ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ
ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ( ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ : विष्णुशर्मन् / विष्णुशर्मा) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪੰਚਤੰਤਰ, ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।[1]
Vishnusharma | |
|---|---|
| ਕਿੱਤਾ | Scholar, Author |
| ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮ | Panchatantra |
ਕੰਮ ਸੋਧੋ
ਪੰਚਤੰਤਰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਗੈਰ-ਧਾਰਮਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਪੰਚਤੰਤਰ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਮੱਧ ਫ਼ਾਰਸੀ/ਪਹਿਲਵੀ ਵਿੱਚ 570 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਬੋਰਜ਼ੂਆ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ 750 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਦਵਾਨ ਅਬਦੁੱਲਾ ਇਬਨ ਅਲ-ਮੁਕਾਫ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਕਲੀਲਾਹ ਵਾ ਦਿਮਨਾਹ ( Arabic: كليلة و دمنة ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।)[2][3] ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ, ਦੂਜੇ ਅੱਬਾਸੀ ਖਲੀਫ਼ਾ, ਅਲ-ਮਨਸੂਰ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਨੁਵਾਦ, "ਪ੍ਰਸਿੱਧਤਾ ਵਿੱਚ ਕੁਰਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜਾ" ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4] " ਗਿਆਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੰਮ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਅਤੇ 1600 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਯੂਨਾਨੀ, ਲਾਤੀਨੀ, ਸਪੇਨੀ, ਇਤਾਲਵੀ, ਜਰਮਨ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਪੁਰਾਣੀ ਸਲਾਵੋਨਿਕ, ਚੈੱਕ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਹੋਰ ਸਲਾਵੋਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਸੀਮਾ ਜਾਵਾ ਤੋਂ ਆਈਸਲੈਂਡ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। "[5] ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ, "ਜੀਨ ਡੇ ਲਾ ਫੋਂਟੇਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਗਿਆਰਾਂ ਪੰਚਤੰਤਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ।"[4]
ਦੰਤਕਥਾ ਸੋਧੋ
ਪੰਚਤੰਤਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੇ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸੁਤੰਤਰ ਬਾਹਰੀ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, "ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲੇਖਕ ਸੀ ... ਜਾਂ ਖੁਦ ਇੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਢ ਹੈ"।[6] ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਰਤੀ ਰਿਸੈਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਭੂਗੋਲਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਹੋਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[7]
ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਪੰਚਤੰਤਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਸੀ[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਰਾਜ ਉੱਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮਹਿਲਾਰੋਪਿਆ (ਮਹਿਲਾਰੋਪਯ) ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਨਕਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਸਥਾਨ ਅਣਜਾਣ ਹੈ।[8] ਰਾਜੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ ਬਹੁਸ਼ਕਤੀ, ਉਗ੍ਰਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਸਨ।[9] ਭਾਵੇਂ ਰਾਜਾ ਖੁਦ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ "ਸਾਰੇ ਦੁੱਲੇ " ਸਨ।[9] ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਲਈ ਆਪਣੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਕੋਲ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਸੁਮਤੀ ਕਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਲੱਗੇ।[10] ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤੀ ਬੇਅੰਤ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਬੁੱਧੀ ਸਿਖਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਿਦਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਸੀ।[11]
ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੂੰ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੌ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਜੇਕਰ ਉਹ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[12] ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਪੈਸੇ ਲਈ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਵੇਚਿਆ, ਪਰ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ।[11][12] ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਘੱਟ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਸੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ - ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਵਿੱਚ ਬੁਣਾਈ - ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਬੁੱਧੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਹੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪੰਚਤੰਤਰ ਨੂੰ ਕੂਟਨੀਤੀ, ਸਬੰਧਾਂ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਸਾਰ ਨੂੰ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮਨੋਰੰਜਕ ਪੰਜ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[11] ਇਹ ਪੰਜ ਪ੍ਰਵਚਨ - "ਦੋਸਤਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ", "ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ", "ਕਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉੱਲੂਆਂ ਦਾ", "ਲਾਭਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ" ਅਤੇ "ਬੇਵਕੂਫੀ" - ਪੰਚਤੰਤਰ ਬਣ ਗਏ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਪੰਜ (ਪੰਚ ) ਸੰਧੀ (ਤੰਤਰ ) ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ Santhini Govindan (2007), 71 Golden Tales of Panchatantra, Unicorn Books, 2007, ISBN 9788178060866,
... credited to Pandit Vishnusharma somewhere between 1200 BC and AD 300. Many stories may have existed long before then, but Vishnusharma put them together as a single unit ...
- ↑ Knatchbull 1819
- ↑ Falconer 1885
- ↑ 4.0 4.1 Jean Johnson, Donald James Johnson (16 July 2009), Human Drama: World History: From 500 to 1450 C.E., Volume 2, Markus Wiener Publishers, 2005, ISBN 978-1-55876-220-6,
... reached al-Mansur, the second Abbasid caliph ... he ordered it translated into Arabic ... Some claim it soon became second only to the Quran in popularity ... at least eleven Panchatantra tales are included in the work of La Fontaine ...
- ↑ Edgerton 1924. "reacht" and "workt" have been changed to conventional spelling.
- ↑ Olivelle 1997
- ↑ Orissa review, Volume 22, Home Department, Government of Orissa, 1965, 1965,
... He has concluded Kashmir as the birthplace of Vishnusharma taking into account the geographical features and the animals ...
- ↑ Acharya Vishnusharma, सम्पूर्ण पञ्चतन्त्र (The Complete Panchatantra), Parampara Books, archived from the original on 6 ਅਕਤੂਬਰ 2011, retrieved 1 ਨਵੰਬਰ 2010,
... भारत की दक्षिण दिशा में स्थित महिलारोप्य नामक नगर किसी राज्य की राजधानी था (located in the south of India was a city named Mahilaropya, the capital of some kingdom)...
- ↑ 9.0 9.1 Luis S.R.Vas, Anita Vas (10 September 2002), Secrets of Leadership: Insights from the Pancha Tantra, Pustak Mahal, 2004, ISBN 978-81-223-0802-0,
... a king called Amarshakti. He had three sons – Bahushakti, Ugrashakti and Anantshakti – all dullards ...
- ↑ Pustak Mahal – Editorial Group / Bloomsbury (14 August 1999), Story of Panchtantra, Pustak Mahal, 1999, ISBN 978-81-223-0454-1,
... One of them named Sumati advised the ruler to hand over the princes to the care of the renowned teacher Acharya Vishnusharma ...
- ↑ 11.0 11.1 11.2 Luis S.R.Vas, Anita Vas (10 September 2002), Secrets of Leadership: Insights from the Pancha Tantra, Pustak Mahal, 2004, ISBN 978-81-223-0802-0,
... a wise man named Sumati. He came up with the idea that the princes should not be taught the scriptures but only the wisdom in them. There is a man called Vishnusharma ...
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid<ref>tag; name "ref75qipuv" defined multiple times with different content - ↑ 12.0 12.1 Shubha Tiwari (2006), Children and Literature, Atlantic Publishers & Distributors, 2006, ISBN 978-81-269-0583-6,
... In return the king promised to pay a hundred land grants but Vishnusharma replied: 'Naham vidyavikrayam shasanshatenapi karomi.' Translated, 'I am not the man to sell good learning for a hundred land grants.' ...