ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ
ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ( ਮਰਾਠੀ: ਨਾਨਕਪੁਲੇ) ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਤੱਟਵਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਗਣਪਤੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਿੰਦੂ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਸਥਾਨ ਹੈ।[1][2]
ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ | |
|---|---|
ਨਗਰ | |
 ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਬੀਚ | |
  ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ | |
| ਗੁਣਕ: 17°08′41″N 73°16′00″E / 17.1448°N 73.2666°E | |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਰਾਜ | ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਰਤਨਾਗਿਰੀ |
| ਨਾਮ-ਆਧਾਰ | ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ |
| ਸਰਕਾਰ | |
| • ਕਿਸਮ | ਭਾਰਤ |
| ਉੱਚਾਈ | 0 m (0 ft) |
| ਆਬਾਦੀ (2011) | |
| • ਕੁੱਲ | 1,236 |
| ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਂ | ਗਣਪਤੀਪੁਲੇਕਰ |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |
| • ਅਧਿਕਾਰਤ | ਮਰਾਠੀ |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (ਆਈਐਸਟੀ) |
| ਪਿੰਨ ਕੋਡ | 415 622 |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | MH-08 |
ਇਹ ਕਸਬਾ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇਸਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸੀਟ ਹੈ, ਚਿਪਲੂਨ ਸ਼ਹਿਰ ਇਸਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ
ਸੋਧੋਸਥਾਨਕ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਗਣਪਤੀ, ਇੱਕ ਜੱਦੀ ਔਰਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਟਿੱਪਣੀ 'ਤੇ ਨਰਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ, ਪੁਲੇ ( ਅਨੁ. Forward ) ਗੁਲੇ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸ ਤੋਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਗਣਪਤੀ-ਪੁਲੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਵਿਖੇ 400 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਗਣਪਤੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਉੱਗਦੀ ਹੈ।[3]
ਗਣਪਤੀਪੁਧੇ ਮੰਦਰ
ਸੋਧੋ
ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 375 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਕੋਂਕਣ ਤੱਟ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ। ਇਹ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100 ਘਰ ਹਨ। ਕਸਬੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੌਜੂਦ ਬੀਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਲਾਨੀ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਗਣਪਤੀਪੁਧੇ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਸਵਯੰਭੂ ਮੂਰਤੀ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਭਰ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈ,[4] ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਕਸਬਾ ਬਨਸਪਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੈਂਗਰੋਵ ਅਤੇ ਨਾਰੀਅਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹਨ।
ਕਸਬੇ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ
ਸੋਧੋਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੀਚ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਹੈ।[5] ਹੋਰ ਰਿਜ਼ੋਰਟਾਂ ਅਤੇ ਸਪਾ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨਲੀਫ ਰਿਜੋਰਟ, ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਬੀਚ ਰਿਜੋਰਟ ਅਤੇ ਸਪਾ, ਅਰੀਓਪੈਗਸ ਸਪਾ, ਅਤੇ ਬਲੂ ਓਸ਼ਨ ਰਿਜੋਰਟ ਅਤੇ ਸਪਾ, ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਵਿੱਚ ਹੋਟਲ ਹੇਰੰਬ ਅਤੇ ਇਸ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਹੋਟਲ ਵੀ ਭਗਤ ਨਿਵਾਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਨੇੜਲੇ ਸਥਾਨ
ਸੋਧੋਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨਦੀ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਵੇਲਨੇਸ਼ਵਰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸ਼ਾਂਤਮਈ, ਨਾਰੀਅਲ ਦੇ ਝੀਲ ਵਾਲਾ ਬੀਚ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਆਰਾਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਹਰ ਸਾਲ ਮਹਾਂ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਮਛੇਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੂਰਤੀ ਮਿਲੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਤੁਰੰਤ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਆ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਪੱਥਰ 'ਤੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਮੂਰਤੀ 'ਚੋਂ ਖੂਨ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗਾ। ਮਛੇਰੇ ਨੇ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਫਿਰ ਵੇਲਨੇਸ਼ਵਰ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ।
ਸੰਗਮੇਸ਼ਵਰ ਨਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ 'ਤੇ, ਇਕ ਚੱਟਾਨ 'ਤੇ ਆਰਾਮ ਕਰਨਾ, ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਜੈਗੜ੍ਹ ਦਾ ਕਿਲਾ ਹੈ। ਇਹ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਸਮੁੰਦਰ ਅਤੇ ਕੋਂਕਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।[6]
ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਤੋਂ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੀਤ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>"District Census Handbook" (PDF). Census of India. Retrieved 16 April 2016.
