ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਦੀਵਾਨ ਮੂਲ ਰਾਜ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

Browse history interactively
← ਪੁਰਾਣੀ ਤਬਦੀਲੀਅਗਲੀ ਸੋਧ →
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
VisualWikitext
No edit summary
ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB
ਲਾਈਨ 1:
'''ਦੀਵਾਨ ਮੂਲ ਰਾਜ '''[[ਮੁਲਤਾਨ]] ਤੱਕ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼]] ਵਿਰੁੱਧ ਸਿੱਖ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਸਾਵਣ ਮੱਲ ਚੋਪੜਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ. ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਝੰਗ ਦਾ ਦੱਖਣੀ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਲਾਹੌਰ ਪੈਲੇਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਨੇ ਦੋ ਅੰਗਰੇਜ਼-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਲੜੀਆਂ। ਦੀਵਾਨ ਮੂਲ ਰਾਜ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖਿਲਾਫ ਆਖਰੀ ਸਿੱਖ ਜੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸੰਤ ਭਾਈ ਮਹਾਰਾਜ ਸਿੰਘ, ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੇ ਮੁਲਤਾਨ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਦੀਵਾਨ ਮੂਲ ਰਾਜ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਲਕੱਤੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਕਇੱਕ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ▼
 
▲'''ਦੀਵਾਨ ਮੂਲ ਰਾਜ '''[[ਮੁਲਤਾਨ]] ਤੱਕ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼]] ਵਿਰੁੱਧ ਸਿੱਖ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਸਾਵਣ ਮੱਲ ਚੋਪੜਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ. ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਝੰਗ ਦਾ ਦੱਖਣੀ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਲਾਹੌਰ ਪੈਲੇਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਨੇ ਦੋ ਅੰਗਰੇਜ਼-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਲੜੀਆਂ। ਦੀਵਾਨ ਮੂਲ ਰਾਜ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖਿਲਾਫ ਆਖਰੀ ਸਿੱਖ ਜੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸੰਤ ਭਾਈ ਮਹਾਰਾਜ ਸਿੰਘ, ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੇ ਮੁਲਤਾਨ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਦੀਵਾਨ ਮੂਲ ਰਾਜ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਲਕੱਤੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਕ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। 
 
== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਲਾਈਨ 8 ⟶ 7:
 
=== ਸਿੱਖ ਵਿਦਰੋਹ ===
18 ਅਪ੍ਰੈਲ 1848 ਨੂੰ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਬੰਬਈ ਫੌਜ ਤੋਂ ਵੈਨਸ ਐਗਨੀਊ ਅਤੇ ਇਕਇੱਕ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰੀ,ਐਂਡਰਸਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਲਤਾਨ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਲੈਣ ਲਈ ਗੋਰਖਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਅਸਕਾਰਟ ਨੂੰ ਨਾਲ ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਬਾਹਰ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ, ਮੂਲ ਰਾਜ ਨੇ ਦੋ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਚਾਬੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨੀਆਂ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਕਿਲੇ ਦੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ, ਮੂਲ ਰਾਜ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਇਕਇੱਕ ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਵੈਨਸ ਐਗਨੀਊ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ, ਇੱਕ ਮਿਲਵੇਂ ਹਮਲੇ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਜੋ ਭੀੜ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੂਲ ਰਾਜ ਦੀ ਫੌਜ ਖੜ੍ਹੀ ਰਹੀ ਜਾਂ ਭੀੜ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਦੋਨੋ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ, ਅਤੇ  ਉਨ੍ਹਾਂਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇਕਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਪਨਾਹ ਲੈ ਲਈ ਜਿਥੋਂ ਐਂਡਰਸਨ ਨੇ ਮਦਦ ਲਈ ਇੱਕ ਪਟੀਸ਼ਨ ਲਿਖੀ। ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਮੂਲਰਾਜ ਆਪਣੀ ਹੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਬਣੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਧਿਰ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਵਲੋਂ ਬਗਾਵਤ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਚਨਬੱਧ ਸਮਝਿਆ। 
== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==
* [[ਪਹਿਲੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ|First Anglo-Sikh War]]
ਲਾਈਨ 15 ⟶ 14:
 
== ਹਵਾਲੇ ==
* <cite class="citation book">Allen, Charles (2000). ''Soldier Sahibs''. Abacus. </cite><cite class="citation book">ISBN&nbsp; 0-349-11456-0.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3ADewan+Mulraj&rft.aufirst=Charles&rft.aulast=Allen&rft.btitle=Soldier+Sahibs&rft.date=2000&rft.genre=book&rft.isbn=0-349-11456-0&rft.pub=Abacus&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook">&nbsp; </span>
* <cite class="citation book">Farwell, Byron (1973). ''Queen Victoria's Little Wars''. Wordsworth Military Library. </cite><cite class="citation book">ISBN&nbsp; 1-84022-216-6.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3ADewan+Mulraj&rft.aufirst=Byron&rft.aulast=Farwell&rft.btitle=Queen+Victoria%27s+Little+Wars&rft.date=1973&rft.genre=book&rft.isbn=1-84022-216-6&rft.pub=Wordsworth+Military+Library&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook">&nbsp; </span>
* <cite class="citation book">Hernon, Ian (2002). ''Britain's Forgotten Wars''. Sutton Publishing. </cite><cite class="citation book">ISBN&nbsp; 0-7509-3162-0.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3ADewan+Mulraj&rft.aufirst=Ian&rft.aulast=Hernon&rft.btitle=Britain%27s+Forgotten+Wars&rft.date=2002&rft.genre=book&rft.isbn=0-7509-3162-0&rft.pub=Sutton+Publishing&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook">&nbsp; </span>
"https://pa.wikipedia.org/wiki/ਦੀਵਾਨ_ਮੂਲ_ਰਾਜ" ਤੋਂ ਲਿਆ