ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਕਰਨਫੂਲੀ

ਕਰਨਫੂਲੀ ( ਬੰਗਾਲੀ: কর্ণফুলি ਕੋਰਨੋਫੁਲੀ ; ਕਰਨਫੂਲੀ), ਜਾਂ ਖਵਥਲਾਂਗਤੂਈਪੁਈ[1] ( ਮਿਜ਼ੋ ਵਿੱਚ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਪੱਛਮੀ ਨਦੀ") ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਚਿਟਾਗਾਂਗ ਅਤੇ ਚਟਗਾਂਵ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਦੀ ਹੈ। ਇਹ 667-metre (2,188 ft)ਚੌੜੀ ਨਦੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਵਿੱਚ ਮਮਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸੈਥਾਹ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ, ਇਹ 270 kilometres (170 mi) ਵਗਦੀ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਚਟਗਾਂਵ ਪਹਾੜੀ ਟ੍ਰੈਕਟਸ ਅਤੇ ਚਟਗਾਂਵ ਤੋਂ ਹੋ ਕੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ, ਪਦਮਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਵਗਦੀ ਨਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ "ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਦੇ ਪੂਰੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ" ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2] ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਵਰਪੁਈ ਨਦੀ ਜਾਂ ਥੇਗਾ ਨਦੀ, ਤੁਈਚੌਂਗ ਨਦੀ ਅਤੇ ਫੇਰੂਆਂਗ ਨਦੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਕਪਟਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਰਨਫੂਲੀ ਨਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪਣਬਿਜਲੀ ਪਲਾਂਟ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਦੀ ਦਾ ਮੂੰਹ ਚਿਟਾਗਾਂਗ ਦੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਵਿਅਸਤ ਸਮੁੰਦਰੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਹੈ।

ਬੀ ਐੱਨ ਏ ਰੋਡ ਤੋਂ ਕਰਨਫੂਲੀ ਨਦੀ
ਸ਼ਾਹ ਅਮਾਨਤ ਪੁਲ ਤੋਂ ਕਰਨਫੂਲੀ ਨਦੀ

ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ ਸੋਧੋ

ਚਟਗਾਂਵ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਰਬ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੇ ਚਟਗਾਉਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਅਰਬੀ ਮੂਲ ਦੇ ਨਾਮ ਦਿੱਤੇ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਦੀ ਦਾ ਨਾਮ ਕੁਰਨਾਫੁਲ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਲੌਂਗ ਲਈ ਅਰਬੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੌਂਗ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਇੱਕ ਅਰਬ ਜਹਾਜ਼ ਇਸ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਸੀ।[3]

ਚਟਗਾਂਵ ਸ਼ਹਿਰ ਸੋਧੋ

ਚਟਗਾਂਵ ਪਹਾੜੀ ਟ੍ਰੈਕਟਸ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਰਨਫੂਲੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਮੁਦਰਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਚਟਗਾਂਵ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਖੇਤਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 8.9 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ,[4] ਚਟਗਾਂਵ ਨੂੰ ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਉਪਨਾਮ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਵੰਡ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ। ਚਟਗਾਂਵ ਬੰਦਰਗਾਹ ਅਥਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਕਰਨਫੂਲੀ ਨਦੀ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਟਰ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਪਲਾਂਟ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਲਾਂਟ ਬੰਦਰਗਾਹ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਾਏਗਾ।[5]

ਤਲਬੰਗ ਸੋਧੋ

ਤਲਬੰਗ ਲੁੰਗਲੇਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਵਿੱਚ ਕਰਨਫੂਲੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਕਰਨਫੂਲੀ ਨਦੀ ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਚਟਗਾਂਵ ਦੇ ਬੰਦਰਗਾਹ ਸ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਨੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਇਸ ਰਸਤੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਮੋਟਰਬੋਟ 'ਤੇ ਚਿਟਾਗਾਂਗ ਤੋਂ ਤਲਬੰਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ 5 ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਸਨ, ਲਗਭਗ 90 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਲੁੰਗਲੇਈ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਹੋਰ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰਨ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।[6]