ਮਾਲਗੁੰਡ, ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੂਰ, 1866 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਮਰਾਠੀ ਕਵੀ ਕੇਸ਼ਵਸੂਤ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਮਰਾਠੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਮਾਲਗੁੰਡ ਵਿਖੇ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਸਮਾਰਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਧੁਨਿਕ ਕਵੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਵਾਜਾਈ
ਸੋਧੋ
ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਹੈ, ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਪੁਣੇ ਲਈ ਰਾਜ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਸ਼ਹਿਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਤੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਵੀ ਹੈ।
ਬੱਸ
ਸੋਧੋMSRTC ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਰਤਨਾਗਿਰੀ) ਤੋਂ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਨੂੰ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਨੇਵਾਡੇ ਰੋਡ ਅਤੇ MSRTC ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਰਤਨਾਗਿਰੀ) ਤੋਂ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਤੋਂ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਨੇਵਾਡੇ ਰੋਡ, ਮਾਲਗੁੰਡ ਰਾਹੀਂ ਅਕਸਰ ਬੱਸਾਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਐਮਐਸਆਰਟੀਸੀ ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਰਤਨਾਗਿਰੀ) ਤੱਕ ਐਮਐਸਆਰਟੀਸੀ ਸਿਟੀ ਬੱਸ ਲੈ ਕੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਥੇ ਬੱਸਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਅਰੇਵਰੇ ਰਾਹੀਂ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੁੰਬਈ, ਪਿੰਪਰੀ-ਚਿੰਚਾਵੜ, ਪੁਣੇ, ਸਵਾਰਗੇਟ (ਪੁਣੇ), ਮਿਰਾਜ, ਚਿਪਲੂਨ, ਦੇਵਰੁਖ ਸਾਵੰਤਵਾੜੀ (ਸਿਰਫ਼ ਮੌਸਮੀ), ਅਤੇ ਪੰਜੀਮ (ਸਿਰਫ਼ ਮੌਸਮੀ) ਤੋਂ MSRTC ਬੱਸਾਂ ਹਨ।
ਮੁੰਬਈ/ਪੁਣੇ ਤੋਂ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਬੱਸਾਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਨੀਟਾ ਟਰੈਵਲਜ਼: ਬੋਰੀਵਲੀ (ਮੁੰਬਈ) ਤੋਂ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਵਾਇਆ ਰਤਨਾਗਿਰੀ। ਪਰਪਲ ਟਰੈਵਲਜ਼ (MTDC): ਬੋਰੀਵਲੀ (ਮੁੰਬਈ) ਤੋਂ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਵਾਇਆ ਰਤਨਾਗਿਰੀ।
ਰੇਲਗੱਡੀ
ਸੋਧੋਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਵਿਖੇ ਕੋਈ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਅਤੇ ਭੋਕੇ ਵਿਖੇ ਹਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ, ਯਾਤਰੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਭੋਕੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਦਾਦਰ ਨੂੰ ਜਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਰੁਕਣਗੀਆਂ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "गणपतीपुळे ऊन्हाळी पर्यटन हंगामासाठी सज्ज" [Ganapatipule Unhali Paryatan Hungamasathi Sajjh]. Lokmat (in Marathi). Ganpatipule. 23 April 2015. Retrieved 18 July 2015.
{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ "गणपतीपुळे मंदिर" [Ganpatipule Mandir]. www.kokansearch.com (in Marathi). Ratnagiri. Archived from the original on 6 March 2016. Retrieved 19 July 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ "विलोभनीय गणपतीपुळे" [Vilobhniya Ganpatipule]. www.globalmarathi.com (in Marathi). 30 October 2010. Retrieved 19 July 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ "गणपतीपुळे : ४०० वर्षे जुने गणपतीचे स्वयंभू मंदीर आणि सोनेरी वाळूचा समुद्रकिनारा" [Ganpatipule: 400 Varsh Juney Ganpatiche Swayambhu Mandir Aani Soneri Walucha Samudrakinara] (in Marathi). 18 February 2015. Archived from the original on 21 ਜੁਲਾਈ 2015. Retrieved 19 July 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ "MONSOON DESTINATIONS THAT YOU SHOULDN'T MISS". The Indian Panorama. Ganpatipule. 26 June 2015. Retrieved 20 July 2015.
- ↑ "Jaigad Fort". The Times of India.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਬਾਰੇ Archived 2021-06-14 at the Wayback Machine.
- ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਮੰਦਰ
- ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੋਂਕਣ ਦਰਸ਼ਨ
- ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ
- ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ - ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ
- ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ Archived 27 December 2010 at the Wayback Machine.</link>
- ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ Archived 2021-06-14 at the Wayback Machine.
- ਗਣਪਤੀਪੁਲੇ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