ਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ
ਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ (7 ਜਨਵਰੀ 1935[1] - 28 ਅਕਤੂਬਰ 2016), ਤਾਈ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ (ਮਰਾਠੀ: ਤਾਈ, ਵੱਡੀ ਭੈਣ), ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾੜੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ (ਐਮਜੀਪੀ) ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਸੀ।[2] ਉਸਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਗੋਆ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦੀਯੂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾੜੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਰਹੀ। ਉਹ ਗੋਆ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦਿਉ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ (ਅਤੇ 2017 ਤੱਕ, ਇਕਲੌਤੀ) ਔਰਤ ਹੈ।[3][4][5]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ
ਸੋਧੋਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਦਾ ਜਨਮ 7 ਜਨਵਰੀ 1935 ਨੂੰ ਪਰਨੇਮ, ਗੋਆ,[1] ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਦਯਾਨੰਦ ਅਤੇ ਸੁਨੰਦਾਬਾਈ ਬੈਂਡੋਡਕਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਬੱਚੇ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਊਸ਼ਾ ਵੈਂਗੁਰਲੇਕਰ, ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਰਾਓ, ਜੋਤੀ ਬਾਂਡੇਕਰ ਅਤੇ ਸਿਧਾਰਥ ਬੈਂਂਡੋਡਕਰ ਸਨ।[6][7]
ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਮੁਸ਼ਤੀਫੰਡ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿਦਿਆ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਣਜੀ ਦੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਦਸਵੀਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾ ਕੇ ਗੋਆ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁੱਟਿਆ। ਉਸਨੇ ਕਰਨਾਟਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਧਾਰਵਾੜ ਤੋਂ[8] ਬੈਚਲਰ ਆਫ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨ, ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਐਲਫਿਨਸਟੋਨ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਐਮ. ਏ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।[6]
1963 ਵਿਚ, ਗੋਆ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚੋਣਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦਿਉ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਯਾਨੰਦ ਬੈਂਡੋਡਕਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ, ਉਸਨੇ ਗੁਰੂਦੱਤ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਅਤੇ 1968 ਵਿੱਚ ਬੈਂਡਡਕਰ ਗਰੁੱਪ ਆਫ਼ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਜਨਰਲ ਮੈਨੇਜਰ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਯੂਥ ਰੈਡ ਕਰਾਸ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮਹਿਲਾ ਕਾਨਫਰੰਸ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸੀ।[6] ਉਸਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਟੀਚਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ਕਤੀ ਅਧਾਰ ਬਣਾਇਆ।[9]
ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼
ਸੋਧੋਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਉਸ ਦੀ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਹੀ ਸਮਾਜਿਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ।[6] ਉਸਨੇ 1967 ਦੇ ਗੋਆ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦਿਯੂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਪੋਂਡਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾੜੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਭਾਰੀ ਬਹੁਮਤ ਨਾਲ ਜਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਗੋਆ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦਿਉ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਮਹਿਲਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[10] 1972 ਗੋਆ ਵਿੱਚ, ਦਮਨ ਐਂਡ ਦਿਯੂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਕੋਡਕਰ ਨੇ ਬਿਚੋਲਿਮ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾੜੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚੋਣ ਲੜੀ।
ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ
ਸੋਧੋ1972 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਯਾਨੰਦ ਬੈਂਡਡਕਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸਿੱਖਿਆ, ਜਨ ਸਿਹਤ, ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ, ਲੋਕ ਸਹਾਇਤਾ, ਪ੍ਰੋਵੇਡੋਰੀਆ ਅਤੇ ਸਮਾਲ ਸੇਵਿੰਗਜ਼ ਦੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਰੱਖੇ।[11] 12 ਅਗਸਤ 1973 ਨੂੰ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾੜੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਗਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਚੁਣ ਲਿਆ।[12]
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਕਾਰਜਕਾਲ
ਸੋਧੋਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਮੰਤਰਾਲਾ
ਸੋਧੋਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ 13 ਅਗਸਤ 1973 ਨੂੰ 11:20 ਵਜੇ ਗੋਆ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦੀਯੂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਰਾਜ ਭਵਨ ਵਿਖੇ ਗੋਆ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਗਵਰਨਰ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦੀਯੂ ਸਿਸਰਕੁਮਾਰ ਬੈਨਰਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ. ਕਾਕੋਡਕਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਪ੍ਰਤਾਪਸਿੰਘ ਰਾਣੇ ਅਤੇ ਏ.ਕੇ.ਐਸ. ਉਸਗਾਂਵਕਰ ਨੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੱਕ ਖਾਲੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[9] ਕਾਕੋਡਕਰ ਬੈਂਡਡਕਰ ਨੂੰ ਵੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾੜੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ 1977 ਦੀਆਂ ਗੋਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਅਹੁਦਿਆਂ ਦਾ ਕਾਰਜਭਾਰ ਸੰਭਾਲਿਆ।[5][12][13][14]
ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਯਾਨੰਦ ਬੈਂਡੋਡਕਰ ਦੇ ਕੋਲ ਰੱਖੇ 11 ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਸੰਭਾਲ ਲਏ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚਾਰ ਬਣਾਏ।[9][15] ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਸਕੱਤਰੇਤ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਗ੍ਰਹਿ, ਵਿੱਤ, ਗੁਪਤ ਅਤੇ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਵਿਭਾਗ, ਉਦਯੋਗ, ਲੋਕ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਭਾਗ, ਸਿੱਖਿਆ, ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਜਨ ਸਿਹਤ, ਛੋਟੇ ਬਚਤ, ਜਨਤਕ ਸਹਾਇਤਾ, ਪ੍ਰੋਵੇਡੋਰੀਆ, ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਗੋਆ ਦੇ ਪੁਰਾਲੇਖ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਏ. ਕੇ. ਐਸ. ਯੂਸਗਾਓਕਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਾਪਸਿੰਘ ਰਾਣੇ ਦੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਅਛੂਤ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ। ਯੂਸਗਾਓਕਰ ਜੋ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਸੀ, ਕੋਲ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਵਿਕਾਸ, ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਦੇ ਪੰਜ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਸਨ।[15] ਰਾਣੇ ਜੋ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨੌਵਾਨੀ ਸਨ ਦੇ ਅੱਠ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਪਾਲਿਕਾ, ਲੇਬਰ, ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ, ਮਾਲ, ਸਥਾਨਕ ਸਵੈ-ਸਰਕਾਰ, ਮਕਾਨ ਅਤੇ ਜੰਟਾ, ਸਿਵਲ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਖੁਰਾਕ ਦੇ ਅੱਠ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਸਨ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਸੰਭਾਲ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਦਯਾਨੰਦ ਬੈਂਡੋਡਕਰ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਅਤੇ ਘਾਟਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਬਨੋਦਕਰ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਅਧੂਰੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ। ਐਰੇਲੀਅਨੋ ਫਰਨਾਂਡਿਸ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੈਂਡੋਡਕਰ ਦੇ ਉਲਟ, ਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰੀ। ਫਰਨਾਂਡਿਸ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਾਕੋਡਕਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲੋਂ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਸੀ।[9] ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ "ਬੈਂਡੋਡਕਰ ਦੀ ਧੀ" ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰੀ। ਇਹ ਰਮਾਕਾਂਤ ਖਾਲਪ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਮੰਦਰਾਮ ਹਲਕੇ ਉਪ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾੜੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਦਯਾਨੰਦ ਬੈਂਡੋਡਕਰ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਾਲੀ ਸੀ। ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾੜੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਲੂਟਾ ਫੇਰਰਾਓ ਨੇ 1974 ਵਿੱਚ ਬਨੌਲੀਮ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਉਪ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਵਿਲਫਰੈਡ ਡੀ ਸੂਜ਼ਾ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਸੀ।[16] ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਲਏ ਗਏ ਪਹਿਲੇ ਸਟੈਂਡ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਲੇ ਜਾਣ' ਤੇ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਗੋਆ ਦੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਰਲੇਵੇਂ ਦਾ ਸਵਾਲ ਇੱਕ ਮਰਿਆ ਮੁੱਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਅਤੇ ਕੋਂਕਣੀ ਦੋਵੇਂ ਗੋਆ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਨ। ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਮਾਰਚ 1975 ਵਿੱਚ ਗੋਆ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦਿਉ (ਹੁਣ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਿਗਮ - ਈਡੀਸੀ, ਗੋਆ) ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।[17][18] ਉਸਨੇ 1975 ਵਿੱਚ ਗੋਆ ਸੈਕੰਡਰੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ।[19]
ਦੂਜਾ ਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਮੰਤਰਾਲਾ
