ਪਿਛੋਲਾ ਝੀਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਉਦੈਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ ਤਾਜੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਝੀਲ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 1363 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਪਿਛੋਲੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੋਲ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਪਿਛੋਲੀ ਝੀਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਝੀਲ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਡੈਮ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਨਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਪੀਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੋ ਸਕੇ। ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਜੱਗ ਨਿਵਾਸ ਅਤੇ ਜਨ ਨਿਵਾਸ ਦੋ ਟਾਪੂ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਿਨਹਾਂ ਤੋ ਝੀਲ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[1][2]

ਪਿਛੋਲਾ ਝੀਲ
ਉਦੈਪੁਰ ਝੀਲ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼
Location of Pichola lake within Rajasthan
Location of Pichola lake within Rajasthan
ਪਿਛੋਲਾ ਝੀਲ
ਸਥਿਤੀਰਾਜਸਥਾਨ
ਗੁਣਕ24°34′19″N 73°40′44″E / 24.572°N 73.679°E / 24.572; 73.679
Lake typeਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਝੀਲ
Catchment area55 km2 (21 sq mi)
Basin countriesIndia
ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਏਜੰਸੀਅਰਵਿੰਦ ਸਿੰਘ ਮੇਵਾੜ
ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਬਾਈ4 km (2.5 mi)
ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੌੜਾਈ3 km (1.9 mi)
Surface area696 ha (1,720 acres)
ਔਸਤ ਡੂੰਘਾਈ4.32 m (14.2 ft)
ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡੂੰਘਾਈ8.5 m (28 ft)
Water volume13.08 million cubic metres (462×10^6 cu ft)
Islandsਜਗ ਨਿਵਾਸ, ਜਗ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਅਰਸੀ ਵਿਲਾਸ
Settlementsਉਦੈਪੁਰ

ਝੀਲ ਉੱਪਰ ਚਾਰ ਟਾਪੂ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ:

  • ਜੱਗ ਨਿਵਾਸ, ਜਿੱਥੇ ਲੇਕ ਪੈਲੇਸ ਬਣਿਆ ਹੋਈਆ ਹੈ।
  • ਜੱਗ ਮੰਦਿਰ, ਜਿੱਥੇ ਲੇਕ ਪੈਲੇਸ ਬਣਿਆ ਹੋਈਆ ਹੈ।.
  • ਮੋਹਨ ਮੰਦਿਰ ਜਿਥੋਂ ਗਨਗੌਰ ਸਲਾਨਾ ਮੇਲੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
  • ਅਰਸੀ ਵਿਲਾਸ ਟਾਪੂ ਤੋ ਛਿਪਦੇ ਸੂਰਜ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਬੜਾ ਸੁੰਦਰ ਦਿਸਦਾ ਹੈ।[3]

ਪਹੁੰਚ ਸੋਧੋ

ਉਦੈਪੁਰ ਤੋ ਲੋਕਲ ਬੱਸ, ਟਾਂਗੀਆ, ਆਟੋਰਿਕਸ਼ਾ ਅਤੇ ਟੈਕਸੀਆਂ ਰਾਹੀ ਝੀਲ ਪਿਛੋਲਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦੈਪੁਰ ਯਾਤਾਜਾਤ ਗੋਲਡਨ ਕੁਆਡਰੀਲੇਟਰਲ ਰੋਡ ਨੇਟਵਰਕ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਦੀ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਨੇਸ਼ਨਲ ਹਾਇਵੇ ਦੂਰੀ 650 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਰਾਜਸਥਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਜੈਪੁਰ ਦੀ ਰੋਡ ਰਾਹੀ ਦੂਰੀ 6 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਅਹਮਦਾਬਾਦ ਤੋਂ ਉਦੈਪੁਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 3.5 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਰਾਜਸਥਨ ਟੁਰਿਜਮ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਬਸ ਸੁਵਿਧਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਝੀਲ ਤੋਂ 25 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤੇ ਦਬੋਕ ਏਅਰਪੋਰਟ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਦੈਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਸ ਸਟੈੰਡ ਦੋਵੇ ਹੀ ਝੀਲ ਤੋਂ 3 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਹਨ। [4]

ਇਤਿਹਾਸ ਸੋਧੋ

ਮਹਾਰਾਣਾ ਲੱਖਾ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਅਨਾਜ ਢੋਹਣ ਵਾਲੇ ਕਵੀਲੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਬਣਜਾਰੇ ਨੇ 1362 ਏਡੀ ਵਿੱਚ ਪਿਛੋਲਾ ਝੀਲ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ[5] ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਨੇ ਹਰੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਇਸ ਸੁੰਦਰ ਦਿੱਖ ਵਾਲੀ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਡੇ ਉਦੈਪੁਰ ਨਗਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਝੀਲ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਬਾਡੀਪੋਲ ਡੇਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਝੀਲ ਦੀ ਖੇਤਰ ਸੀਮਾ ਹੋਰ ਵੱਧ ਗਈ।[1]

 
ਝੀਲ ਦੇ ਜਗ ਮੰਦਿਰ ਟਾਪੂ ਤੋਂ ਉਦੈਪੁਰ ਦਾ ਪਰੋਨਮਾ ਚਿੱਤਰ

ਨਤੀਨੀ ਚਬੂਤਰਾ ਸੋਧੋ

ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵੇਰਵਾ ਸੋਧੋ

 
Udaipur Panorama with dried Lake Pichola

ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੋਧੋ

ਝੀਲ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਸੋਧੋ

ਝੀਲ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸੋਧੋ

ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸੋਧੋ

ਗੈਲਰੀ ਸੋਧੋ

ਹੋਰ ਵੇਖੋ ਸੋਧੋ

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

  1. 1.0 1.1 "Pichola Lake".
  2. "Lake Pichola Udaipur". Archived from the original on 27 ਅਕਤੂਬਰ 2008. Retrieved 15 ਨਵੰਬਰ 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (help)
  3. "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 3 ਜੂਨ 2015. Retrieved 15 ਨਵੰਬਰ 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (help)
  4. "Lake Pichola, Udaipur".
  5. "Pichola Lake". Udaipur. Retrieved 2 ਨਵੰਬਰ 2008.

ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਸੋਧੋ