ਇਕਵੀਰਾ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਇਕਵੀਰਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੇਣੁਕਾ ਵਜੋਂ ਪੁਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਚਿਰੰਜੀਵੀ ਜਾਂ ਅਮਰ ਰਿਸ਼ੀ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ।
| ਇਕਵੀਰਾ ਆਈ ਮੰਦਰ | |
|---|---|
 ਇਕਵੀਰਾ ਦੇਵੀ | |
| ਧਰਮ | |
| ਮਾਨਤਾ | ਹਿੰਦੂ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਪੂਨੇ |
| ਟਿਕਾਣਾ | |
| ਟਿਕਾਣਾ | ਕਾਰਲਾ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ |
| ਰਾਜ | ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ |
| ਦੇਸ਼ | ਭਾਰਤ |
| ਗੁਣਕ | 18°47′00″N 73°28′14″E / 18.78333°N 73.47056°E |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | |
| www.aaiekvira.org | |
ਇਕਵੀਰਾ ਆਈ ਮੰਦਰ ਸੋਧੋ
ਇਕਵੀਰਾ ਆਈ ਮੰਦਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਲੋਨਾਵਾਲਾ ਨੇੜੇ ਕਾਰਲਾ ਗੁਫਾਵਾਂ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ, ਇਕਵੀਰਾ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਗੁਫਾਵਾਂ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਅਗਲੇ ਪਾਸੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਅਗਾਰੀ-ਕੋਲੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪੂਜਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੋਲੀ (ਮਛੇਰੇ) ਲੋਕ, ਇਕਵੀਰਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੁਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ-ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ਵਾਂਗ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ, ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਨਰਾਤੇ ਅਤੇ ਚੈਤਰੀ ਨਰਾਤੇ ਦੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਬੱਕਰੇ / ਮੁਰਗੇ ਦੀ ਬਲੀ ਸਮੇਤ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਬਲੀਆਂ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਕੋਲ ਜਾਦੂਈ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਨ।[1]
ਦੰਤਕਥਾ ਸੋਧੋ
ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲ (ਅਰਾਇਆਵਸਮ ) ਵਿੱਚ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਪਾਂਡਵ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਇਕਵੀਰਾ ਮਾਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ। ਉਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ। ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੀ ਕਾਰਿਆ ਦੀਕਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਲਈ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਰੱਖੀ। ਪਾਂਡਵਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਜਤਾਵਸਮ (ਗੁਪਤ ਗ਼ੁਲਾਮੀ) ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਲੱਭੇਗਾ। ਦੇਵੀ ਰੇਣੁਕਾ ਦੇਵੀ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਾਰਬਨ ਡੇਟਿੰਗ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਦੋ ਪੀਰੀਅਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਇਆ ਸੀ - ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ.ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਏ.ਡੀ. ਤੱਕ, ਅਤੇ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਏ.ਡੀ. ਤੋਂ 10ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਹੋਇਆ।
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ Subodh Kapoor (1 July 2002). The Indian Encyclopaedia. Cosmo Publications. p. 2042. ISBN 978-81-7755-257-7. Retrieved 23 April 2012.