ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇੱਕ "ਅੰਤਰ-ਤਿੰਨਾਸਤਰੀ" ਵਿਆਹ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ। ਜੂਨ 2000 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਛਾਤੀ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਨੈਨਾ ਸਿੱਬਲ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਅਵਾਰਡ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਨਿਵਾਜਿਆ ਸੀ। ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਵੁਮੈਨਸ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਫੰਡ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਹਰ ਸਾਲ ਅਜਿਹੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਅਯੋਗ ਅਤੇ ਪਛੜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਲਿਖਣਾ

ਸਿੱਬਲ ਦਾ ਕੰਮ 1985 ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਵਟ ਏ ਬਲੇਜ਼ ਆਫ਼ ਗਲੋਰੀ ਨੇ ਏਸ਼ੀਆਈਕ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1991 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਨਿੰਗ ਏਸ਼ੀਅਨ ਫਿਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਯਾਤਰਾ, 1987 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਸਿਰਲੇਖ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ: "ਯਾਤਰਾ" ਦਾ ਅਰਥ ਯਾਤਰਾ ਜਾਂ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਹੈ। ਆਲੋਚਕ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਜਾਦੂਈ ਯਥਾਰਥਵਾਦ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪਾਤਰ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੰਗ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਸਲਮਾਨ ਰਸ਼ਦੀ ਦੀ ਮਿਡਨਾਈਟਸ ਚਿਲਡਰਨ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਥੀਮਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਪਕੋ ਅੰਦੋਲਨ, ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਬੰਗਲਾ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮੂਲ, ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ਦੀ ਖੋਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਨਾਵਲ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੀੜ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਅਲਜੀਅਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਲਈ 1987 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗ੍ਰਾਂ ਪ੍ਰੀ ਜਿੱਤਿਆ।

ਸਿੱਬਲ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦ ਸੀਕ੍ਰੇਟ ਲਾਈਫ ਆਫ਼ ਗੁੱਜਰ ਮੱਲ, 1991 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਕਾਲਪਨਿਕ ਨਾਮਾਂ ਨਾਲ ਭੇਸ ਵਿੱਚ ਹਨ: ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਬੁਲਗਾਰੀਆ ਦੀ ਗੂੰਜ। ਇਹ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਆਸੀ ਜਾਂ ਰੰਗੀਨ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਬਲਕਿ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਰਲੇਖ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਛੇ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ: ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦੁਆਰਾ, ਤੈਰਾਕੀ, ਦਾਦਾਰਾਓ ਦਾ ਚਿਹਰਾ, ਫਰ ਬੂਟ, ਸੈੰਕਚੂਰੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਉਸ ਦਾ 1998 ਦਾ ਨਾਵਲ, ਦ ਡੌਗਸ ਆਫ਼ ਜਸਟਿਸ, ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਮੁਸਲਿਮ ਕੁੜੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਬਲ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਦੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਸੀ, ਇੱਕ ਆਲੋਚਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਾਅਦੇ 'ਤੇ ਖਰਾ ਨਹੀਂ ਉਤਰਿਆ।

ਕੰਮ

• ਯਾਤਰਾ: ਯਾਤਰਾ, ਵਿਮੈਨ ਪ੍ਰੈਸ, 1987, ISBN 9780704350090
• ਗੁੱਜਰ ਮਾਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਵਿਮੈਨ ਪ੍ਰੈਸ, 1991 ਦੇ ਗੁਪਤ ਜੀਵਨ ISBN 9780704342712
• The Dogs of Justice. Orient Blackswan. 1998. pp. 334–. ISBN 978-81-7530-021-7.