ਸੂਵਲਾਕੀ
ਸੂਵਲਾਕੀ (ਯੂਨਾਨੀ: σουβλάκι) ਬਹੁਵਚਨ ਸੂਵਲਾਕੀਆ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਯੂਨਾਨੀ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੀਟ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਕੀਵਰ 'ਤੇ ਭੁੰਨ ਕੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸਕੀਵਰ ਤੋਂ ਉਤਾਰ ਕੇ ਸਿੱਧਾ ਗਰਮਾ-ਗਰਮ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਕੀਵਰ ਉਹ ਸ਼ੀਖਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਮਾਸ ਜਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਸਕੰਜੇ ਵਿੱਚ ਭੁੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੀਟਾ ਰੋਟੀ, ਤਲੇ ਹੋਏ ਆਲੂ, ਨਿੰਬੂ ਅਤੇ ਸੌਸ ਨਾਲ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸੂਵਲਾਕੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹੋਰ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਯੂਨਾਨ ਅਤੇ ਸਾਈਪ੍ਰਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੂਰ ਦਾ ਮਾਸ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਇਸ ਨਾਲ ਚਿਕਨ, ਬੀਫ ਅਤੇ ਲੇਲੇ ਦੇ ਮਾਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ (ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ), ਸੂਵਲਾਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੀਟ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੇਲੇ, ਬੀਫ, ਚਿਕਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਮੱਛੀ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
| ਸੂਵਲਾਕੀ | |
|---|---|
 ਏਥਨਜ ਵਿੱਚ ਸੂਵਲਾਕੀ, ਉਥੇ ਇਹ ਕਾਲਾਮਾਕੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। | |
| ਸਰੋਤ | |
| ਸੰਬੰਧਿਤ ਦੇਸ਼ | ਗ੍ਰੀਸ |
| ਇਲਾਕਾ | ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਯੂਰਪ |
| ਖਾਣੇ ਦਾ ਵੇਰਵਾ | |
| ਮੁੱਖ ਸਮੱਗਰੀ | ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਸ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। |
ਸੂਵਲਾਕੀ ਸ਼ਬਦ ਮੱਧਕਾਲੀ ਯੂਨਾਨੀ σούβλα ਸੂਵਲਾ ' ਸਕੀਵਰ' ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਲਾਤੀਨੀ ਸੂਬੁਲਾ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[1][2] ਹੇਲਨਿਕ ਮੈਸੇਡੋਨੀਆ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਗ੍ਰੀਸ ਦੇ ਹੋਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ 'ਸੂਵਲਾਕੀ' ਇੱਕ ਆਮ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਏਥਨਜ਼ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੱਖਣੀ ਯੂਨਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ 'ਕਾਲਾਮਾਕੀ', ' ਰੀਡ' ਆਦਿ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋ
ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਾਂਗ, ਸਕੀਵਰ ਜਾਂ ਸਕੰਜਿਆਂ ਤੇ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਦਾ ਯੂਨਾਨੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਗ੍ਰੀਸ ਦੇ ਸੈਂਟੋਰੀਨੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਖੁਦਾਈ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ. ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੇ ਗਏ ਪੱਥਰ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਿੱਟੀ ਜਾਂ ਪੱਥਰਾਂ ਦੇ ਦੋ ਸਹਾਰੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕੀਵਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਛੱਡੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਛੇਕ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਆਉਂਦੀ ਆਕਸੀਜਨ ਕੋਲੇ ਨੂੰ ਬਲਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਇਹ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇ ਵਾਂਗ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਸੀ।[3] ਮਾਈਸੀਨੀਅਨ ਯੂਨਾਨੀਆਂ ਨੇ ਪੋਰਟੇਬਲ ਟ੍ਰੇ ਨੂੰ ਗਰਿੱਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ।[4][5] ਇਲਿਆਡ ਵਿੱਚ ਹੋਮਰ (1.465) ਸਿਕੰਜੇ ਵਿੱਚ ਭੁੰਨੇ ਹੋਏ ਮੀਟ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾਹੈ (ὀβελός)। ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਅਰਸਤੋਫ਼ੇਨੀਜ਼,[6] ਜ਼ੇਨੋਫੋਨ,[7] ਅਰਸਤੂ,[8] ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।[9][10][11] ਕਲਾਸੀਕਲ ਗ੍ਰੀਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਭੁੰਨਣ ਵਾਲਾ ਸਿਕੰਜਾ ਜਾਂ ਸਕੀਵਰ ὀβελίσκος (ਓਬਲੀਸਕੋਸ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ[12] ਅਤੇ ਅਰਸਤੋਫ਼ੇਨੀਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸਕੀਵਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਵਸਤ ਨੂੰ ਰੋਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[13]
19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਬੋਏਓਟੀਆ ਖੇਤਰ 'ਚ ਇੱਕ ਫ੍ਰੈਂਚ ਯਾਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਆਧੁਨਿਕ- ਸੂਵਲਾਕੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਨਾਨ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਫੈਲਾਇਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਬੋਏਓਟੀਆ ਦੇ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਪਕਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ 'ਚ ਸੂਵਲਾਕੀ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਵਜੋਂ ਪਰੋਸਿਆ ਗਿਆ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸਦੀ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ।[14] ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ 'ਸੂਵਲਾਕੀ ' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਰਤੋਂ 1942 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[15]
