ਪੌਲ ਸੈਮੂਅਲਸਨ
ਪੌਲ ਐਂਥਨੀ ਸੈਮੂਅਲਸਨ (15 ਮਈ 1915 – 13 ਦਸੰਬਰ, 2009) ਇਕ ਅਮਰੀਕੀ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਅਮਰੀਕੀ ਸੀ। ਸਵੀਡਿਸ਼ ਰਾਇਲ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ 1970 ਵਿੱਚ ਇਨਾਮ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਕਿਹਾ, "ਉਸਨੇ ਆਰਥਿਕ ਥਿਊਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਮਕਾਲੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ"।[1] ਆਰਥਿਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਰੈਂਡਲ ਈ. ਪਾਰਕਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ "ਆਧੁਨਿਕ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਪਿਤਾ" ਕਿਹਾ ਹੈ,[2] ਅਤੇ ਦ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਉਸਨੂੰ "20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ" ਮੰਨਿਆ.[3]
| ਨਵ-ਕੇਨਜ਼ੀ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ | |
|---|---|
 ਸੈਮੂਅਲਸਨ 1997 ਵਿੱਚ | |
| ਜਨਮ | 15 ਮਈ 1915 ਗੈਰੀ, ਇੰਡੀਆਨਾ, US |
| ਮੌਤ | 13 ਦਸੰਬਰ 2009 (ਉਮਰ 94) ਬੈਲਮੌਂਟ, ਮੈਸਾਚੂਸਟਸ, ਯੂਐਸ |
| ਕੌਮੀਅਤ | ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ |
| ਅਦਾਰਾ | ਮੈਸਾਚੂਸਟਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ |
| ਖੇਤਰ | ਮੈਕਰੋ ਇਕਾਨੋਮਿਕਸ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, (Ph.D.) ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, (ਬੀ.ਏ.) |
| ਪ੍ਰਭਾਵ | ਕੇਨਜ਼ • ਸ਼ਮਪੀਟਰ • ਲਿਓਨਟੀਫ਼ • Haberler • ਹੈਨਸਨ • ਵਿਲਸਨ • Wicksell • ਲਿੰਡਹਲ |
| ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ | ਫਿਸ਼ਰ • ਸੋਲੋ • Phelps • ਕਰੂਗਮੈਨ • ਸਟਿਗਲਿਟਸ • ਸਵਾਮੀ |
| ਯੋਗਦਾਨ | ਨਵ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ ਆਧੁਨਿਕ ਵਪਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਵਪਾਰ ਗਣਿਤਕ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਆਰਥਿਕ ਵਿਧੀਵਿਗਿਆਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਵਪਾਰ ਆਰਥਿਕ ਵਾਧਾ ਜਨਤਕ ਵਸਤਾਂ |
| ਇਨਾਮ | ਜੌਨ ਬੇਟਸ ਕਲਾਰਕ ਮੈਡਲ (1947) ਆਰਥਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਇਨਾਮ (1970) ਨੈਸ਼ਨਲ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ (1996) |
| Information at IDEAS/RePEc | |
ਸੈਮੂਅਲਸਨ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੀ। [4] 1996 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਉੱਘੇ ਸਾਇੰਸ-ਸਨਮਾਨ ਮੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਿਲ ਕਲਿੰਟਨ ਨੇ ਸੈਮੂਅਲਸਨ ਦੀ 60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ "ਆਰਥਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਯੋਗਦਾਨ" ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਸੈਮੂਅਲਸਨ ਨੇ ਗਣਿਤ ਨੂੰ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆ ਲਈ "ਕੁਦਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ" ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਆਰਥਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀਆਂ ਗਣਿਤਕ ਬੁਨਿਆਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।[5] ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਲੇਖਕ ਸੀ: ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ: ਇੱਕ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ, ਜੋ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1948 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ।[6] ਇਹ ਦੂਜੀ ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਕੇਨਜ਼ੀਅਨ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਫਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਆਪਣੇ 19 ਵੇਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਰੂਸੀ, ਫ੍ਰੈਂਚ, ਗ੍ਰੀਕ, ਸਲੋਵਾਕ, ਚੀਨੀ, ਪੁਰਤਗਾਲੀ, ਜਰਮਨ, ਸਪੈਨਿਸ਼, ਪੋਲਿਸ਼, ਜਾਪਾਨੀ, ਚੈੱਕ, ਵੀਅਤਨਾਮੀ, ਹੰਗੇਰੀਅਨ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ, ਸਵੀਡਿਸ਼, ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਅਨ, ਡਚ, ਤੁਰਕੀ, ਇਬਰਾਨੀ, ਇਤਾਲਵੀ ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਸਮੇਤ 40 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 4 ਮਿਲੀਅਨ ਕਾਪੀਆਂ ਵਿਕ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। [7] ਐਮਆਈਟੀ ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ ਜੇਮਜ਼ ਪਟੇਰਬਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਸੈਮੂਅਲਸਨ "ਇੱਕ ਖੋਜਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਿਰਾਸਤ ਛੱਡ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦਾ ਖੜਾ ਹੈ"।
ਉਸ ਨੇ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਮੰਦੇ ਦੇ ਡੂੰਘਾ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਹਾਵਰਡ ਤੋਂ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ 25 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਮੈਸਾਚੂਸਟਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (ਐੱਮ ਆਈ ਟੀ) ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ 32 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੀ। 1966 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਐਮਆਈਟੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਫੈਕਲਟੀ ਸਨਮਾਨ ਵਜੋਂ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[1] ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਐਮਆਈਟੀ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਨੂੰ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਬਰਟ ਐਮ. ਸੋਲੋਵ, ਫ੍ਰੈਂਕੋ ਮੋਡੀਜ਼ਿਲ੍ਹਾਨੀ, ਰਾਬਰਟ ਸੀ. ਮੋਰਟਨ, ਸਟਿਗਲਿਟਜ, ਅਤੇ ਪਾਲ ਕਰੂਗਮੈਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ, ਨੂੰ ਫੈਕਲਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਰਾਹੀਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 Frost, Greg (Dec 13, 2009). "Nobel-winning economist Paul A. Samuelson dies at age 94". MIT News. "In a career that spanned seven decades, he transformed his field, influenced millions of students and turned MIT into an economics powerhouse"
- ↑ Parker, Randall E. (2002), Reflections on the Great Depression, Cheltenham: Edward Elgar, p. 25, ISBN 1-84376-335-4
- ↑ Weinstein, Michael M. (December 13, 2009). "Paul A. Samuelson, Economist, Dies at 94". New York Times.
- ↑ "Paul Samuelson: The last of the great general economists died on December 13th, aged 94", The Economist, 17 December 2009
- ↑ Solow, Robert (2010). "On Paul Samuelson". Challenge.
- ↑ Skousken, Mark, The Perseverance of Paul Samuelson's Economics
- ↑ "Year 107 – 1967: Economics: An Introductory Analysis by Paul A. Samuelson | 150 Years in the Stacks". libraries.mit.edu. Retrieved 2016-04-26.