ਕਾਮਰੁਨਾਗ ਝੀਲ
ਕਾਮਰੁਨਾਗ ਝੀਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੰਡੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ 3,334 m (10,938 ft) 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਬਲਹ ਦੀਆਂ ਘਾਟੀਆਂ ਅਤੇ ਧੌਲਾਧਰ ਲੜੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਝੀਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਰੋਹੰਡਾ ਤੋਂ ਕਮਰੁਨਾਗ ਤੱਕ ਇੱਕ ਪੈਦਲ ਰਸਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 3-4 ਘੰਟੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 6 km (3.7 mi) ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਉੱਚੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਹੈ । [1]
ਜੁਲਾਈ 2020 ਵਿੱਚ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਬੋਰਡ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਝੀਲ ਅਤੇ ਨਾਲ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਝੀਲ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਔਸ਼ਧੀ ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੁੱਖ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨ ਘੋਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। [2]
ਲੋਕਧਾਰਾ
ਸੋਧੋਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵ ਕਮਰੁਨਾਗ ਹਰ ਸਾਲ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ, ਸਿੱਕਿਆਂ ਜਾਂ ਕਾਗਜ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਦੀਆਂ ਭੇਟਾਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇਣ ਲਈ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਕਾਮਰੁਨਾਗ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਝੀਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇਵ ਕਮਰੁਨਾਗ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੱਥਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਤੋਂ ਇਸ ਝੀਲ ਦਾ ਨਾਮ ਰਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇਵ ਕਮਰੁਨਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਦੇਵ ਕਮਰੁਨਾਗ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਮਰੁਨਾਗ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਜਾਂ ਅਰਬਾਂ ਦੀ ਦੌਲਤ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਿ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਝੀਲ ਵਿੱਚੋਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਾੜਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਝੀਲ ਦੀ ਰਾਖੀ ਇਸ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾੜੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਵੀ ਇਸ ਝੀਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਅਤੇ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਝੀਲ ਨੂੰ ਕੀਮਤੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਭੇਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਝੀਲ ਦੇ ਤਲ 'ਤੇ ਦੌਲਤ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਲੋਕ ਝੀਲ 'ਤੇ ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ, ਸਿੱਕੇ ਅਤੇ ਕਰੰਸੀ ਨੋਟ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। [3]
ਇਸ ਝੀਲ ਦਾ ਨਾਂ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਕਾਰਨ ਪਿਆ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਘਟੋਟਕਚ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਬਾਰਬਾਰਿਕਾ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਲੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਆਗਿਆ ਮੰਗੀ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਪੱਖ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜੋ ਜੰਗ ਹਾਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ, ਉਸ ਦੀ ਪਰਖ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਰਬਰਿਕਾ ਕੋਲ ਗਏ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਕੌਰਵ ਪੱਖ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਹਾਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਨੇੜਲੇ ਪੀਪਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਤੇ ਵਿੰਨ੍ਹਣ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਬਾਰਬਾਰਿਕਾ ਨੇ ਤੀਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਤੀਰ ਕੱਢਿਆ, ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇੱਕ ਪੱਤੇ 'ਤੇ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਲੁਕੋ ਲਿਆ। ਤੀਰ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿੰਨ੍ਹਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਾਲੇ ਆਖਰੀ ਪੱਤੇ ਨੂੰ ਵਿੰਨ੍ਹਣ ਲਈ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਤੀਰ ਨੇ ਪੱਤੇ ਨੂੰ ਵਿੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ: ਉਸਨੇ ਬਾਰਬਾਰਿਕਾ ਤੋਂ ਭੀਖ ਮੰਗੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਜੋ ਵੀ ਮੰਗਿਆ ਉਹ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਵਾਅਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਆਪਣੇ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਬਾਰਬਾਰਿਕਾ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਸਿਰ ਮੰਗਿਆ। ਬਾਰਬਾਰਿਕਾ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਇਕ ਬੇਨਤੀ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇਖਣ ਦੇਣ ਲਈ ਸੀ। ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਯੁੱਧ ਦੇਖਣ ਦਿੱਤਾ। ਲੜਾਈ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਖਾਟੂ ਸ਼੍ਯਾਮ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਮਰੂ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। [4]
- ↑ "KAMRUNAG LAKE | District Mandi, Government of Himachal Pradesh | India" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2022-01-08.
- ↑ Service, Tribune News. "Kamrunag lake area in Himachal's Mandi set to be biodiversity heritage site". Tribuneindia News Service (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 2022-01-05. Retrieved 2022-01-05.
- ↑ "Himachal की Kamrunag Lake में छिपा है अरबों का खजाना, लेकिन इस कारण निकालने की कोई नहीं करता हिम्मत". Zee News (in ਹਿੰਦੀ). Retrieved 2022-01-08.
- ↑ "Kamrunag Lake- देवता को भोग के बाद झील में भेंट किए जाते हैं सोना-चांदी". punjabkesari. 2021-06-08. Retrieved 2022-01-08.