ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁਪਤਾ
ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁਪਤਾ (ਜਨਮ 1902, ਕਾਨਪੁਰ ) ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸੀ ਜੋ ਕਾਕੋਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।[1][2][3] ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਕਾਕੋਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਲਈ 1930, '32 ਅਤੇ '42 ਵਿੱਚ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟੀ।[4][5]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁਪਤਾ ਦਾ ਜਨਮ 1902 ਵਿੱਚ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਬੰਦਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਗੁਪਤਾ ਨੇ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਗੁਪਤਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਸੀ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ
ਸੋਧੋਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿਖੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧ ਬਣਾਏ। ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਣਿਤ ਗੁਪਤਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਕਾਕੋਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਾਥੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਗੁਪਤ ਪੱਤਰ ਭੇਜਣਾ ਸੀ। 1924 ਵਿੱਚ ਅਸਹਿਯੋਗ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਰੁਕਣ ਨਾਲ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਖਿੱਚੀ ਗਈ ਅਤੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ। ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਅਤੇ ਸਹੁਰੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (HRA) ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੁਰੂਚੀ ਥਾਪਰ-ਬਜੋਰਕਰਟ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਵੂਮੈਨ: ਅਨਸੀਨ ਫੇਸ ਐਂਡ ਅਨਹੀਅਰਡ ਵੌਇਸਸ, 1930-42 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਉਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਸਹੁਰੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਅਖਬਾਰ ਵੀਰ ਭਗਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਇਕਾਂਤ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕੀਤੀ।
ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਦੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਲੇਖਕ ਸਾਗਰੀ ਛਾਬੜਾ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਬੋਲਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਹਮਕੋ ਜੋ ਕਰਨਾ ਥਾ, ਕੀਆ” (ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਕੀਤਾ)।[3] ਅੱਗੇ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, "ਹਮ ਉੱਪਰ ਸੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਦ, ਨੀਚੇ ਸੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ" (ਉਪਰੋਂ ਅਸੀਂ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਸੀ; ਹੇਠਾਂ ਅਸੀਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸੀ)।[1]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 "Archiving herstory in the freedom struggle". Business Standard. Retrieved July 1, 2015.
- ↑ Devi, Bula. "Unsung heroines of Independence". The Hindu. Retrieved August 14, 2012.
- ↑ 3.0 3.1 Lal, Amrith. "Those That Time Forgot". Indian Express. Retrieved August 1, 2015.
- ↑ Thapar-Bjorkert, Suruchi (7 February 2006). Women in the Indian National Movement: Unseen Faces and Unheard Voices, 1930-42'. SAGE Publications. p. 308. ISBN 9352803485.
- ↑ Chhabra, Sagari (16 April 2015). In Search of Freedom: Journeys Through India and South-East Asia. HarperCollins Publishers India. p. 354. ISBN 978-9350290927.