ਪੰਡਿਤ ਰਮਾਬਾਈ
ਪੰਡਿਤਾ ਰਮਾਬਾਈ ਸਰਸਵਤੀ (23 ਅਪਰੈਲ 1858 – 5 ਅਪ੍ਰੈਲ 1922) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਜੇਤੂ, ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਤਾ ਸੀ। ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਰਾਮਾਬਾਈ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਤੌਰ ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਕਾਰਨ "ਪੰਡਿਤ" ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ।[1]
ਪੰਡਿਤ ਰਮਾਬਾਈ | |
|---|---|
 ਪੰਡਿਤ ਰਮਾਬਾਈ ਸਰਸਵਤੀ | |
| ਜਨਮ | ਰਮਾਬਾਈ ਡੋਂਗਰੇ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 1858 |
| ਮੌਤ | 5 April 1922 (aged 63) ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਨਸੀ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ, ਨਾਰੀਵਾਦੀ |
| ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ | ਇੱਕ ਉੱਚ-ਜਾਤ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤ |
ਪੰਡਿਤ ਰਮਾਬਾਈ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ, ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਹਿੱਤਾਂ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਲੜਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਜੇੱਤੂ ਸੀ। ਪੰਡਿਤ ਰਾਮਾਬਾਈ ਨੇ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਅਤੇ 1889 ਦੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ 10 ਮਹਿਲਾ ਡੈਲੀਗੇਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।[2][3]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋਪੰਡਿਤ ਰਮਾਬਾਈ ਸਰਸਵਤੀ ਦਾ ਜਨਮ ਬਤੌਰ ਰਾਮਾ ਡੋਂਗਰੇ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1858 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਦਵਾਨ ਅਨੰਤ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਡੋਂਗਰੇ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਡੋਂਗਰੇ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਅਨੰਤ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਧੀ ਨੂੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਪਾਠਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ 1877 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਭਰਾ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕਾਰਜ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੋਨਾਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਇੱਕ ਲੈਕਚਰਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਾਮਾਬਾਈ ਕਲਕੱਤਾ ਪਹੁੰਚੀ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਮਾਬਾਈ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[4] 1878 ਵਿੱਚ, ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਨੇ ਉਸਨੂੰ "ਪੰਡਿਤ" ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦੇਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ, ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸਰਸਵਤੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸਿਰਲੇਖ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[5] ਈਸ਼ਵਰਵਾਦੀ ਸੁਧਾਰਕ ਕੇਸ਼ਵ ਚੰਦਰ ਸੇਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਵੇਦਾਂ ਦੀ ਕਾਪੀ ਦਿੱਤੀ, ਹਿੰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਉਤਸਾਹਿਤ ਕੀਤਾ।1880 ਵਿੱਚ, ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਮਾਬਾਈ ਨੇ ਬੰਗੀ ਵਕੀਲ, ਬਿਪੀਨ ਮੇਧਵੀ, ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ। ਲਾੜਾ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਕਯਥਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਵਿਆਹ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਖੇਤਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਉਮਰ ਲਈ ਅਣਉਚਿਤ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ 13 ਨਵੰਬਰ 1880 ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਰਸਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਵਾਹਿਕ ਜੋੜੇ ਦੀ ਇੱਕ ਧੀ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਨਾਂ ਮਨੋਰਮਾ ਸੀ। ਰਮਾਬਾਈ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਜਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਿਤਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਰਮਾਬਾਈ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਜਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਿਤਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ, ਖਾਸ ਤੌਰ' ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਇਹਨ੍ਹਾਂ ਪਤੀ ਅਤੇ ਪਤਨੀ ਨੇ ਬਾਲ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਉਸ ਵੇਲੇ1882 ਵਿੱਚ, ਮੇਧਵੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[6]
ਰਮਾਬਾਈ ਸਰਕਲ ਅਤੇ ਮੁੱਦੇ
ਸੋਧੋਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੱਤ ਵਿੱਚ ਰਮਾਬਾਈ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। "ਮੈਂ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹਾਂ ਜੋ ਰਮਾਬਾਈ ਸਰਕਲ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਉਲਝੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ, ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਬੱਲ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕੀ ਇੱਥੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘਟੀਆ ਝੂਠਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਵਿੱਚ ਹਰ ਦਿਨ ਮੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਅਤੇ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਈਸਾਈਆਂ ਦਾ ਈਸਾਈ ਹਨ!"[7][8]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ
ਸੋਧੋ- ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਖੇ "ਪੰਡਿਤ" ਅਤੇ "ਸਰਸਵਤੀ" (ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ) ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਹੁਨਰ ਲਈ
- ਕੈਸਰ-ਇ-ਹਿੰਦ ਦਾ ਤਮਗਾ ਦੇਕੇ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1919 ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।
- 26 ਅਕਤੂਬਰ 1989 ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਸਮੇਂ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਟੈਂਪ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ।
- ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੜਕ ਉਸਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਨਾਂ ਉੱਪਰ ਬਣਵਾਈ ਗਈ। ਜੋ ਸੜਕ ਹੁਗਸ ਰੋਡ ਨੂੰ ਨਾਨਾ ਚੌਂਕ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਨੂੰ ਪੰਡਿਤਾ ਰਮਾਬਾਈ ਮਾਰਗ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Women's History Month: Pandita Ramabai". Women's History Network. March 11, 2011.
- ↑ https://www.academia.edu/4481937/Indian_Christianity_and_National_Movements
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2018-12-07. Retrieved 2018-05-02.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ My Story by Pandita Ramabai. Pub: Christian Institute for Study of Religion and Society, Bangalore.
- ↑ "Intl' Christian Women's History Project & Hall of Fame". Icwhp.org. Retrieved 2015-05-15.
- ↑ "Sarla R. Murgai". Utc.edu. Archived from the original on 2019-01-06. Retrieved 2015-05-15.
- ↑ Vivekanada, Ramabai circles Archived 2018-10-05 at the Wayback Machine. (1895)
- ↑ Vivekanada, The Complete Works of Swami Vivekananda[permanent dead link]
ਸਰੋਤ
ਸੋਧੋ- Helen S. Dyer, Pandita Ramabai: the story of her life (1900) online
- Pandita Ramabai, Pandita Ramabai's American Encounter: The Peoples of the United States (1889), still in print.
- Clementina Butler (1922). Pandita Ramabai Sarasvati: Pioneer in the movement for the education of the child-widow of India. Fleming H. Revell Company, New York.
- Jay Riley Case, "An Unpredictable Gospel" (New York: Oxford University Press, 2012)