ਸੋਧੋ1977 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਜੋ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਰਾਣੇ ਅਤੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਜੈਸਿੰਗਰਾਓ ਰਾਣੇ ਅਤੇ ਪੁਨਾਜੀ ਆਚਰੇਕਰ ਦਾ ਅਸਤੀਫਾ; ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਪੱਖਪਾਤ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਕਾਕੋਡਕਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੁੱਖ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਚੋਣ ਮਨੋਰਥ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਅਤੇ ਗੋਆ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੇ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ ਵਿੱਚ ਕੋਂਕਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ (ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਾਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਮਰਾਠੀ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ)। ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਤੇਜ਼ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ, ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੇਤਰੀ ਵਿਕਾਸ, ਗੋਆ ਲਈ ਇੱਕ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਦਾ ਵੀ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ।
ਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਔਕੜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਗੋਮਾਂਤਕ ਪਾਰਟੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ, ਕੁੱਲ 30 ਵਿੱਚੋਂ 15 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਈ।[20] ਸਾਰਟੋ ਐਸਟੇਵਸ ਨੇ 1977 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਗੋਮਾਂਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਜੋਂ ਕਾਕੋਡਕਰ ਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ।[6][21] ਮੰਤਰੀ ਏ.ਕੇ.ਐਸ.ਉਸਗਾਂਵਕਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਾਲੇ, ਗੋਆ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਿਲੀਨ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਗੋਮੰਤਕ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਸਿੰਘ ਰਾਣੇ, ਪੁਨਾਜੀ ਅਚਰੇਕਰ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨਾਥ ਬਾਬੂਰਾਓ ਨਾਇਕ, ਪਾਂਡੁਰੰਗ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਸ਼ਿਰੋਡਕਰ ਅਤੇ ਜਨਾਰਦਨ ਜਗਨਨਾਥ ਸ਼ਿੰਕਰੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਆਪਣੀ ਬਿਚੋਲਿਮ ਸੀਟ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਦੋ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ, ਦਮਨ ਦੇ ਮਾਕਨਭਾਈ ਮੋਰਾਰਜੀ ਭਟੇਲਾ ਅਤੇ ਦੀਵ ਦੇ ਨਰਾਇਣ ਫੁਗਰੋ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ। ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ 7 ਜੂਨ 1977 ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਗੋਆ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦੀਵ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ।[22] ਕਾਕੋਦਕਰ ਦੀ ਕੈਬਨਿਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ੰਕਰ ਲਾਡ ਅਤੇ ਵਿਨਾਇਕ ਧਰਮ ਚੋਡਨਕਰ ਨੂੰ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ[23] , ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਾਉਲ ਹਿਲਾਰੀਓ ਫਰਨਾਂਡਿਸ ਨੂੰ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਰਾਇਣ ਫੁਗਰੋ ਨੂੰ ਸਪੀਕਰ[24] ਅਤੇ ਮਾਕਨਭਾਈ ਮੋਰਾਰਜੀ ਭਟੇਲਾ ਨੂੰ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਕੋਲ ਗ੍ਰਹਿ, ਵਿੱਤ (ਛੋਟੀਆਂ ਬੱਚਤਾਂ ਸਮੇਤ), ਪਰਸੋਨਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸੁਧਾਰ, ਉਦਯੋਗ (ਵਜ਼ਨ ਅਤੇ ਮਾਪਾਂ ਸਮੇਤ), ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਵਿਕਾਸ (ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਸਮੇਤ), ਸਿੱਖਿਆ (ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਸਮੇਤ), ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ, ਲੋਕ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਵੇਡੋਰੀਆ, ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਲੋਕ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਭਾਗ (ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਸਮੇਤ), ਅੰਦਰੂਨੀ ਜਲ ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਯੋਜਨਾ ਸਮੇਤ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਸਨ।। ਸ਼ੰਕਰ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ ਲਾਡ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ, ਵਿਧਾਨਕ ਮਾਮਲੇ, ਕਿਰਤ, ਮਾਲੀਆ (ਜੰਗਲਾਤ ਸਮੇਤ) ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ (ਮਿਊਨਿਸਪੈਲਟੀਆਂ ਸਮੇਤ ਅਤੇ ਟਾਊਨ ਐਂਡ ਕੰਟਰੀ ਪਲੈਨਿੰਗ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਦੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਵਿਨਾਇਕ ਧਰਮ ਚੋਡੰਕਰ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ (ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਸਮੇਤ), ਸਿੰਚਾਈ (ਪ੍ਰਮੁੱਖ, ਮੱਧਮ ਅਤੇ ਮਾਮੂਲੀ), ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ, ਸਿਵਲ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਕੀਮਤ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਰਾਉਲ ਹਿਲਾਰੀਓ ਫਰਨਾਂਡਿਸ ਕੋਲ ਸਿੱਖਿਆ (ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਸਮੇਤ), ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਵੇਡੋਰੀਆ ਦੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਦੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਹਨ। ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦਾ ਫੌਰੀ ਕੰਮ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਸੀ।[25]
ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਗਿਆਰਾਂ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਸਟੇਟਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 1977 ਵਿੱਚ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਫਾਰਮਗੁੜੀ, ਗੋਆ ਵਿਖੇ ਪੋਂਡਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦੀ ਘੋੜਸਵਾਰ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ।[26][6]
ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿੱਚ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਕਾਰਜਕਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਧਾਇਕ ਬਣੇ ਦਿਲਕੁਸ਼ ਦੇਸਾਈ ਅਤੇ ਦਯਾਨੰਦ ਨਾਰਵੇਕਰ ਨੇ ਐਮ.ਜੀ. ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਗਾਵਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਨੂੰ ਬਰਖਾਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਬਾਡੀ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਣ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕਾਕੋਡਕਰ ਦੇ ਅਸਤੀਫੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਾਰਟੀ ਵਿਰੋਧੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਐਮ.ਜੀ. ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸਭਾ ਨੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਦੇਸਾਈ ਅਤੇ ਨਾਰਵੇਕਰ ਨੂੰ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ 21 ਜਨਵਰੀ 1979 ਨੂੰ ਐਮ.ਜੀ. ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਦੋਵੇਂ ਵਿਧਾਇਕ ਜੂਨ 1978 ਤੋਂ ਪਾਰਟੀ ਵਿਰੋਧੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਦਿਲਕੁਸ਼ ਦੇਸਾਈ ਅਤੇ ਦਯਾਨੰਦ ਨਾਰਵੇਕਰ ਵੱਲੋਂ ਗੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰਾਨਾ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਵੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਰੁਖ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।
1990 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ
ਸੋਧੋਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਦਕਰ 1994 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਗੋਮਾਂਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਮੇਮ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਗੋਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ। 1999 ਵਿੱਚ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਗੋਮਾਂਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਮੇਮ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਗੋਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਲੜੀ ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਫਦਤੇ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਏ। ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਮੇਮ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਗੋਮਾਂਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਿਛਲੀ ਚੋਣ ਅਸਫਲ ਲੜੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਹਰੀਸ਼ ਜ਼ੈਂਟੇ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਈ। 2002 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਚੋਣ ਨਹੀਂ ਲੜੀ।
ਹੋਰ ਅਹੁਦੇ
ਸੋਧੋਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਕਲਾ ਅਕੈਡਮੀ ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਗੋਆ, ਦਮਨ ਅਤੇ ਦੀਵ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਿਗਮ ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਸੀ। ਅਕਤੂਬਰ 1998 ਵਿੱਚ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੂੰ ਗੋਆ ਬਾਲ ਭਵਨ ਦਾ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
1991 ਤੋਂ 1992 ਤੱਕ, ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਅਤੇ ਗੋਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪਬਲਿਕ ਅੰਡਰਟੇਕਿੰਗਜ਼ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਕਾਕੋਦਕਰ ਨੇ ਪਨਜੀਮ ਜਿਮਖਾਨਾ ਕਲੱਬ, ਪਣਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।
ਸਮਾਜਿਕ ਸਰਗਰਮੀ ਅਤੇ ਪਰਉਪਕਾਰ
ਸੋਧੋਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੇ ਬੰਦੋਦਕਰ ਗੋਲਡ ਟਰਾਫੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਗੋਆ ਫੁੱਟਬਾਲ ਸੰਘ ਦੀ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਕਾਕੋਡਕਰ ਕਈ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਸਨ।
2006 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਗੋਆ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਲੁਈਜ਼ਿਨਹੋ ਫਲੇਰੋ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਮਰਾਠੀ ਬਚਾਓ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਕਾਕੋਡਕਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੰਚ ਦਾ ਕਨਵੀਨਰ ਵੀ ਸੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੋਆ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੰਚ ਬਣ ਗਿਆ।
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ
ਸੋਧੋਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਕਾਕੋਡਕਰ ਨੂੰ 2014 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਅਲਮਾ ਮੈਟਰ, ਕਰਨਾਟਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਧਾਰਵਾੜ ਦੁਆਰਾ ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ।
