ਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ
ਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ (ਜਨਮ 30 ਅਗਸਤ 1948) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਾਨ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕਾ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ[1] ਅਤੇ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਆਫ਼ ਪਰਸ਼ੀਅਨ ਲੈਂਗੂਏਜ ਐਂਡ ਲਿਟਰੇਚਰ (ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਦੀ ਲੇਖਕ ਹੈ।[2][3] ਉਸਨੂੰ 2014 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ, ਉਸਨੂੰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ, ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4] ਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[1][5]
ਜੀਵਨੀ
ਸੋਧੋ
ਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ ਦਾ ਜਨਮ 30 ਅਗਸਤ 1948 ਨੂੰ ਅਲੀਗੜ੍ਹ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ[1] ਵਿੱਚ ਮਰਹੂਮ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਨਜ਼ੀਰ ਅਹਿਮਦ,[6] ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਰੇਹਾਨਾ ਨੇ 1973 ਵਿੱਚ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1975 ਵਿੱਚ ਐਮਫਿਲ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਤੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ 1980 ਵਿੱਚ, ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਲਈ।[1][2][7] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਖੋਜ ਸਹਿਯੋਗੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।[1] 1980 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫੈਕਲਟੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ[2] ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੱਕ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[7][8] ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ[2] ਵਿੱਚ ਇਟਾਲੀਅਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਗੂੜ੍ਹੇ ਕੋਰਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਰੋਮ ਲਾ ਸੈਪੀਅਨਜ਼ਾ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮਝੌਤਾ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।
ਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ ਨੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਫਰੈਸ਼ਰ ਕੋਰਸਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਕੇ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਾਣੂ ਰੱਖਿਆ। ਉਸਨੇ 1978 ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦ-ਏ-ਫਰਹਾਂਗ-ਏ-ਇਰਾਨ, ਤਹਿਰਾਨ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਦੋ-ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕੋਰਸ ਅਤੇ 1995 ਵਿੱਚ ਇਸਫਾਹਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਈਰਾਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਰਾਫ ਕਾਲਜ, ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਅਤੇ 1986 ਤੋਂ 2006 ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੌਰਾਨ ਇਰਾਨ ਕਲਚਰਲ ਸੈਂਟਰ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੁਆਰਾ 18 ਕੋਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ।[2][7]
ਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ ਇਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।[7]
ਅਹੁਦੇ
ਸੋਧੋਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ[2] ਦੇ ਡੀਆਰਐਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਡਿਪਟੀ ਕੋਆਰਡੀਕੇਟਰ ਅਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸਬ ਕਮੇਟੀ - ਗਾਲਿਬ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ - 2014 ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।[9] ਉਹ ਸਕਾਲਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ 2007 ਅਤੇ 2008 ਵਿੱਚ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ਿਟਿੰਗ ਫੈਲੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਗ਼ਾਲਿਬ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਸੋਸਾਇਟੀ, ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਪਰਸ਼ੀਅਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਅਤੇ ਅੰਜੁਮਨ ਤਰਕੀ ਉਰਦੂ ਵਰਗੀਆਂ ਫੋਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।[1][7]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾਵਾਂ
ਸੋਧੋਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ ਨੂੰ 2014 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ,[1][4][10] ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਤਾਈ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 1987 ਦੇ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਜ਼ੀਰ ਅਹਿਮਦ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1][6] ਉਸਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ:
- ਮੌਲਾਨਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜੌਹਰ ਅਵਾਰਡ - ਮੌਲਾਨਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜੌਹਰ ਅਕੈਡਮੀ - 2012[1][11]
- ਸਰ ਸਈਅਦ ਅਵਾਰਡ - 2011[2]