ਇਹ ਪਕਵਾਨ ਭਾਵੇਂ ਅਜੋਕੀ ਸੂਵਲਾਕੀ ਸਕੀਵਰਜ਼ ਤੁਰਕੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਯੂਨਾਨ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ੀਸ਼ ਕਬਾਬ ਦੀ ਯੂਨਾਨੀ ਸ਼ੈਲੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਯੂਨਾਨੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਪੁਨਰ-ਉਥਾਨ ਜੋ ਕਿ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ. ਮਿਨੋਯਾਨ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹੈ,[16] ਹੈ, ਇਸ ਪਕਵਾਨ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਯੂਨਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਤੁਰਕਸ ਦਰਮਿਆਨ ਕਈ ਵਾਰ ਗਰਮ ਬਹਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਹੈ।[17]
ਕਿਸਮਾਂ
ਸੋਧੋਕਾਲਾਮਾਕੀ
ਸੋਧੋ
ਕਾਲਾਮਾਕੀ (ਛੋਟੀ ਰੀਡ) ਏਥਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਸੂਵਲਾਕੀ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸੂਵਲਾਕੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪੀਟਾ ਲਪੇਟਣ ਲਈ ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਲਾਮਾਕੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟਮਾਟਰ, ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਪਿਆਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸੌਸ ਅਤੇ ਨਿੰਬੂ ਰਸ ਨਾਲ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗ੍ਰੀਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਹਨ, ਜਿਥੇ ਕਾਲਾਮਾਕੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੂਵਲਾਕੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਸੂਵਲਾਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਉਹ ਪਕਵਾਨ ਹੈ ਜੋ ਏਥਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਲਾਮਾਕੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਯੂਨਾਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਸਲੋਨੀਕੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਗ੍ਰੀਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋ- ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਰੂਪ, ਅਰਬ ਸ਼ਵਰਮਾ, ਯੂਨਾਨੀ ਗਾਇਰੋ, ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕਨ ਅਲ ਪੇਸਟਰ।
- ਕਬਾਬ - ਮੀਟ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਇੱਕ ਸਕੀਵਰ 'ਤੇ ਗ੍ਰਿਲ ਕੀਤੇ ਹੋਏ।
- ਸੱਤਯ - ਭੁੰਨੇ ਹੋਏ ਮੀਟ ਦਾ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਸੰਸਕਰਣ
- ਸ਼ਸ਼ਲਿਕ - ਭੁੰਨੇ ਹੋਏ ਮੀਟ ਦਾ ਮੱਧ-ਪੂਰਬੀ ਸੰਸਕਰਣ
- ਤਸੂਕੂਨ - ਭੁੰਨੇ ਹੋਏ ਮੀਟ ਦਾ ਜਪਾਨੀ ਰੁਪਾਂਤਰ
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Georgios Babiniotis, Λεξικό της Νεας Ελληνικής Γλώσσας, s.v.; Andriotis et al., Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, s.v. σουβλάκι, s.v. σούβλα
- ↑ Apostolides Sophocles Evangelinus, Greek Lexicon of the Roman and Byzantine periods. Pelekanos Books, 2015, p. 1000
- ↑ To Vima (in Greek), 6-2-2011 (picture 2 of 7)
- ↑ Ancient Greeks Used Portable Grills at Their Picnics, LiveScience
- ↑ How to Cook Like a Mycenaean Archived 2014-02-02 at the Wayback Machine., Archaeology Magazine
- ↑ Aristophanes, "Acharnians" 1007, "Clouds" 178, "Wasps" 354, "Birds" 388, 672
- ↑ Xenophon, "Hellenica" HG3.3.7
- ↑ Aristotle, "Politics" 1324b19
- ↑ Homer, "Iliad" 1.465, on Perseus Digital Library
- ↑ Ancient Wine, Patrick E. McGovern
- ↑ Wright, Clifford A. (1999). A Mediterranean Feast. New York: William Morrow. pp. 333.
- ↑ ὀβελίσκος, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus, dim. of ὀβελός (obelos), ὀβελός.
- ↑ Acharnians 1007
- ↑ Matalas, Antonia-Leda; Yannakoulia, Mary (2000). "Greek Street Food Vending: An Old Habit Turned New". In Simopoulos, Artemis P.; Bhat, Ramesh Venkataramana (eds.). Street Foods. Karger Medical and Scientific Publishers. p. 6. ISBN 978-3-8055-6927-9.
- ↑ "Definition of Souvlaki by Merriam-Webster". Merriam-Webster. Retrieved 2018-01-10.
- ↑ Tassoula Eptakili (2015-10-09). "Prehistoric Gastronomy". Greece Is. Retrieved February 21, 2016.
- ↑
Gold, David L. (2009). Studies in Etymology and Etiology With Emphasis on Germanic, Jewish, Romance and Slavic Languages. Universidad de Alicante. p. 323. ISBN 978-84-7908-517-9.
Greeks and Turks also battle over the similar dishes which the first call soublaki (> english souvlaki) and the second şiş kebabı (> English shish kebab), each claiming to be the originators.