ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ
ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਦੱਖਣ-ਏਸ਼ੀਅਨ ਹਿਜੜਾ ਅਤੇ ਕੋਠੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਿਜੜਾ ਇੱਕ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਧੱਕਿਆ ਗਿਆ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਕੋਠੀ ਫਾਰਸੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੂਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿਜੜਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਫਾਰਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਮ ਦੁਆਰਾ ਸੁਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।[2] ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਉਰਦੂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ, ਪਰ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਅੰਤਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।[3] ਹਿਜੜਾ ਫਾਰਸੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਿਜੜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਹਿੰਦੂ ਹਿਜੜੇ ਗੁਪਤ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਖੇਤਰੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।[4]
| ਹਿਜੜਾ ਫ਼ਾਰਸੀ | |
|---|---|
| ਜੱਦੀ ਬੁਲਾਰੇ | ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ |
Native speakers | ਅਗਿਆਤ (2017) |
ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ
| |
| ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ | |
| ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3 | None (mis) |
| Glottolog | None |
ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ (ਫ਼ਾਰਸੀ) ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਹਿਜੜੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮਝਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਹਿਜੜਾ ਪਛਾਣ ਦੇ ਮੂਲ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਹਿਜੜਾ ਫਾਰਸੀ, ਹਿੰਦੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ-ਜੁਲਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਵਿਲੱਖਣ ਲਹਿਜੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਕਾਰਨ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।[2]
ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ, ਸਰਾਇਕੀ, ਸਿੰਧੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿਜੜਾ ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਹਿਜੜਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ, ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਨਾਂ ਫਾਰਸੀ ਨਾਲ ਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ 'ਫਾਰਸੀ' ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਪਤਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਰਾਜ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ, ਖੁਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੀ ਚੋਣ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧਿਕ ਬਣਾਇਆ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਜਨਤਕ ਨਾਚ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕਰੈਕਡਾਊਨ ਨੇ ਹਿਜੜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ ਫਿਰ ਇੱਕ ਬਚਾਅ ਸੰਦ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ।[5]
ਇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਅਜੇ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਇਸ ਤੱਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਸਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਏਡਜ਼ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਐਨਜੀਓ ਅਲਾਇੰਸ ਇੰਡੀਆ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਿਮਰਨ ਸ਼ੇਖ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, "ਹਿਜੜਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ 74 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ।"[6]
ਕਮਿਊਨਿਟੀ-ਬਿਲਡਿੰਗ ਟੂਲ
ਸੋਧੋਹਿਜੜਾ ਫਾਰਸੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੇ ਉਲਟ ਸਿੱਖੀ ਹੋਈ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਨਵੇਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਉਦੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਿਜੜਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਮੂਹ ਦੇ ਵਿਕਲਪਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਢਾਂਚੇ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ। ਹਿਜੜਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਿਆਗ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਿਜੜੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।[5]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ ਫਰਮਾ:ELL2
- ↑ 2.0 2.1 "Stanford Linguistics Colloquium". stanford.edu. Retrieved 16 February 2016.
- ↑ Sheeraz, Muhammad, and Ayaz Afsar.
- ↑ "Queer language". City: World. The Hindu. TNN. 30 November 2013. Retrieved 27 January 2020.
- ↑ 5.0 5.1 Rehman, Zehra. "The secret language of South Asia's transgender community". Quartz India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-01-26.
- ↑ "Hijra Farsi: Secret language knits community - Times of India". The Times of India. Retrieved 2019-01-26.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ
ਸੋਧੋ- Hall, Kira (1995). Hijra/Hijrin: Language and Gender Identity (PhD). UC Berkeley.