ਜੀਓਨ (ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ)

ਜੀਓਨ ਸ਼ਬਦ (ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਈਓਨ ਲਈ) ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ, ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਇਕਾਈਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਨਾਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੇ ਹਨ: ਈਓਨ, ਯੁੱਗ, ਪੀਰੀਅਡਜ਼, ਆਦਿ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਮੇਸੋਜ਼ੋਇਕ ਯੁੱਗ ਦਾ ਜੁਰਾਸਿਕ ਪੀਰੀਅਡ)। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੇ ਹਨ ਜੋ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦੋਵਾਂ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਬਰਾਬਰ ਦਰਜੇ ਦੀਆਂ ਵੰਡਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਾਨ ਅਵਧੀ ਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਅੰਤਰਾਲ ਦੀ ਪਛਾਣ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਦੇ ਫਾਸਿਲ, ਆਰਟੀਫੈਕਟ, ਜਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮਗਰੀ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਕਾਰਬੋਨੀਫੇਰਸ, ਨੀਓਲਿਥਿਕ, ਡਾਰਕ ਏਜ, ਮਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼) 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਪੈਮਾਨੇ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਯੁਗਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੈਲੀਬਰੇਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਅਤੀਤ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪਿਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ ਅਵਧੀ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਕੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ। ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦਿੱਤੇ ਦਹਾਕੇ, ਸਦੀ, ਜਾਂ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਮੇਂ ਸੀਮਾ ਲਈ, ਸਾਡੇ ਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੱਡੇ, ਬਰਾਬਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਬੇਸਿਨਾਂ, ਅਤੇ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲੱਖਾਂ ਸਾਲ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀਆਂ ਸਮਾਂ ਇਕਾਈਆਂ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵੱਡੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਅਤੇ ਪਾਰਸੇਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਕੋਲ ਧਰਤੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣ ਲਈ ਜੀਓਨ ਹਨ। ਜੀਓਨ ਪੈਮਾਨਾ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ 'ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਜੀਓਨ ਦੇ ਦੋ ਉਪਯੋਗ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ:

1. ਇੱਕ ਜੀਓਨ ਇੱਕ ਇਕਾਈ ਹੈ "... ਜਾਂ ਤਾਂ ਔਸਤ ਭੂਗੋਲਿਕ ਮਿਆਦ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਔਸਤ ਸਟ੍ਰੈਟਿਗ੍ਰਾਫਿਕ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਮੋਟਾਈ, 60,000,000 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਮਾਮਲਾ, ਅਤੇ 50,000 ਫੁੱਟ [~ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ] ਕਲਾਸਟਿਕ ਡਿਪੋਜ਼ਿਸ਼ਨ" (ਵੁੱਡਵਾਰਡ, 1929)। ਕੈਮਬ੍ਰੀਅਨ ਪੀਰੀਅਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਲਈ 542 Ma (ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ) ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਮੁੱਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਫੈਨਰੋਜ਼ੋਇਕ ਈਓਨ ਵਿੱਚ 11 ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੀਰੀਅਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਵੁਡਵਰਡ ਦੇ ਜੀਓਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅੱਪਡੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਮੁੱਲ ਲਗਭਗ 49.4 ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਅਰਥ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
2. ਇੱਕ ਜੀਓਨ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਮੇਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ 100-ਮਿਲੀਅਨ-ਸਾਲ ਦਾ ਅੰਤਰਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੀਓਨ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਪੌੜੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਰ ਇੱਕ ਅੰਤਰਾਲ 100 ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਮਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਜੀਓਨਜ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਧਰਤੀ ਲਗਭਗ 4550 ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣੀ ਸੀ, ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਜੋ ਜੀਓਨ 45 ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ (ਅੰਤਰਾਲ 45 ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ)। 1851 Ma ਜਾਂ 1800 Ma 'ਤੇ ਬਣੀਆਂ ਚੱਟਾਨਾਂ ਜੀਓਨ 18 ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਕ੍ਰੀਟੇਸੀਅਸ ਪੀਰੀਅਡ (065 Ma) ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਡਾਇਨੋਸੌਰਸ ਦਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਜੀਓਨ 0 ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। (ਹੋਫਮੈਨ, 1990)।

ਹਵਾਲੇ

• Hofmann, H.J. (1990). "Precambrian time units and nomenclature - the geon concept". Geology. 18 (4): 340–341. Bibcode:1990Geo....18..340H. doi:10.1130/0091-7613(1990)018<0340:ptuant>2.3.co;2. Archived from the original on 2005-10-01.
• Woodward, H.P. 1929, Standardization of geologic time-units. Pan-American Geologist, v. 51, p. 15-22.