ਮੈਂਡਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ
ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ (ਸਧਾਰਨ ਚੀਨੀ: 官 官; ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਚੀਨੀ: 官 話; ਪਿਨਯਿਨ: ਗੁਆਂਹਆ: ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ: "ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਬੋਲੀ") ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਬੋਲੀ, ਸਟੈਂਡਰਡ ਮੰਦਾਰਿਨ ਜਾਂ ਸਟੈਂਡਰਡ ਚਾਈਨੀਜ਼ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸ੍ਰੋਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੰਦਾਰਿਨ ਬੋਲੀ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਉੱਤਰੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (北方 话; běifānghuà) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਇਕਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ (ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਅਰਬ) ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਹੈ।
| ਮੰਦਾਰਿਨ | |
|---|---|
| ਸਰਲ ਚੀਨੀ: 官话; ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ: 官話; ਪਿਨਯਿਨ: Guānhuà | |
 Guānhuà (ਮੰਦਾਰਿਨ) ਚੀਨੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ (ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਸਧਾਰਨ ਚੀਨੀ, ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ) | |
| ਇਲਾਕਾ | ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਚੀਨ (see also ਸਟੈਂਡਰਡ ਚੀਨੀ) |
Native speakers | 960 ਮਿਲਿਅਨ (2010)[1] |
ਸਿਨੋ- ਤਿੱਬਤੀਅਨ
| |
Early forms | |
ਮਿਆਰੀ ਰੂਪ |
|
| ਉੱਪ-ਬੋਲੀਆਂ |
|
| ਵੈਨਫਾ ਸ਼ੌਯਾ[2] | |
| ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ | |
| ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3 | cmn |
| Glottolog | mand1415 |
| ਭਾਸ਼ਾਈਗੋਲਾ | 79-AAA-b |
 Mandarin area in China and Taiwan, with Jin (sometimes treated as a separate group) in light green | |
| ਮੰਦਾਰਿਨ ਚੀਨੀ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ | 官話 | ||||||||
| ਸਰਲ ਚੀਨੀ | 官话 | ||||||||
| officials' speech | |||||||||
| |||||||||
| ਉੱਤਰੀ ਚੀਨੀ | |||||||||
| ਚੀਨੀ | 北方話 | ||||||||
| Northern speech | |||||||||
| |||||||||
ਮੰਦਾਰਿਨ ਸੱਤ ਜਾਂ ਦਸ ਚੀਨੀ ਬੋਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜੋ ਵੱਡੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਚੀਨੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਮੰਦਾਰਿਨ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਯੂਨਾਨ ਤੋਂ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ੀਨਜਿੰਗ ਤੱਕ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹੇਲੋਂਗਜੀਆਗ ਤਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਸਾਨੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਟੋਨ ਹਨ। ਮੱਧ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਡੱਕਵੇਂ ਵਿਅੰਜਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਾਈਨਲ ਗਲੋਟਲ ਸਟਾਪ ਵਜੋਂ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮੰਦਾਰਿਨ ਕਿਸਮਾਂ, ਰੈਟ੍ਰੋਫੈਕਸ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਅੰਜਨ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਬੋਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।[3]
ਨਾਮ
ਸੋਧੋਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ "ਮੈਂਡਰਿਨ" (ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਮੰਤਰ ਤੋਂ, ਮੱਲੀ ਮਰੇਰਟੀ ਤੋਂ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮੰਤਰ ਤੋਂ, ਭਾਵ "ਮੰਤਰੀ ਜਾਂ ਸਲਾਹਕਾਰ") ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਿੰਗ ਅਤੇ ਕਿੰਗ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ।[4][5] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਅਕਸਰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਇਹਨਾਂ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਉੱਤਰੀ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੋਇਨੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਜੈਸੂਇਟ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਮਿਆਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਚੀਨੀ ਨਾਮ ਗੁਆਨਹੂਆ (官 话 / 官 話), ਜਾਂ "ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ" ਤੋਂ "ਮੈਂਡਰਿਨ" ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।
ਧੁਨੀ ਵਿਉਂਤ
ਸੋਧੋਉਚਾਰ ਖੰਡ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾਤਰ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਅੰਜਨ, ਇੱਕ ਗਲਾਈਡ, ਇੱਕ ਸ੍ਵਰ, ਇੱਕ ਫਾਈਨਲ ਅਤੇ ਟੋਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਿਯਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਰ ਸ਼ਬਦ-ਰੂਪ ਮੰਦਾਰਿਨ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਿਯਮ ਕੁਝ ਧੁਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਸੌ ਵੱਖਰੇ ਸਿਲੇਬਲ ਹੀ ਹਨ।
ਆਰੰਭਿਕ
ਸੋਧੋਇੱਕ ਮੰਦਾਰਿਨ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਕੇਤ ਇਹ ਹਨ:
| ਲੇਬੀਅਲ | ਐਪੀਕਲ | ਰੈਟਰੋਫਲੈਕਸ | ਪਲਾਟਲ | ਵੇਲਰ | |
|---|---|---|---|---|---|
| ਡੱਕਵੇਂ | /p/ ⟨b⟩ | /t/ ⟨d⟩ | /k/ ⟨g⟩ | ||
| /pʰ/ ⟨p⟩ | /tʰ/ ⟨t⟩ | /kʰ/ ⟨k⟩ | |||
| ਨਾਸਕੀ | /m/ ⟨m⟩ | /n/ ⟨n⟩ | /ŋ/ | ||
| ਐਫਰੀਕੇਟ | /t͡s/ ⟨z⟩ | /ʈ͡ʂ/ ⟨zh⟩ | /t͡ɕ/ ⟨j⟩ | ||
| /t͡sʰ/ ⟨c⟩ | /ʈ͡ʂʰ/ ⟨ch⟩ | /t͡ɕʰ/ ⟨q⟩ | |||
| ਠੋਸ | /f/ ⟨f⟩ | /s/ ⟨s⟩ | /ʂ/ ⟨sh⟩ | /ɕ/ ⟨x⟩ | /x/ ⟨h⟩ |
| ਸੋਨੋਰੈਂਟ | /w/ | /l/ ⟨l⟩ | /ɻ ~ ʐ/ ⟨r⟩ | /j/ |
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Världens 100 största språk 2010" (The World's 100 Largest Languages in 2010), in Nationalencyklopedin
- ↑ 台灣手語簡介 (Taiwan) (2009)
- ↑ "Law of the People's Republic of China on the Standard Spoken and Written Chinese Language (Order of the President No.37)". Chinese Government. 31 October 2000. Archived from the original on 24 ਜੁਲਾਈ 2013. Retrieved 28 March 2017.
For purposes of this Law, the standard spoken and written Chinese language means Putonghua (a common speech with pronunciation based on the Beijing dialect) and the standardized Chinese characters.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ China in the Sixteenth Century: The Journals of Mathew Ricci.
- ↑ "mandarin", Shorter Oxford English Dictionary. Vol. 1 (6th ed.). Oxford University Press. 2007. ISBN 978-0-19-920687-2.