ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਸੇਵਾਪੰਥੀ

ਸੇਵਾਪੰਥੀ ( ਪੰਜਾਬੀ :ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਸੇਵਾ ਦੀ ਸੰਗਤ" [1] ), ਵਿਕਲਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਵਜੋਂ ਸਪੈਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਦਾਨਸ਼ਾਹੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, [2] ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸਿੱਖ ਸੰਪਰਦਾ [3] ਜਾਂ ਆਦੇਸ਼ ( ਸੰਪਰਦਾ ) ਹੈ ਜੋ ਭਾਈ ਕਨ੍ਹਈਆ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।, ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਅਨੁਯਾਈ। [4] [5] ਕਨ੍ਹਈਆ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਟਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਸਭ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। [6]

ਮਹੰਤ ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਜੋ ਇੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸੀ

ਇਤਿਹਾਸ

ਸੋਧੋ

ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨੁਯਾਈ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਕਨ੍ਹਈਆ ਲਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਧੰਮਣ (ਧੀਮਾਨ) ਖੱਤਰੀ ਦਾ ਜਨਮ 1648 ਵਿੱਚ ਸੋਹਾਦਰਾ ਨਾਮਕ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਨ੍ਹਈਆ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਸੇਲੀ ਟੋਪੀ ਦਿੱਤੀ। [4]

ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ 10ਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਗੱਦੀ ' ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਸਨ, ਭਾਈ ਕਨ੍ਹਈਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਗੁਰੂ ਨੇ ਕਨ੍ਹਈਆ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਡਿਊਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦੁਆਰਾ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਡਿਊਟੀ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣ। [6]

ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਕਨ੍ਹਈਆ ਨੇ ਵਿਰੋਧੀ ( ਮੁਗਲਾਂ ) ਸਮੇਤ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾਇਆ। [4] [6] ਇਸ ਕਾਰੇ ਲਈ ਕੁਝ ਨਾਰਾਜ਼ ਸਿੱਖ ਯੋਧਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ਖਮੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਮਦਦ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਨ੍ਹਈਆ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਦੋਸਤ ਜਾਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। [6] ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਨ੍ਹਈਆ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ, ਬਲਕਿ ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀਆਂ 'ਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਦਵਾਈ ਵੀ ਦਿੱਤੀ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਹੁਕਮ ਹੋਵੇਗਾ। [7]

ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਲੰਗਰ ਹਾਲ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ। [8]

ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।

ਫਿਲਾਸਫੀ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ

ਸੋਧੋ

ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਸਿੱਖ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੇਸ਼ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਕਸਰ ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉੱਚ-ਮੁਸਲਿਮ ਆਬਾਦੀ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਆਪਣੇ ਡੇਰੇ ਅਤੇ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਸਨ। ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਨਸਲੀ ਸਿੰਧੀ ਸਿੱਖ ਸਨ। [1] ਇਸ ਕਾਰਨ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੇਵਾਪੰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੂਫੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਰੁਝੇਵੇਂ ਆਮ ਰਹੇ ਹਨ। [9] ਸੇਵਾ ਪੰਥੀ ਸ਼ਾਂਤੀਵਾਦੀ ਹਨ। [9] ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕਰਨਾ ਗਲਤ ਹੈ, ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਖੁਦ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। [9] ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਪਾਹੁਲ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਮਾਰਸ਼ਲ ਖਾਲਸਾ ਆਰਡਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਪਹਿਰਾਵਾ ਚਿੱਟਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਨ, ਸਤਵ ਗੁਣ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। [9] ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਜੰਗੀ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਉਹ ਸਿਧਾਂਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਖਾਲਸੇ ਦੁਆਰਾ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਹਿੰਸਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ (ਘਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ) ਦਾ ਜੀਵਨ ਨਹੀਂ ਜੀਉਂਦੇ, ਪਰ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। [9] [1] ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਜਾਂ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਸੇਵਾ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਸਹਿਜਧਾਰੀ ਸਨ/ਹਨ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਆਪਣੀ ਮਰਿਆਦਾ ਵਿੱਚ ਸਹਿਜਧਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਕੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। [10] ਇਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਤਿਆਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਵਧੇਰੇ ਪਛਾਣ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ। [10]

ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਿਆਹੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਪਰਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਜਿਹੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੂੰ ਮਾਸ-ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਥੀਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸੰਪਰਦਾ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਿਆਹੀ ਨੂੰ "ਰੋਸ਼ਨਾਈ" ਜਾਂ "ਅਦਨਸ਼ਾਹੀ ਸਿਆਹੀ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [8]

  •  
    ਇਮਾਮ ਅਲ-ਗਜ਼ਾਲੀ ਦੇ "ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਕੀਮੀਆ" ਦਾ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਨੁਵਾਦ। ਇਸ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਸਾਧੂਆਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਆਨੰਦਪੁਰ ਦਰਬਾ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਕੀਤਾ ਸੀ।r
  •  
    ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਜ਼ੂਰੀ ਰਾਗੀ ਬਾਬਾ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਦੀ ਫੋਟੋ

ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ

ਸੋਧੋ

ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਸਿੱਖ ਆਪਣੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਖੀਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਸੇਵਾਪੰਥੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਪਰਚਾਈ ਕਿਹਾ, ਜੋ ਕਿ ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਮਹਾਤਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। [10]

ਉਦਾਸੀ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ

ਸੋਧੋ

ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਬੰਧ ਹਨ। [9] ਭਾਈ ਅਦਨ ਸ਼ਾਹ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਾਸ ਦਖਣੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ। ਇਹ ਗੂੜ੍ਹਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਾਇਮ ਹੈ।

ਮੁਖੀ

ਸੋਧੋ

ਉੱਘੇ ਸੰਤ

ਸੋਧੋ
  • ਬਾਬਾ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ [13] [8]
  • ਸੰਤ ਅਮੀਰ ਸਿੰਘ [13]
  • ਬਾਬਾ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ [8]
  • ਬੀੜ ਸਾਹਿਬ ਵਾਲੇ ਬਾਬਾ ਖੜਗ ਸਿੰਘ [8]

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000034-QINU`"'</ref>" does not exist. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name ":5" defined multiple times with different content
  2. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000035-QINU`"'</ref>" does not exist.
  3. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000036-QINU`"'</ref>" does not exist.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 Kaur, Sukhdeep. "THE NIRANKARI SECT IN THE 19 TH CENTURY."
  5. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000037-QINU`"'</ref>" does not exist.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 Mahal, Ramandeep. "Bhai Kanhaiya ji: A Humanitarian Soul."
  7. ↑ Taak, Sangeeta, Sugandha Sawhney, and Madeeha Majid. "Sikhism and the International Humanitarian Law." -19 ISIL YB Int'l Human. & Refugee L. 18 (2018): 1.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000038-QINU`"'</ref>" does not exist. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name ":7" defined multiple times with different content
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 Sidhu, Sumail Singh. "Contesting Vision of Sikh Identity In Punjab: 1800-1930." Unpublished Ph. D Thesis,(New Delhi: Jawaharlal Nehru University, 2007): 172.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000039-QINU`"'</ref>" does not exist. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name ":4" defined multiple times with different content
  11. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003A-QINU`"'</ref>" does not exist.
  12. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003B-QINU`"'</ref>" does not exist.
  13. ↑ 13.0 13.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003C-QINU`"'</ref>" does not exist.

ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.

"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਸੇਵਾਪੰਥੀ&oldid=743195" ਤੋਂ ਲਿਆ