ਇੰਦਰ ਬਹਾਦੁਰ ਖਰੇ

ਇੰਦਰ ਬਹਾਦੁਰ ਖਰੇ (16 ਦਸੰਬਰ 1922 – 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1953) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਹਿੰਦੀ -ਭਾਸ਼ਾ ਕਵੀ, ਕਵੀ-ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲਾ, ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੀ।

ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ

ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਰਸਿੰਘਪੁਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਗਦਰਵਾੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ, ਖਰੇ ਨੇ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਪੈਦਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸੋਹਾਗਪੁਰ, ਇਟਾਰਸੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਟਨੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਹੋਬਾ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿਸ਼ੋਰੀ ਰਮਨ ਵਿਦਿਆਲੇ ਮਥੁਰਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਹੋਸਟਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਬੀਏ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ ਸੀ। ਜਬਲਪੁਰ ਵਿੱਚ ਅਜੀਬ ਨੌਕਰੀਆਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਹਿਤਕਾਰਿਨੀ ਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਬੀ.ਏ. 1949 ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਿਆ।

1946 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਵਿਦਿਆਵਤੀ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਅਧਿਆਪਕ ਜਿਸ ਨੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ ਅਤੇ ਐਮ.ਐੱਡ. ਉਹ ਤੀਹ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅਧਿਆਪਕ ਰਹੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਮੀਆ ਰੰਜਨ ਖਰੇ, ਖੰਜਨ ਸਿਨਹਾ, ਅਤੇ ਡਾ ਮਲਾਇਆ ਰੰਜਨ ਖਰੇ।

ਖਰੇ ਨੂੰ ਐਮ.ਏ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਲਈ ਜਬਲਪੁਰ ਦੇ ਰੌਬਰਟਸਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਵਿੱਤੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਖਰੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਆਚਾਰੀਆ ਸ਼੍ਰੀ ਰਜਨੀਸ਼ ਓਸ਼ੋ, ਹਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ ਉਮਾ ਸ਼ੰਕਰ ਪਾਠਕ, ਪ੍ਰੋ ਡਾ: ਜਵਾਹਰ ਚੌਰਸੀਆ ਤਰੁਨਹ, ਅਤੇ ਗਾਰਗੀ ਸ਼ਰਨ ਮਿਸ਼ਰਾ ਮਰਾਲ, ਪ੍ਰੋ ਭਰਤਦਵਾਜ।

ਹਿੰਦੀ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਲਈ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਆਦਿਤਿਆ, ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਕਰੀਅਰ

1946 ਵਿੱਚ 10 ਮਹੀਨੇ ਖਰੇ ਨੇ ਜਬਲਪੁਰ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਉਥੇ ਉਸ ਨੇ ਹਰੀਸ਼ੰਕਰ ਪਰਸਾਈ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਹਰਿੰਦਾ ਲਿਖਿਆ ਜੋ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਥੀ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ। 1947 ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1948 ਵਿੱਚ ਨਾਗਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਐਮਏ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੇਖਕ ਡਾ. ਰਾਮਕੁਮਾਰ ਵਰਮਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਬੇਰਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਾਂਤ ਨਾਗਪੁਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਇੱਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1947 ਤੋਂ 1952 ਤੱਕ ਨਾਗਪੁਰ ਵਿੱਚ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।

2009 ਤੋਂ, ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ਭੋਰ ਕੇ ਗੀਤ ਪੰਡਿਤ ਰਵੀਸ਼ੰਕਰ ਸ਼ੁਕਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਰਾਏਪੁਰ ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ, 2013 ਤੋਂ, ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਬੀਏ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਸੇਂਟ ਐਲੋਸੀਅਸ ਕਾਲਜ ਜਬਲਪੁਰ ਵਿੱਚ। .

ਉਸਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਾਗਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਇੰਦੌਰ, ਗਵਾਲੀਅਰ, ਆਗਰਾ, ਰਾਂਚੀ, ਭੋਪਾਲ, ਜਬਲਪੁਰ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਸ਼ਾਂਤੀਨਿਕੇਤਨ, ਸਾਗਰ, ਰੀਵਾ ਅਤੇ ਸੁਰਗੁਜਾ ਦੇ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ

ਬਿਬਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ

1. ਇੰਦਰ ਬਹਾਦੁਰ ਖਰੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਾਂਤ ਕੀ ਕਾਵੀ ਧਾਰਾ "ਨਕਸ਼ਤਰ" ਪੰਨਾ 306-309 (1950)
2. ਸਰਸਵਤੀ (1953)
3. ਜਗਮੋਹਨ ਦਾਸ ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਗ੍ਰੰਥ, ਜਬਲਪੁਰ ਪੰਨਾ ਨੰ. (1968)
4. ਖੇਮ ਚੰਦਰ ਸੁਮਨ ਪੰਨਾ (1983)
5. ਦੇਸ਼ਬੰਧੁਰ ਰਾਏਪੁਰ (10 ਜੁਲਾਈ 1987)
6. ਦੈਨਿਕ ਭਾਸਕਰ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਕਵੀ ਖਰੇ ਉੱਤੇ ਲੇਖ (16 ਦਸੰਬਰ, ਜਬਲਪੁਰ 1995)
7. ਇੰਦਰ ਬਹਾਦਰ ਖਰੇ ਜਬਲਪੁਰ ਕੀ ਕਾਵਿ ਧਾਰਾ, ਪੰਡਿਤ ਹਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਪੰਨਾ (1996)
8. ਭਵਾਨੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤਿਵਾਰੀ ਗ੍ਰੰਥ (2013)
9. ਚੰਚਲਾ ਬਾਈ ਸਕੂਲ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਜਬਲਪੁਰ ਨਗਰ ਕੇ ਕਵੀ (1979)
10. ਭਾਰਤੀ, ਕਿਸ਼ੋਰੀ ਰਮਨ ਇੰਟਰ ਕਾਲਜ, ਮਥੁਰਾ, ਪੰਨਾ 23, 33, 60-61, (2003, 2004)
11. ਮਹਿਮਾ, ਹਿਤਕਾਰਿਣੀ ਮਹਿਲਾ ਮਹਾਵਿਦਿਆਲਯ ਜਬਲਪੁਰ, ਅਤੀਤ ਕੇ ਪੁਰੁਸ਼, ਪੰਨਾ 63-70, (2005, 2006)
12. ਪੁਨਰਸਮਰਨ, ਅਕਸ਼ਰ ਪਰਵ ਮਾਸਿਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ Archived 2014-09-19 at the Wayback Machine., ਰਾਏਪੁਰ, ਪੰਨਾ 27, ਫਰਵਰੀ (2006)
13. ਦੇਸ਼ਬੰਧੂ ਰਾਏਪੁਰ ਮਈ (2006)
14. ਕਾਵਿਆ ਮੰਦਾਕਿਨੀ, ਭਾਰਤੀ ਵਦਮਯ ਪੀਠ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਪੰਨਾ 166, (2008)
15. ਬੁੰਦੇਲੀ ਗੰਜ, ਭਿਲਾਈ, ਪੰਨਾ (5-6 ਫਰਵਰੀ 2008)
16. ਫੂਲ ਔਰ ਪਾਨ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ, ਰਾਂਚੀ, (5 ਜੁਲਾਈ 2009)
17. ਭੋਰ ਕੇ ਗੀਤ, ਸ੍ਰੁਜਨ, ਕਲਿਆਣ, ਮੁੰਬਈ ਸੰਦਰਭ, ਸ਼੍ਰਵਣ ਕੁਮਾਰ ਮੀਨਾ, ਪੰਨਾ 74, ਭਾਗ. 2, (ਜੁਲਾਈ-ਦਸੰਬਰ 2010)
18. ਬੁੰਦੇਲੀ ਗੰਜ, ਭਿਲਾਈ, ਪੰਨਾ 10, (ਜਨਵਰੀ 2010)