ਸੁਰੇਸ਼ ਜੋਸ਼ੀ
ਸੁਰੇਸ਼ ਹਰੀਪ੍ਰਸਾਦ ਜੋਸ਼ੀ (ਗੁਜਰਾਤੀ: સુરેશ હરિપ્રસાદ જોશી)ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਵਲਕਾਰ, ਛੋਟੀ-ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਲੇਖਕ, ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ, ਕਵੀ, ਅਨੁਵਾਦਕ, ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸਨੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਲੇਖਕ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।
ਜਿੰਦਗੀ
ਸੋਧੋ
ਉਹ 30 ਮਈ 1921 ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਬਾਰਦੋਲੀ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਵਲੋਦ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸੋਨਗੜ ਅਤੇ ਗੰਗਾਧਰਾ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1938 ਵਿੱਚ ਨਵਸਾਰੀ ਤੋਂ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1943 ਵਿੱਚ ਬੀਏ ਅਤੇ ਐਲਫੀਨਸਟਨ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਐਮ.ਏ. 1945 ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ, ਉਸਨੇ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਡੀ ਜੇ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1947 ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਵੱਲਭ ਵਿਦਿਆਨਗਰ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ। 1951 ਤੱਕ, ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਲੈਕਚਰਾਰ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 'ਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੇ ਤੌਰ ਬੜੌਦਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਯਾਜੀਰਾਓ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਵਡੋਦਰਾ ਵਿਖੇ 1981 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤੀ ਤੱਕ ਰਹੇ।[1][2][3]
ਉਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੋਨਗੜ ਵਿਖੇ ਬਤੀਤ ਹੋਈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ। ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਬਲਜੀਵਨ ਰਸਾਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਫਾਲਗੁਨੀ ਰਸਾਲੇ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਪਜਾਤੀ (1956) ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਰਚਨਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਮਨੀਸ਼ਾ, ਸ਼ਿਤਿਜ, ਏਤਾਦ ਅਤੇ ਉਹਾਪੋਹ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ।[1][2][3]
6 ਸਤੰਬਰ 1986 ਨੂੰ ਨਦੀਆਦ ਵਿਖੇ ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[1][2][3]
ਸ਼ੈਲੀ
ਸੋਧੋ
ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧੀ, ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ 1960 ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਭਰਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ। ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿਦਵਾਨ ਸਰਲਾ ਜਗ ਮੋਹਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਸ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਲੇਖ " ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਵਾਰਤਕ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਤੁਆਰਫ਼ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[3] ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗਵਾਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।[4]
ਕੰਮ
ਸੋਧੋਸੁਰੇਸ਼ ਜੋਸ਼ੀ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦੀ ਲੇਖਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜੋ 1955 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗਾਂਧੀ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਭਰੀ।[3] ਉਸਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ [4] ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿੱਚ ਐਵਾਂ ਗਾਰਦ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[5] ਗੁਜਰਾਤੀ ਆਲੋਚਕ ਭਰਤ ਮਹਿਤਾ ਅਨੁਸਾਰ 1975 ਤੋਂ 2000 ਤੱਕ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਦੌਰ ਸੁਰੇਸ਼ ਜੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ।[6]
ਅਵਾਰਡ
ਸੋਧੋਉਸਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤਰਾਮ ਸੁਵਰਨਾ ਚੰਦਰਕ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1] ਉਸਨੇ 1983 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਚਿੰਤਾਯਾਮੀ ਮਾਨਾਸਾ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, "ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਭਟਕਣ ਵਾਲੇ ਲੇਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਯੂਰਪੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਆਲੋਚਨਾ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਲੇਖ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੂਲ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।[3][5] ਉਸਨੂੰ 1965 ਵਿੱਚ ਜਨੰਤਿਕ ਲਈ ਨਰਮਦ ਸੁਵਰਨਾ ਚੰਦਰਕ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[7]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Brahmabhatt, Prasad (2010). અર્વાચીન ગુજરાતી સાહિત્યનો ઈતિહાસ - આધુનિક અને અનુઆધુનિક યુગ (History of Modern Gujarati Literature – Modern and Postmodern Era) (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Ahmedabad: Parshwa Publication. pp. 22–33. ISBN 978-93-5108-247-7.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "સુરેશ જોષી (Suresh Joshi)". Gujarati Sahitya Parishad. Retrieved 2016-01-01.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Panchal, Shirish (2004). Makers of Indian Literature: Suresh Joshi. Sahitya Akademi. pp. 2–66. ISBN 978-81-260-1922-9.
- ↑ 4.0 4.1 Sivasankari (1998). Knit India through literature. Eastwest Books. p. 279.
- ↑ 5.0 5.1 G. N. Devy (1 January 2002). Indian Literary Criticism: Theory and Interpretation. Orient Blackswan. p. 184. ISBN 978-81-250-2022-6.
- ↑ Sahitya Akademi Annual Report 2004 - 2005. Sahitya Akademi. 2004. p. 75. Retrieved 25 January 2018.
- ↑ Trivedi, Ramesh M. (2015). Arvachin Gujarati Sahityano Itihas અર્વાચીન ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ [History of Modern Gujarati Literature] (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Ahmedabad: Adarsh Prakashan. p. 415. ISBN 978-93-82593-88-1.