ਦਿੱਲੀ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ
ਦਿੱਲੀ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Delhi Public Library) ਭਾਰਤੀ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡਿਪਾਜ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀਆਂ ਸੂਬੇ ਭਰ ਵਿੱਚ 37 ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਹਨ।
| ਦਿੱਲੀ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ | |
|---|---|
 | |
| ਟਿਕਾਣਾ | ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ |
| ਕਿਸਮ | ਪਬਲਿਕ |
| ਸਥਾਪਨਾ | 27 ਅਕਤੂਬਰ 1951 |
| ਸਾਖਾਵਾਂ | 37 |
| ਸੰਕਲਨ | |
| ਸੰਕਲਿਤ ਮਜ਼ਮੂਨ | ਕਿਤਾਬਾਂ, ਅਖਬਾਰ, ਪੀਰੀਓਡੀਕਲਜ਼, ਬ੍ਰੇਲ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼, ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ, ਗ੍ਰਾਮੋਫੋਨ |
| ਆਕਾਰ | 1.7 ਮਿਲੀਅਨ |
| Legal deposit | ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਪਾਜ਼ਟਰੀ ਸੈਂਟਰ |
| ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ | |
| Circulation | 1 ਮਿਲੀਅਨ |
| ਮੈਂਬਰ | 1,59,000 |
| ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਬਜਟ | 139 ਮਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ |
| ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ | ਡਾ.ਆਰ.ਕੇ.ਸ਼ਰਮਾ [1] |
| ਮੁਲਾਜ਼ਮ | 214 |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | www |
ਇਤਿਹਾਸ ਸੋਧੋ
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 27 ਅਕਤੂਬਰ 1951 ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 1944 ਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਡਾਲਮੀਆ ਨੇ ਜਨਰਲ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਕਮ ਦਾਨ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਰ ਕਲੌਡ ਔਚਿਨਲੇਕ ਫਰਵਰੀ 1950 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਯੂਨੈਸਕੋ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 27 ਅਕਤੂਬਰ 1951 ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੁਆਰਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ 1951 ਅਤੇ 1953 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਐਕਵਾਇਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਸੰਚਾਲਨ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਨੈਸਕੋ ਤੋਂ 1955 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਅਨਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਵਰਕਰਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਕਰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।[2]
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, 3 ਬ੍ਰਾਂਚ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, 20 ਸਬ-ਬ੍ਰਾਂਚ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, 1 ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, 8 ਰੀਸੈਟਲਮੈਂਟ ਕਲੋਨੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਇੱਕ ਬਰੇਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, 100 ਮੋਬਾਈਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸਰਵਿਸ ਪੁਆਇੰਟ (25 ਬਰੇਲ ਮੋਬਾਈਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਪੁਆਇੰਟਸ ਸਮੇਤ) ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ 33 ਜਮ੍ਹਾਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[3] ਡੀਪੀਐਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਸਦ, 1954 (ਜਿਵੇਂ ਕਿ 1956 ਵਿੱਚ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ) ਦੇ ਡਿਲਿਵਰੀ ਆਫ ਬੁੱਕਸ ਐਂਡ ਅਖਬਾਰ (ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ) ਐਕਟ ਦੇ ਅਧੀਨ ਚਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਐਕਟ ਦੇ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਡੀਪੀਐਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਾਂ ਤੋਂ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।[4]
ਸਹੂਲਤਾਂ ਸੋਧੋ
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਗਿਆਨ, ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਧਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਧਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਬੌਧਿਕ ਖੋਜਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਸਥਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਧਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਉਧਾਰ ਸੋਧੋ
ਇਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਸਮੱਗਰੀ ਜਾਰੀ ਕਰਨਾ ਹਰ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸੇਵਾ ਹੈ। DPL ਤੋਂ 31.3.2021 ਤੱਕ 1,65,854 ਰਜਿਸਟਰਡ ਮੈਂਬਰ ਇਸ ਸੇਵਾ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਡੀਪੀਐਲ ਵਿੱਚ, ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 14 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਂ ਔਨਲਾਈਨ ਹੋਰ 14 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਨਵਿਆਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਔਨਲਾਈਨ ਕੈਟਾਲਾਗ ਇਸਦੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।[5]