- ਅਲ ਬੇਰੂਨੀ ਅਵਾਰਡ - ਇਸਲਾਮਿਕ ਰੀਪਬਲਿਕ ਆਫ ਈਰਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ - 2011[1][2]
- ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸ਼ੀਅਲ ਅਵਾਰਡ ਆਫ਼ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਆਫ਼ ਆਨਰ - 2009[1][2][12]
- ਫਖਰੂਦੀਨ ਅਲੀ ਅਹਿਮਦ ਗਾਲਿਬ ਅਵਾਰਡ - ਗਾਲਿਬ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - 2002[1][2]
- ਕਰੀਅਰ ਅਵਾਰਡ - ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - 1994-1997[2]
- ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ - ਇਸਫਹਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਤਹਿਰਾਨ[2]
- ਖੋਜ ਵਿਗਿਆਨੀ "ਏ" - ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - 1988
- ਪੋਸਟ-ਡਾਕਟੋਰਲ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ - ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - 1980
- ਸੀਨੀਅਰ ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ - ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - 1977
- ਗਾਲਿਬ ਮੈਡਲ - 1969[1]
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ
ਸੋਧੋਰੇਹਾਨਾ ਖਾਤੂਨ ਨੂੰ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,[8] ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ, ਕੋਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ, ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਫਿਲੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਉੱਤੇ।[1][7][8] ਉਸਨੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਦਿੱਲੀ: ਅਤੀਤ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ: ਫ਼ਾਰਸੀ ਸਰੋਤਾਂ ਉੱਤੇ ਫੋਕਸ [8] ਉਸਦੀਆਂ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ:[7]
ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਖਾਤੂਨ ਨੂੰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਲੇਖਾਂ[1][2][13] ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਡਾ. ਸੀ.ਐਲ. ਆਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰੀ ਕਿਤਾਬ ਅਤੇ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮਕਬੂਲ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ, ਮਿੱਟੀ ਸੇ ਹੀਰਾ, ਦਾ ਹਿੰਦੀ ਤੋਂ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।[7]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 "AMU Network - Facebook". AMU Network - Facebook. 2014. Retrieved 29 September 2014."AMU Network - Facebook". AMU Network - Facebook. 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 "Sir Syed awards". Sir Syed Foundation. 2012. Archived from the original on 6 ਅਕਤੂਬਰ 2014. Retrieved 29 September 2014.. Sir Syed Foundation. 2012. Archived from the original Archived 2014-10-06 at the Wayback Machine. on 6 October 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ "SS Foundation". SS Foundation. 2012. Archived from the original on 6 October 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ 4.0 4.1 "Padma Awards Announced". Circular. Press Information Bureau, Government of India. 25 January 2014. Archived from the original on 22 February 2014. Retrieved 23 August 2014.
- ↑ "Rehana Khatoon". YouTube video. 16 May 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ 6.0 6.1 "Nazir Ahmed". Aligarh Movement. 2014. Archived from the original on 25 ਦਸੰਬਰ 2018. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 "Bio". Web profile. 2014. Archived from the original on 6 October 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 "DU Beat". DU Beat. 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ "Ghalib Institute". Ghalib Institute. 2014. Archived from the original on 11 ਅਗਸਤ 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ "Times of India". Times of India. 29 January 2014. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ "Maulana Muhammad Ali Jauhar Academy". jauharacademy.org. Maulana Muhammad Ali Jauhar Academy. 2013. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ "Certificate of Honour". Two Circles. 7 May 2011. Retrieved 29 September 2014.
- ↑ "Article" (PDF). Amir Khusru Academic Society (AKSA). 1987. Archived from the original (PDF) on 14 ਫ਼ਰਵਰੀ 2016. Retrieved 29 September 2014.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- "Rehana Khatoon". YouTube video. 16 May 2014. Retrieved 29 September 2014.
- "Civil Investiture Ceremony". Veooz India. 31 March 2014. Archived from the original on 4 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 29 September 2014.
- "Prof Rehana Khatoon with Mr Ghyasi at Rashtrapati Bhavan". Veooz India. 31 March 2014. Archived from the original on 4 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 29 September 2014.