ਹਾਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ
ਹਾਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ( ਬਲੋਚੀ ਹਨੀ-ਓ-ਸ਼ੇ ਮੁਰੀਦ ਜਾਂ ਹੀਰੋ ਸ਼ੇ ਮੁਰੀਦ ) ਬਲੋਚੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿਆਰਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿਕ ਗਾਥਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਲਈ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਰੋਮੀਓ ਅਤੇ ਜੂਲੀਅਟ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਬਲੋਚ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ (ਰੱਬ, ਬੁਰਾਈ, ਪਰਾਲਭਦ) ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਨਾਇਕ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ (ਜਾਂ ਸ਼ੇਹ ਮੋਰੇਦ) ਅਤੇ ਨਾਇਕਾ ਹਾਨੀ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਦੁਖਦਾਈ ਪਿਆਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦਾ ਬਹਾਦਰੀ ਯੁੱਗ ਅਤੇ ਬਲੋਚੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਕਲਾਸੀਕਲ ਦੌਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਾਤਰ
ਸੋਧੋਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ
ਸੋਧੋਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਕਹੀਰੀ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਸਰਦਾਰ ਸ਼ੇਹ ਮੁਬਾਰਕ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਮੁਰੀਦ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ, ਘੋੜਸਵਾਰੀ ਅਤੇ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਣ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਸਦਕਾ ਉਸਨੂੰ ਕਾਹਿਰੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਮੀਰ ਚਕਰ ਖਾਨ ਰਿੰਦ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਰੀਦ ਦਾ ਸਟੀਲ ਦਾ ਬਣਿਆ ਕਮਾਨ ਇੰਨਾ ਭਾਰਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੂੰ "ਲੋਹੇ ਦੀ ਕਮਾਨ ਦੇ ਧਨੀ" ਕਹਿ ਕੇ ਪੁਕਾਰਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਇਸ ਤੋਂ ਤੀਰ ਚਲਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਹਾਨੀ
ਸੋਧੋਹਾਨੀ ਰਿੰਦ ਦੇ ਕੁਲੀਨ ਮੀਰ ਮੰਡੋ ਦੀ ਧੀ ਸੀ; ਮੰਡਵਾਨੀ ਰਿੰਦ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਅੱਗੇ ਦਿਨਾਰ ਵਜੋਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਮੁਰੀਦ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਸੀ। ਹਾਨੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ। ਹਰ ਕੋਈ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਚੰਗੇ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਸਦਕਾ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਹਾਨੀ ਦੀ ਮੰਗਣੀ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਮੁਰੀਦ ਦੀ ਬਚਪਨ ਦੀ ਦੋਸਤ ਸੀ।
ਕਹਾਣੀ
ਸੋਧੋਇੱਕ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਮੀਰ ਚਕਰ ਅਤੇ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਇੱਕ ਦਿਨ ਸ਼ਿਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਰੁਕੇ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਗੇਤਰ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨੀ ਬਲੋਚ ਔਰਤ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮੰਗੇਤਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ, ਮੀਰ ਚਕਰ ਅਤੇ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਮੰਗੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਮੀਰ ਚਕਰ ਦੀ ਮੰਗੇਤਰ ਕੋਲ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਕਟੋਰੇ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਪਿਆਇਆ। ਪਿਆਸ ਦੇ ਮਾਰੇ ਮੁਰੀਦ ਨੇ ਸਾਰਾ ਕਟੋਰਾ ਇੱਕੋ ਘੁੱਟ ਵਿੱਚ ਪੀ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਰ, ਜਦੋਂ ਮੀਰ ਚਕਰ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਦੀ ਮੰਗੇਤਰ ਹਾਨੀ ਕੋਲ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਕਟੋਰੇ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਪਿਆਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਤੇ ਹੋਏ ਖਜੂਰ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਟੁੱਕੜੇ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਪੱਤੇ ਦੇਖ ਕੇ ਸਰਦਾਰ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਈ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਪੱਤੇ ਨਿਗਲ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਮੁਰੀਦ ਨੂੰ ਉਲਟੀਆਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰ ਪਾਇਆ। ਮੁਰੀਦ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਾਣੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬੀਮਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਹਾਨੀ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਪਾ ਕੇ ਸਮਝਦਾਰੀ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਿਆ ਸੀ।
ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੇ ਇੱਕ ਇਕੱਠ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ। ਅਨੰਦ ਦੀ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੇ ਅਹਿਲਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਸਮਾਂ ਖਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਿਸ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਰਦਾਰ ਨੇ ਕਸਮ ਖਾਧੀ। ਮੀਰ ਜਾਦੋ ਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮਹਾਂਪੁਰਖਾਂ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਉਸਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਛੂਹੇਗਾ ਉਸਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਦੇਵੇਗਾ। ਫਿਰ ਬਿਬਰਗ ਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਹਾਦੇਹ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਵੇਗਾ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮੀਰ ਹੈਬੀਤਾਨ ਆਇਆ ਜਿਸ ਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਊਠ ਉਸ ਦੇ ਊਠਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਹਾਨੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਪਾਗਲ ਹੋ ਕੇ ਇਹ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਉਸਦੇ ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਉਸਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚਲਾ ਕੁਝ ਵੀ ਮੰਗੇਗਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਦੇਵੇਗਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਕਦੇ ਵੀ ਝੂਠ ਨਹੀਂ ਬੋਲੇਗਾ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਚਨ ਦਾ ਪੱਕਾ ਸੀ: ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਝੂਠ ਨਾ ਬੋਲਿਆ। ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੇ ਅਹਿਲਕਾਰਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਦੌਰਾਨ ਮੀਰ ਜਾਦੋ ਦੇ ਜਵਾਨ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਲਈ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸਦੇ ਬਚਨ ਦੀ ਪਰਖ ਕੀਤੀ। ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਨੇ ਅਨਭੋਲ ਹੀ ਉਹ ਕੀਤਾ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਮੀਰ ਜਾਦੋ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮੂੰਹ ਮੋੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਪਰੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੇ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਕਾਰਵਾਈ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਫੜ ਲਈ। ਸਾਰੀ ਸਭਾ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਮੀਰ ਜਾਦੋ ਵੱਲ ਵੇਖਣ ਲੱਗੀ। ਕੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਚਨ ਦਾ ਸੱਚਾ ਹੋਵੇਗਾ? ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ, ਜਾਦੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰ ਕੱਢੀ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਰਿੰਦ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਸੂਮ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਸਿਰ ਲਾਹ ਮਾਰਿਆ। ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੇ ਬਿਬਰਗ ਅਤੇ ਹੈਬੀਤਾਨ ਦੀ ਵੀ ਪਰਖ ਕੀਤੀ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਚਨ ਵਿੱਚ ਸੱਚ ਪਾਇਆ। ਹੁਣ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਦਾ ਵੇਲਾ ਸੀ। ਮੁਰੀਦ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ 'ਤੇ ਇਕ ਭਰਵੇਂ ਇਕੱਠ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਨਾਮਵਰ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ। ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ, ਆਪਣੇ ਮਾਲ ਨਾਲ ਰਵਾਨਾ ਹੋਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸੀ. ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੇ ਹਾਨੀ ਮੰਗੀ। ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਹੈਰਾਨ ਹੋਇਆ; ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਕਮਾਨ ਮੰਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਕਮਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਮਾਨ ਵਾਲਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ ਸੀ। ਉਹ ਲੋਹੇ ਦੇ ਧਨੁਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਭੂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਭਾਰੀ ਮਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸੀ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੂੰ ਹਾਨੀ ਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਅਚਾਨਕ ਮੰਗ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਮੁਰੀਦ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਹਾਨੀ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਹੁੰ ਨਾ ਰੱਖੀ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਹਾਨੀ ਨਾਲ ਮੁਰੀਦ ਦੀ ਮੰਗਣੀ ਰੱਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਮੀਰ ਚਕਰ ਨਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਰ ਮੁਰੀਦ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਇਸ ਮੋੜ ਤੋਂ ਇੰਨਾ ਹਿੱਲ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਪੁਰਾਣਾ ਜੀਵਨ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤਾਂ ਗੁਜ਼ਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਸਨੇ ਹਾਨੀ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਰਚੀਆਂ ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਉਸ ਲਈ ਆਪਣੇ ਭਾਵੁਕ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ। ਮੀਰ ਚਕਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਮੁਰੀਦ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਬਦਨਾਮ ਖ਼ਬਰ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਰ ਘਰ ਦੀ ਚਰਚਾ ਬਣ ਗਈ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ਾਹ ਮੁਬਾਰਕ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੀ ਬਲੂਚੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਰਚੀ। ਬਲੂਚੀ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:
ਰਵਾਨਗੀ ਅਤੇ ਵਾਪਸੀ
ਸੋਧੋਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਨੇ ਫਿਰ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਰ ਅਣਜਾਣ ਧਰਤੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਅਰਬ ਵਿੱਚ ਮੱਕਾ ਅਤੇ ਮਦੀਨਾ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾ ਰਹੇ ਫਕੀਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਰਲ਼ ਗਿਆ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ, ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ 30 ਸਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਅਰਬ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਇੱਕ ਸਾਧੂ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ।
ਕਈ ਸਾਲ ਦੂਰ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਲੱਕ ਤੱਕ ਲਟਕਦੇ ਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਗੰਧਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਬੀ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ। ਭਿਖਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਗਿਆਤ ਸਾਧਕ ਵਜੋਂ ਮੀਰ ਚਕਰ ਖਾਨ ਰਿੰਦ ਦੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਲਈ ਗਿਆ। ਨੌਕਰਾਣੀ ਨੇ ਹਰੇਕ ਮੁਰੀਦ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਨਾਲ ਭਰੇ ਕਟੋਰੇ ਦਿੱਤੇ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਇਹ ਭੋਜਨ ਮੁਰੀਦ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਮੁਰੀਦ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਹਾਨੀ 'ਤੇ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਹਾਨੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕਦਮ ਪਛਾਣ ਲਿਆ ਪਰ ਸ਼ੱਕ ਨਾ ਹੋਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੋਕ ਲਿਆ, ਪਰ ਚਕਰ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਚਮਕ ਵੇਖੀ।
ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਦੀ ਮਾਨਤਾ
ਸੋਧੋਚਕਰੀਅਨ ਯੁੱਗ ਦੇ ਇੱਕ ਪਸੰਦੀਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਰਿੰਡ ਦੇ ਰਈਸ ਇੱਕ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ। ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੌਰਾਨ ਅਹਿਲਕਾਰਾਂ ਨੇ ਮੰਗਤਿਆਂ ਦੇ ਆਗੂ ਮੁਰੀਦ ਦੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇਖੀ। ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲਾਂ ਰਿੰਦ ਦੇ ਅਮੀਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਗੰਧਲੀ ਦਿੱਖ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਨਫ਼ਰਤ ਦਾ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ, ਉਸ 'ਤੇ ਹੱਸਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਪੁੱਛਦੇ ਸਨ ਕਿ ਫਟੇ ਹੋਏ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲ਼ਾ ਇਕ ਆਦਮੀ ਧਨੁਸ਼ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮੋਚ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਮਾਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਮਾਨ ਅਤੇ ਤੀਰ ਦਿੱਤੇ। ਉਸ ਨੇ ਕਮਾਨ ਨੂੰ ਮੋੜਿਆ ਪਰ ਇਹ ਉਸਦੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਟੁਕੜੇ ਟੁਕੜੇ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਉਹ ਵੀ ਉਸਨੇ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਤੀਸਰਾ ਧਨੁਸ਼ ਤੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿੰਦ ਅਮੀਰਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਾਹ ਮੁਰੀਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੁਰੀਦ ਖਾਨ ਦਾ ਧਨੁਸ਼ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ, ਜੋ ਸਟੀਲ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਰੂਪ ਅਤੇ ਭਾਰ ਕਾਰਨ ਜੋਗ (ਜੂਲਾ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਥਿਆਰ "ਲੋਹੇ ਦੇ ਧਨੁਸ਼ ਦੇ ਮਾਲਕ" ਦੇ ਚਲੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੇਡਾਂ ਅਤੇ ਬੱਕਰੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾੜੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਭਾਰ ਅਤੇ ਕਠੋਰਤਾ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਕਾਰ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚੁੰਮਿਆ, ਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਰਮੀ ਨਾਲ ਛੂਹਿਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਾਜ਼ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੋਣ; ਉਸਨੇ ਹਰ ਇੰਚ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ, ਇੱਕ ਉਸਤਾਦ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਿਖਾਰੀ ਵਾਲ਼ੀ ਚਾਦਰ ਨੂੰ ਲਪੇਟਿਆ, ਕਮਾਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਮੋੜਿਆ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਤਿੰਨ ਤੀਰ ਚਲਾਏ, ਇੱਕ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਦੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਮੋਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਿਆ। ਰਿੰਦ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ੱਕ ਕਿ ਇਹ ਭਿਖਾਰੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਸੀ, ਕਮਾਨ ਦੀ ਅਜਮਾਇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੱਕਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਰਿੰਦ ਅਮੀਰਾਂ ਨੇ ਮੁਰੀਦ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੌਕਰ ਨੂੰ ਹਾਨੀ ਤੋਂ ਮੁਰੀਦ ਦੀਆਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਖੇਡੇ ਸਨ। ਹਾਨੀ ਨੇ ਉੱਪਰਲੇ ਪਾਸੇ ਖੱਬੇ ਪੱਟ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਗਜਰੇ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਭਰਵੱਟੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ। ਜਦੋਂ ਰਿੰਦਾਂ ਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਹ ਮੁਰੀਦ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲਿਆ।
ਵਸਲ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣ ਸੰਸਾਰ ਲਈ ਰਵਾਨਗੀ
ਸੋਧੋਹਾਲਾਂਕਿ ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੇ ਹਾਨੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਮਾਨਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਹਾਨੀ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਜਿਵੇਂ ਲਕਵੇ ਨਾਲ਼ ਬੇਜਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਉਹ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਹਾਨੀ ਕਦੇ ਵੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਉਸਦੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਹਾਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਆਦਮੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਲਾਇਕ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਤਲਾਕ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਕੋਲ ਜਾਣ ਲਈ ਆਜ਼ਾਦ ਹੈ।
ਹਾਨੀ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲੀ ਸੀ, ਨੇ ਉਸ ਕੋਲ ਜਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੀਰ ਚਕਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ (ਭਾਵ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਅਤੇ ਹਾਨੀ) ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਨਹੀਂ ਉਤਰ ਸਕਦਾ, ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਸੀ ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਉਹ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਲਈ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੁਰੀਦ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਊਠਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਿਆ, ਇੱਕ ਚਿੱਟੀ ਡਾਚੀ ਚੁਣ ਲਈ, ਉਸ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਬਲੋਚਾਂ ਦਾ ਅਮਰ ਸੰਤ ਬਣ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਬਲੋਚਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਇਹ ਹੈ ਕਿ: ਤਾ ਜਹਾਂ ਅਸਤ, ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਅਸਤ (ਜਦ ਤੱਕ ਜਿੰਦਗੀ ਹੈ, ਸ਼ੇਹ ਮੁਰੀਦ ਅਮਰ ਹੈ।)
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋ- ਮੀਰ ਚਕਰ ਰਿੰਦ
- ਰਿੰਦ