ਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ
ਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ (ਫ਼ਾਰਸੀ: شاه ترکان), (ਉਰਦੂ: شاہ ترکاں) 13ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਮਾਮਲੂਕ ਸ਼ਾਸਕ ਰੁਕਨੁਦੀਨ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਦੀ ਮਾਂ ਸੀ। 1236 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਰਾਣੀ ਮਾਂ ਬਣ ਗਈ।
| ਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ شاہ ترکاں | |
|---|---|
| ਰਾਣੀ - ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੀ ਮਾਂ | |
| ਕਾਰਜਕਾਲ | ਮਈ 1236 – ਨਵੰਬਰ 1236 |
| ਵਾਰਸ | ਤੁਰਕਾਨ ਖਾਤੂਨ (ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ) |
| ਸਾਥੀ | ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ |
| ਜਨਮ | 1195 |
| ਮੌਤ | 9 ਨਵੰਬਰ 1236/1237 ਦਿੱਲੀ, ਮਾਮਲੂਕ ਸਲਤਨਤ (ਦਿੱਲੀ) |
| ਔਲਾਦ | ਰੁਕਨ-ਉਦ-ਦੀਨ ਫਿਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ |
| ਧਰਮ | ਇਸਲਾਮ |
ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੁਕਨੁਦੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਐਸ਼ੋ-ਆਰਾਮ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਉਲਝਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਤੁਰਕਨ ਇੱਕ ਤੁਰਕੀ (ਗੁਲਾਮ) ਹੱਥ-ਦਾਸੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸੁਲਤਾਨ ਦੇ ਹਰਮ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਲੈਣ ਲਈ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਮੌਕਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਲਿਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਮਾੜਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਰੁਕਨੁਦੀਨ ਦਾ ਰਾਜ ਅਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨਾ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਹੋ ਗਿਆ।[1]
ਜੀਵਨੀ
ਸੋਧੋਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਮਾਮਲੂਕ ਸ਼ਾਸਕ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੀ ਗੁਲਾਮ ਰਖੇਲ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਰੁਕਨੁਦੀਨ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਉਸਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਹੋਇਆ।
ਰੁਕਨੁਦੀਨ ਦੀ ਰਾਣੀ ਮਾਂ
ਸੋਧੋਜਦੋਂ ਰੁਕਨੁਦੀਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਫੰਡਾਂ ਨੂੰ ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕੀਤਾ, ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਆਪਣੀ ਮਾਂ, ਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।
ਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਦਾਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ, ਪਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬਦਲ ਗਿਆ; ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਮੰਡੀ, ਘਮੰਡੀ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਬਣ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੇ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਬਦਸਲੂਕੀ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਮਿਨਹਾਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈਆਂ ਨੂੰ "ਨਸ਼ਟ" ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਅਤੇ ਰੁਕਨੁਦੀਨ ਨੂੰ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੁੱਤਰ, ਕੁਤੁਬੁੱਦੀਨ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਤਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਨੇ ਕਈ ਬਗਾਵਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਤਨ
ਸੋਧੋਰੁਕਨੁਦੀਨ ਨੇ ਬਾਗੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਕੁਹਰਾਮ ਵੱਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੀ ਸੌਤੇਲੀ ਭੈਣ ਰਜ਼ੀਆ - ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਸੀ - ਨੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹਿਕ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਭੜਕਾਇਆ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਭੀੜ ਨੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹ ਤੁਰਕਨ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਕਈ ਅਹਿਲਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਰਜ਼ੀਆ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬਿਠਾਇਆ। ਰੁਕਨੁਦੀਨ ਨੇ ਵਾਪਸ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਰਜ਼ੀਆ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਫੋਰਸ ਭੇਜੀ: ਉਸਨੂੰ 6 ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ 28 ਦਿਨ ਰਾਜ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ, 19 ਨਵੰਬਰ 1236 ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਉਸਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।