ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ
ਸਮਾਜਿਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਅਤਿ-ਸਾਧਾਰਨੀਕ੍ਰਿਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ।[1] ਇਹ ਇੱਕ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮੂਹ ਦੇ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਬਾਰੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਮੀਦ ਦੀ ਕਿਸਮ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਸਮੂਹ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ, ਪਸੰਦਾਂ ਜਾਂ ਯੋਗਤਾ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਉਮੀਦ।
ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਸਾਧਾਰਨੀਕ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਬੰਦਾ ਇਹ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਸੱਚ ਹੈ।[2] ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸਧਾਰਨੀਕਰਨ ਜਲਦੀ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਵੇਲੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੇ ਇਹ ਗ਼ਲਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[3] ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀਕਰਨ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਪੱਖਪਾਤੀ ਰਵੱਈਏ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਤੱਖ ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ
ਸੋਧੋਪ੍ਰਤੱਖ ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਉਹ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਜ਼ਬਾਨ ਤੇ ਆਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਕੋਲ ਮੰਨਣ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਇਹ ਉਹ ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਵੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਬੰਦਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਹ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਪ੍ਰਤੱਖ ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।
ਅਪ੍ਰਤੱਖ ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ
ਸੋਧੋਅਪ੍ਰਤੱਖ ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅਵਚੇਤਨਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਯੰਤਰਣ ਜਾਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।[4]
ਸਮਾਜਿਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਹਰ ਉਹ ਵਿੱਚ ਾਰ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਜਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿਆਪਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਮਨਸ਼ਾ ਉਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਜਾਂ ਵਿਹਾਰਾਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਮੂਹ ਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[5] ਇਹ ਵਿੱਚ ਾਰ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਵੀ।[6][7] ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਘੜਨ ਬਾਰੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਤੱਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇੱਥੋ ਤੱਕ ਕਿ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨਾਂ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਕੁਝ ਉਪ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਟੀਰੀਓਟਾਈਪ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਦੁਬਾਰਾ ਘੜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਹੋਰ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਛਾਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।[8]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000B-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ "Stereotypes | Simply Psychology". www.simplypsychology.org. Archived from the original on 2011-02-11. Retrieved 2018-03-25.
- ↑ McLeod, Saul. "Stereotypes". Simply Psychology. Archived from the original on 2011-02-11. Retrieved 12 March 2018.
- ↑ "Frequently Asked Questions". implicit.harvard.edu. Retrieved 2018-04-14.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000010-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Judd, Charles M.; Park, Bernadette (1993). "Definition and assessment of accuracy in social stereotypes". Psychological Review. 100 (1): 109–128. doi:10.1037/0033-295X.100.1.109.
- ↑ Cox, William T. L.; Abramson, Lyn Y.; Devine, Patricia G.; Hollon, Steven D. (2012). "Stereotypes, Prejudice, and Depression: The Integrated Perspective" (PDF). Perspectives on Psychological Science. 7 (5): 427–449. doi:10.1177/1745691612455204. PMID 26168502. Archived from the original (PDF) on 3 December 2013.
- ↑ Chakkarath, Pradeep (2010). "Stereotypes in social psychology: The 'West-East' differentiation as a reflection of Western traditions of thought". Psychological Studies. 55 (1): 18–25. doi:10.1007/s12646-010-0002-9.100.1.109.
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.