ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਲਾ
ਪੱਛਮੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਲਾ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ 1000 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਕਲਾ, ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਲਾ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਅਤੇ ਦੌਰ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਕਲਾ, ਸ਼ੈਲੀਆਂ, ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ, ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਖੁਦ ਕਲਾਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਕਲਾ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਦੌਰ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਕੁਝ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ। ਇੱਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਕੀਮ ਵਿੱਚ ਅਰਲੀ ਈਸਾਈ ਕਲਾ, ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪੀਰੀਅਡ ਆਰਟ, ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਕਲਾ, ਇਨਸੁਲਰ ਆਰਟ, ਪ੍ਰੀ-ਰੋਮਨੈਸਕ, ਰੋਮਨੇਸਕ ਕਲਾ, ਅਤੇ ਗੌਥਿਕ ਕਲਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਈ ਹੋਰ ਦੌਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹਰੇਕ ਖੇਤਰ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਜਾਂ ਸਭਿਆਚਾਰ ਬਣਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਦੀ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਕਲਾਤਮਕ ਸ਼ੈਲੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਂਗਲੋ-ਸੈਕਸਨ ਕਲਾ ਜਾਂ ਵਾਈਕਿੰਗ ਕਲਾ।
ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਲਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ, ਰੰਗੀਨ ਸ਼ੀਸ਼ੇ, ਧਾਤੂ ਦੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਮੋਜ਼ੇਕ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਬਚੇ ਹਨ, ਇਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫ੍ਰੇਸਕੋ ਕੰਧ-ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ, ਕੀਮਤੀ ਧਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਉੱਚ ਬਚਣ ਦੀ ਦਰ ਹੈ। ਜਾਂ ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਟੇਪੇਸਟ੍ਰੀ ਸਮੇਤ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੀਰੀਅਡ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਅਖੌਤੀ "ਮਾਮੂਲੀ ਕਲਾਵਾਂ" ਜਾਂ ਸਜਾਵਟੀ ਕਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਧਾਤੂ ਦਾ ਕੰਮ, ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਦੀ ਨੱਕਾਸ਼ੀ, ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਾਲਾ ਮੀਨਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਧਾਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਢਾਈ, ਸ਼ਾਇਦ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਜਾਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਮੂਰਤੀ ਕਲਾ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਕੀਮਤੀ ਸਨ।[1]
ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਲਾ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਮੁਢਲੇ ਈਸਾਈ ਚਰਚ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਇਹਨਾਂ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਲਾਤਮਕ ਵਿਰਾਸਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਤਰੀ ਯੂਰਪ ਦੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ "ਬਰਬਰ" ਕਲਾਤਮਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ, ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਕਲਾਸੀਕਲ, ਮੁਢਲੇ ਈਸਾਈ ਅਤੇ "ਬਰਬਰੀਅਨ" ਕਲਾ ਦੇ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[2] ਕਲਾਸਿਕਵਾਦ ਦੇ ਰਸਮੀ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਚਿੱਤਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰੰਪਰਾ ਸੀ ਜੋ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਚੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪੱਛਮੀ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਨਵੀਆਂ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇਵਾਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਊਰਜਾਵਾਨ ਸਜਾਵਟੀ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ. ਕਲਾਸੀਕਲ ਕਲਾ ਦੇ ਹੁਨਰਾਂ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਅਨੁਭਵੀ ਪੁਨਰਜਾਗਰਣ ਰਿਕਵਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸਮਾਂ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਫਿਰ ਕੁਝ ਸਦੀਆਂ ਲਈ ਬਦਨਾਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਅਤੇ ਸਮਝ ਦੇ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਦੌਰ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਕਲਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਕਈ ਸਦੀਆਂ - ਲਗਭਗ 800 ਈਸਵੀ ਤੱਕ - ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇਖੀ ਗਈ, ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ 1350 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਕਾਲੀ ਮੌਤ ਦੇ ਵੱਡੇ ਝਟਕੇ ਤੱਕ ਕਾਫ਼ੀ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਆਮ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸਮੁੱਚੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਦਰਾਂ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੇ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਆਬਾਦੀ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਕਾਲੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਯੂਰਪ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 650 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 18 ਮਿਲੀਅਨ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਲ 1000 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੁੱਗਣੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ 1340 ਤੱਕ 70 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ। 1450 ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿਰਫ 50 ਮਿਲੀਅਨ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਉੱਤਰੀ ਯੂਰਪ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਨੇ ਅੱਜ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇੱਕ ਘੱਟ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ, ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਸਮੇਤ ਦੱਖਣੀ ਯੂਰਪ, ਇੱਕ ਉੱਚਾ। ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਜੋ ਬਚ ਗਏ ਸਨ, ਕਾਲੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਸਨ। ਲਗਭਗ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਯੂਰਪ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ, ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਅਣਵਰਤੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ, ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀ ਗਰਮ ਦੌਰ ਨੇ ਲਗਭਗ 1315 ਤੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਇਆ[3]
ਮੱਧਯੁਗੀ ਦੌਰ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬਾਹਰੋਂ ਹਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਘੁਸਪੈਠਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਦੇਖਿਆ ਜੋ ਪਹਿਲੀ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸੀ। 7ਵੀਂ ਅਤੇ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਇਸਲਾਮੀ ਜਿੱਤਾਂ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਅਤੇ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਰੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫਰੀਕਾ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇਸਲਾਮੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨ ਸਾਮਰਾਜ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਕੈਥੋਲਿਕ ਯੂਰਪ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਆਈਬੇਰੀਅਨ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਮੁਸਲਿਮ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਸੀ।
ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਕਾਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਕੁਲੀਨ ਵਰਗ, ਮੱਠਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚਰਚਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗੇ ਵਸਤੂਆਂ ਸਨ ਅਤੇ, ਜੇ ਧਾਰਮਿਕ, ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਕਾਫ਼ੀ ਕਲਾਤਮਕ ਰੁਚੀ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਛੋਟੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਬੁਰਜੂਆ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨਕ ਉਦਯੋਗ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਦਰੀਆਂ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰ ਹੁਣ ਅਪਵਾਦ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੇਂਟ ਬੈਨੇਡਿਕਟ ਦੇ ਨਿਯਮ ਨੇ ਮੱਠਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਭਿਕਸ਼ੂ ਕਲਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਕੰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਆਮ ਬਾਜ਼ਾਰ ਲਈ, ਅਤੇ ਮੱਠ ਸਮਾਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ, ਆਮ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨਗੇ।[4]
ਬਚੇ ਹੋਏ ਕੰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਲਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸੀ। ਇਹ ਕੇਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਚਰਚ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਕਲਾ 'ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਖਰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸੀ, ਇੱਥੇ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਕਲਾ ਵੀ ਸੀ ਜੋ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟੁੱਟਣ ਅਤੇ ਅੱਥਰੂ, ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਯੋਗਤਾ ਲਈ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸੰਤ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਹੋਣ ਦੇ ਉਲਟ, ਅਤੇ ਪੁਨਰਜਾਗਰਣ ਅਤੇ ਬਾਰੋਕ ਦੇ ਅਗਲੇ ਦੌਰ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਬੇਇੱਜ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ ਝੁਕਦੇ ਸਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਲਗਜ਼ਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਮਤੀ ਧਾਤ, ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਅਤੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨਾਲ ਬੰਧਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ-ਕਵਰਾਂ ਦਾ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਸੀ; ਕਵਰਾਂ ਲਈ ਰੀ-ਬਾਉਂਡ ਪੰਨਿਆਂ ਅਤੇ ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਦੀਆਂ ਰਾਹਤਾਂ ਪੂਰੇ ਕਵਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਬਚੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤੀ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੋਹ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਬਹੁਤੇ ਚਰਚਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਕਈ ਵਾਰ, ਪਰ ਮੱਧਯੁਗੀ ਮਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਘਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਰ 'ਤੇ ਗੁਆਚ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਟਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟ ਲਈ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ, ਚਰਚ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਹਰ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਬਰਕਰਾਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ - ਇਕੱਲੇ ਨਾਰਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ 40 ਮੱਧਕਾਲੀ ਚਰਚ ਹਨ - ਪਰ ਦਰਜਨਾਂ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ, ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਅਵਧੀ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਨ।[5] ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਵਿਗਨਨ ਵਿੱਚ 14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪੈਲੇਸ ਡੇਸ ਪੇਪਸ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਬਰਕਰਾਰ ਹਨ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਤਪਤੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਿਦਵਤਾਪੂਰਣ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਦੁਰਲੱਭ ਹਨ - ਐਂਗਲੋ-ਸੈਕਸਨ ਫੁਲਰ ਬਰੋਚ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਅਸੰਭਵ ਜਾਅਲੀ, ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਫਰੀ-ਸਟੈਂਡਿੰਗ ਸੈਕੂਲਰ ਵਜੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਾਂਸੀ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਇੰਨੀਆਂ ਦੁਰਲੱਭ ਹਨ ਕਿ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦੀ ਮਿਤੀ, ਮੂਲ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਵੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।[6]
ਮੱਧਯੁਗੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਕੀਮਤੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਹੈ; ਮਿਆਦ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਭਿਕਸ਼ੂ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚਰਚਾਂ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ, ਨਿੱਜੀ ਗਹਿਣਿਆਂ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫਿਟਿੰਗਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ - ਕੱਚ ਦੇ ਟੈਸੇਰੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਫਿਕਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ - ਮੋਜ਼ੇਕ ਲਈ ਇੱਕ ਠੋਸ ਪਿਛੋਕੜ ਵਜੋਂ, ਜਾਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਪੈਨਲ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਲਘੂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਲਈ ਸੋਨੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਵਜੋਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕੀਮਤੀ ਧਾਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਇਸ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਰਾਫਾ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਬਿੰਦੂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-ਸਿਰਫ ਮਿਆਦ ਦੇ ਅੰਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪੈਸਾ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਿਵਾਏ ਵੱਡੇ ਜੋਖਮ ਜਾਂ ਵਿਆਜ ਦੇ ਕੇ।
ਨੋਟਸ
ਸੋਧੋ- ↑ Heslop traces the beginning of the change to "around the twelfth century", quoted, 54; Zarnecki, 234
- ↑ Kitzinger (throughout), Hinks (especially Part 1) and Henderson (Chapters 1, 2 & 4) in particular are concerned with this perennial theme. Google books Archived 2022-10-27 at the Wayback Machine.
- ↑ Li, H.; Ku, T. (2002). "Little Ice Age and Medieval Warm Periods in Eastern China as Read from the Speleothem Records". AGU Fall Meeting Abstracts. 2002. Bibcode:2002AGUFMPP71C..09L.
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Dodwell (1982), pp. 22–23, and Chapter III
- ↑ The White Tower (Tower of London) was started in 1078, and some later royal apartments in the Tower of London survive, as do the hall and parts of Eltham Palace, the most significant medieval remains from an unfortified royal palace. Royal apartments survive in some castles.
- ↑ the small Carolingian(?) Equestrian Statue of an Emperor in the Carnavalet Museum in Paris, Hinks, 125-7; and the 12th(?)-century bronze of a man wrestling with a lion, variously considered English, German or Sicilian in origin, discussed by Henderson (1977), 135–139.