ਮੌਤ
ਸੋਧੋਕਾਕੋਡਕਰ ਦੀ ਲੰਮੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 28 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ ਅਲਟੀਨਹੋ, ਪਣਜੀ ਵਿੱਚ ਬੰਦੋਦਕਰ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਗੋਆ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਰਾਜਕੀ ਸੋਗ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ 29 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ[27][28] ਪਣਜੀ ਦੇ ਸੇਂਟ ਇਨੇਜ਼ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਰਾਜਕੀ ਸਨਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[29][27]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "கோவாவின் முதல் பெண் முதல்வர் சசிகலா ககோத்கர் காலமானார்". oneindia.com. Archived from the original on 2017-01-15. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ NewsDesk2 (28 October 2016). "Goa's only Woman Chief Minister Shashikala Kakodkar passes away at 81". newsgram.com. Archived from the original on 2016-12-20. Retrieved 15 February 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ "Former Goa CM Shashikala Kakodkar dies". thehindu.com. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ 5.0 5.1 "Archived copy". Archived from the original on 2016-11-06. Retrieved 2016-11-05.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-10-31. Retrieved 2016-10-30.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Shashikala Kakodkar". geni.com. Archived from the original on 2016-10-31. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ Correspondent, Staff. "Karnatak College invites former students to reconnect". thehindu.com. Retrieved 15 February 2017.
{{cite web}}:|last=has generic name (help) - ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Fernandes, Aureliano (1997). Cabinet Government in Goa 1961-1993: A chronicled analysis of 30 years of Government and Politics in Goa. maureen & camvet publishers pvt. ltd.
- ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-10-18. Retrieved 2016-10-30.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-11-06. Retrieved 2016-11-05.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ 12.0 12.1 "Her Father's Daughter". navhindtimes.in. Archived from the original on 2016-11-06. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ "गोव्याच्या पहिल्या मुख्यमंत्री 'आयर्न लेडी' शशिकलाताई काकोडकर काळाच्या पडद्या आड…". abnnitv.asia. Archived from the original on 6 November 2016. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ goaprintingpress.gov.in/downloads/7374/7374-21-SII-EOG-1.rtf
- ↑ 15.0 15.1 "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-12-20. Retrieved 2016-12-12.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "In Dr Willy, Goa lost a rebel politician and master strategist". goanews.com. Archived from the original on 2015-12-29. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ "What is EDC Ltd". edc-goa.com. Archived from the original on 2017-04-09. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2016-12-20. Retrieved 2016-12-12.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ http://www.gbshse.gov.in/documents/gbcitizen.pdf
- ↑ "Goa Assembly Election Results in 1977". elections.in. Archived from the original on 21 December 2016. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ Esteves, Sarto (1986). Politics and Political Leadership in Goa. Sterling Publishers.
- ↑ "Chief Ministers of Goa". goanews.com. Archived from the original on 20 December 2016. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ "Archived copy" (PDF). Archived (PDF) from the original on 20 December 2016. Retrieved 12 December 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Archived copy" (PDF). Archived (PDF) from the original on 20 December 2016. Retrieved 12 December 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Forty Years Ago, June 8, 1977: PM In London". indianexpress.com. 8 June 2017. Archived from the original on 13 August 2017. Retrieved 13 August 2017.
- ↑ "Beautification work begins at Shivaji's monument in Farmagudi – Times of India". indiatimes.com. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ Scroll Staff. "Goa's first woman chief minister Shashikala Kakodkar dies at 81". scroll.in. Archived from the original on 9 January 2017. Retrieved 15 February 2017.
- ↑ "Hundreds of people witness last rites of Goa's only woman CM Shashikala Kakodkar". indianexpress.com. 29 October 2016. Archived from the original on 19 March 2017. Retrieved 15 February 2017.