ਆਵਾਜਾਈ ਸੋਧੋ

 
ਸ਼ਾਹ ਅਮਾਨਤ ਪੁਲ

ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਚਾਈਨਾ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਕੰਸਟਰਕਸ਼ਨ ਕੰਪਨੀ (ਸੀ.ਸੀ.ਸੀ.ਸੀ.) ਨੂੰ ਕਰਨਾਫੂਲੀ ਨਦੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦੋ ਲੇਨ ਕਰਨਫੂਲੀ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਠੇਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸੁਰੰਗ ਹੋਵੇਗੀ। CCCC ਆਪਣੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ $706 ਮਿਲੀਅਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ ਜਿਸਦੀ ਕੁੱਲ ਲਾਗਤ $1 ਬਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।[7]

ਜਲ-ਜੀਵਨ ਸੋਧੋ

ਇਹ ਨਦੀ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਡਾਲਫਿਨ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ।[8] ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਹਿਲਸਾ ਆਮ ਮਿਲਦੀ ਸੀ ਪਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਨਦੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।[9]

ਕਪਟਾਈ ਡੈਮ ਸੋਧੋ

 
ਕਰਨਫੂਲੀ ਨਦੀ 'ਤੇ ਕਪਟਾਈ ਝੀਲ

ਕਪਟਾਈ ਡੈਮ 1962 ਵਿੱਚ ਕਪੂਰਾਈ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਕਰਨਾਫੂਲੀ ਹਾਈਡ੍ਰੋਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕਮਾਤਰ ਹਾਈਡ੍ਰੋ-ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਹੈ। ਕਰਨਾਫੂਲੀ ਨਦੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਡੈਮ, ਕਪਟਾਈ ਡੈਮ ਨੇ ਕਪਟਾਈ ਝੀਲ ਬਣਾਈ, ਜੋ ਹਾਈਡ੍ਰੋਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਕੁੱਲ 230 ਮੈਗਾਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਡੈਮ ਬਣਾਇਆ, ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਅਤੇ 40000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਆਏ।[10]

ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸੋਧੋ

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਈ ਨਦੀਆਂ ਵਾਂਗ, ਕਰਨਾਫੂਲੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੈ। ਉਪਲਬਧ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਜਲ-ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ।[11] 2015 ਵਿੱਚ, ਤੇਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਇੱਕ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਫੈਲਣ ਕਾਰਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਵਿਗਾੜ ਹੋਇਆ ਹੈ।[12]

ਗੈਲਰੀ ਸੋਧੋ

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

  1. ↑ Tan, Khee Giap; Low, Linda; Tan, Kong Yam; Rao, Vittal Kartik (2013-12-31). Annual Analysis Of Competitiveness, Simulation Studies And Development Perspective For 35 States And Federal Territories Of India: 2000-2010 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). World Scientific. p. 676. ISBN 978-981-4579-49-0.
  2. ↑ Pachuau, Rintluanga (1 January 2009). Mizoram: A Study in Comprehensive Geography. Northern Book Centre. p. 40. ISBN 978-81-7211-264-6. Retrieved 8 August 2012.
  3. ↑ Chowdhury, Abdul Hoque (1980). চট্টগ্রামের সমাজ ও সংস্কৃতি [Society and culture of Chittagong]. J.B. Chowdhury. p. 24.
  4. ↑ E-Vision Software Limited. "Economics Landscape of Chittagong". chittagongchamber.com.
  5. ↑ Chowdhury, Sarwar A. "Chittagong port sets up water treatment plant". The Daily Star. Retrieved 16 July 2015.
  6. ↑ Pachuau, Joy (13 April 2015). The Camera as a Witness. Cambridge University. pp. 150. ISBN 9781107073395.
  7. ↑ "Cabinet okays Karnaphuli river tunnel project". The Daily Star. Retrieved 16 July 2015.
  8. ↑ "Ganges River dolphin OVERVIEW". worldwildlife.org. World Wildlife Fund. Retrieved 17 December 2015.
  9. ↑ Roy, Pinaki. "Hilsa spawning less and less". The Daily Star. Retrieved 16 July 2015.
  10. ↑ Bari, M Fazlul (2012). "Dam". In Islam, Sirajul; Jamal, Ahmed A. (eds.). Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second ed.). Asiatic Society of Bangladesh.
  11. ↑ Roy, Pinaki (2 May 2015). "Hilsa spawning less and less". The Daily Star. Retrieved 16 July 2015.
  12. ↑ "Spilled oil flows towards Karnaphuli". The Daily Star. 20 June 2015. Retrieved 16 July 2015.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਕਰਨਫੂਲੀ&oldid=738459" ਤੋਂ ਲਿਆ