ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸਿੰਧ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਿੰਧੀ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 53,410,910 ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 5,820,485 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿੰਧ ਸੂਬੇ ਦੀ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਸਿੰਧੀ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 26 ਲੱਖ ਸਿੰਧੀ ਹਨ।
ਸਿੰਧੀ | |
---|---|
سنڌي सिन्धी ਸਿੰਧੀ | |
ਜੱਦੀ ਬੁਲਾਰੇ | ਸਿੰਧ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਕੱਛ, ਭਾਰਤ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ. ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਓਮਾਨ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਯੂਏਈ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਅਮਰੀਕਾ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਆਵਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੀ |
ਇਲਾਕਾ | ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ |
Native speakers | ਅੰ. 32 ਮਿਲੀਅਨ (2017)[1] |
ਹਿੰਦ-ਇਰਾਨੀ
| |
ਅਰਬੀ, ਦੇਵਨਾਗਰੀ, ਖੁਦਾਬਾਦੀ ਲਿਪੀ, ਲੰਡਾ, ਗੁਰਮੁਖੀ[2] | |
ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਥਿਤੀ | |
ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ | ਪਾਕਿਸਤਾਨ (ਸਿੰਧ) ਭਾਰਤ |
ਰੈਗੂਲੇਟਰ | ਸਿੰਧੀ ਲੈਂਗੂਏਜ ਅਥੌਰਿਟੀ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ), ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੌਂਸਲ ਫ਼ਾਰ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਸਿੰਧੀ ਲੈਂਗੂਏਜ (ਭਾਰਤ) |
ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ | |
ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-1 | sd |
ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-2 | snd |
ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3 | Variously:snd – ਸਿੰਧੀlss – ਲਾਸੀsbn – ਸਿੰਧੀ ਭੀਲ |
ਉਪ-ਬੋਲੀਆਂ
ਸੋਧੋਸਿੰਧੀ ਦੀਆਂ ਉਪ-ਬੋਲੀਆਂ ਵਿਚੋਲੀ, ਲਾਰੀ, ਲਾਸੀ, ਕਾਠੀਆਵਾੜੀ ਕੱਛੀ, ਥਾਰੇਲੀ, ਮਚਾਰੀਆ, ਦੁਕਸਲੀਨੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਸਿੰਧੀ ਹਨ।[3] ਸਿੰਧੀ ਦੀ 'ਸਰਾਇਕੀ' ਉਪ-ਬੋਲੀ ਦੱਖਣੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਰਾਇਕੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ।[4][5] ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਉਪਬੋਲੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ 'ਸਿਰੋਲੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[6]
ਭਾਸ਼ਾ-ਨਮੂਨਾ
ਸੋਧੋਇਹ ਸਤਰਾਂ ਸਿੰਧੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਈਆਂ ਹਨ:
ਸਿੰਧੀ-ਅਰਬੀ ਲਿਪੀ: سنڌي ٻولي انڊو يورپي خاندان سان تعلق رکندڙ آريائي ٻولي آھي، جنھن تي ڪجھه دراوڙي اھڃاڻ پڻ موجود آهن. هن وقت سنڌي ٻولي سنڌ جي مک ٻولي ۽ دفتري زبان آھي.
ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ: सिन्धी ॿोली इण्डो यूरपी ख़ान्दान सां ताल्लुक़ु रखन्दड़ आर्याई ॿोली आहे, जिंहन ते कुझ द्राविड़ी उहुञाण पण मौजूद आहिनि। हिन वक़्तु सिन्धी ॿोली सिन्ध जी मुख बोली ऐं दफ़्तरी ज़बान आहे।
ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ: ਸਿੰਧੀ ਬੋਲੀ ਇੰਡੋ ਯੂਰਪੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਸਾਂ ਤਾਲੁਕ਼ ਰਖੰਦੜ ਆਰਿਆਈ ਬੋਲੀ ਆਹੇ, ਜਿਂਹਨ ਤੇ ਕੁਝ ਦਰਾਵੜੀ ਅਹੁਙਾਣ ਪਣ ਮੌਜੂਦ ਆਹਿਨੀ। ਹਿਨ ਵਕ਼ਤੂ ਸਿੰਧੀ ਬੋਲੀ ਸਿੰਧ ਜੀ ਮੁਖ ਬੋਲੀ ਏਂ ਦਫ਼ਤਰੀ ਜ਼ਬਾਨ ਆਹੇ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 30.26 million in Pakistan (2017 census), 1.68 million in India (2011 census).
- ↑ "Script". Sindhilanguage.com.
- ↑ ਫਰਮਾ:E19
- ↑ Masica, Colin P. (1991). The Indo-Aryan languages. Cambridge language surveys. Cambridge University Press. p. 443. ISBN 978-0-521-23420-7.
- ↑ Rahman, Tariq (1995). "The Siraiki Movement in Pakistan". Language Problems & Language Planning. 19 (1): 3. doi:10.1075/lplp.19.1.01rah.
- ↑ Shackle 2007, p. 114.