ਹਸਨਾ ਬੇਗਮ

ਹਸਨਾ ਬੇਗਮ (ਜਨਮ 24 ਫਰਵਰੀ, 1935) ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਸੰਬਰ 2000 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਣ ਤੱਕ ਰਹੀ। 

ਹਸਨਾ ਬੇਗਮ
ਜਨਮ	(1935-02-24) 24 ਫਰਵਰੀ 1935 ਢਾਕਾ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼
ਸਿੱਖਿਆ	ਬੀ.ਏ (1968), ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਐਮ.ਏ (1969), ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੀਐਚ.ਡੀ (1978), ਮੋਨਾਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਕਾਲ	ਸਮਕਾਲੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ
ਸਕੂਲ	ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਤਾ  · ਉਪਯੋਗਤਾਵਾਦ
ਮੁੱਖ ਰੁਚੀਆਂ	ਨੈਤਿਕਤਾ  · ਬਾਓਐਥਿਕਸ  · ਨਾਰੀਵਾਦੀ
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੀਟਰ ਸਿੰਗਰ  · ਡੇਵਿਡ ਹੈਕਟਰ ਮੋਨਰੋ  · ਜੀ. ਈ. ਮੂਰ  · ਬੇਗਮ ਰੋਕੀਆ

ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੀ. ਏ. (1968) ਅਤੇ ਐਮਏ (1969) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚ.ਡੀ (1978) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਮੋਨਾਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਸਟਰੇਲੀਅਨ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪੀਟਰ ਸਿੰਗਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬਣੀ। ਉਸ ਦੇ ਖੋਜ ਨਿਬੰਧ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਮੂਰ'ਸ ਐਥਿਕਸ: ਥਿਊਰੀ ਐਂਡ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਸੀ।  ਬੇਗਮ ਇੱਕ ਨਾਮਵਰ ਲੇਖਿਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ। 

ਬੇਗਮ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਫਿਲਾਸਫੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀ 1991 ਤੋਂ 1994 ਤੱਕ ਮੁਖੀ ਰਹੀ। 2010 ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੋਕੀਆ ਚੇਅਰ ਦੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ 1997 ਤੋਂ 2005 ਤੱਕ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਬਾਓਐਥਿਕਸ (ਆਈਏਬੀ) ਦੀ ਬੋਰਡ ਮੈਂਬਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਅਤੇ ਬਾਓਐਥਿਕਸ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਉਬਾਓਸ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਏਸ਼ੀਅਨ ਐਂਡ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਬਾਓਐਥਿਕਸ (EJAIB) ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਪਾਦਕੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।

ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ

ਉਸ ਨੇ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ BA (1968) ਅਤੇ MA (1969) ਅਤੇ ਮੋਨਾਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਨੈਤਿਕ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ (1978) ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪੀਟਰ ਸਿੰਗਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਡਾਕਟੋਰਲ ਖੋਜ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਮੂਰਜ਼ ਐਥਿਕਸ: ਥਿਊਰੀ ਐਂਡ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਸੀ। ਬੇਗਮ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਲੇਖਕ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕਲਾਸਿਕਾਂ ਦਾ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਬੇਗਮ ਨੇ 1991 ਤੋਂ 1994 ਤੱਕ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਫਿਲਾਸਫੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਚੇਅਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ 2010 ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੋਕੀਆ ਚੇਅਰ ਦੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਯੂਜੀਸੀ) ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ 1997 ਤੋਂ 2005 ਤੱਕ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਬਾਇਓਐਥਿਕਸ (IAB) ਦੀ ਇੱਕ ਬੋਰਡ ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਬਾਇਓਐਥਿਕਸ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਅਤੇ Eubios ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਏਸ਼ੀਅਨ ਐਂਡ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਬਾਇਓਐਥਿਕਸ (EJAIB) ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।

ਮੌਤ

ਬੇਗਮ ਦੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ 1 ਦਸੰਬਰ 2020 ਨੂੰ ਢਾਕਾ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ-19 ਤੋਂ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ 85 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ।

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ

ਕਿਤਾਬਾਂ

• 3ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਿਹ 1975 ਅਤੇ 1978 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਵਾਇਆ।\
• ਮੂਰ'ਸ ਐਥਿਕਸ: ਥਿਊਰੀ ਐਂਡ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ, ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਢਾਕਾ, 1982.
• ਜੀ. ਈ. ਮੂਰ 'ਸ  ਪ੍ਰਿੰਸਿਪਿਆ ਐਥਿਕਾ, ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ, ਬੰਗਲਾ ਅਕੈਡਮੀ, ਢਾਕਾ, 1985.
• ਜੇ. ਐਸ. ਮਿੱਲ 'ਸ ਯੂਟੀਲਿਟਰਿਆਨਿਜ਼ਮ, ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ, ਬੰਗਲਾ ਅਕੈਡਮੀ, ਢਾਕਾ, 1985 ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਐਡੀਸ਼ਨ 1997, ਤੀਸਰੀ ਐਡੀਸ਼ਨ, 4 ਐਡੀਸ਼ਨ; ਭਾਰਤੀ ਪਹਿਲੀ ਐਡੀਸ਼ਨ 2016, ਕੋਲਕਾਤਾ; ਪੰਜਵੀ ਐਡੀਸ਼, ਢਾਕਾ 2017
• ਰੂਪ ਅਰੂਪ ਮਡੋਨਾ  (ਬੰਗਾਲੀ), ਢਾਕਾ, 1986.
• ਨੈਤਿਕਤਾ, ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜ, ਇੱਕ ਲੇਖ ਸੰਕਲਨ (ਬੰਗਾਲੀ), ਬੰਗਲਾ ਅਕੈਡਮੀ, ਢਾਕਾ, 1990.
• ਮਹਿਲਾ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ: ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼, ਇੱਕ ਸੰਕਲਨ ਦੇ ਲੇਖ, ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ, ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ, 1990; 2 ਐਡੀਸ਼ਨ, ਢਾਕਾ, 2009. ISBN 978-8120712683978-8120712683

ਲੇਖ

• "Plato’s Communism" (Bengali), Darshan (Philosophy), Dhaka University, 1972.
• "Is Moore a Consistent Utilitarian?", Dhaka University Studies, December 1978.
• "Some Comments on Moore’s Method of Isolation," Indian Philosophical Quarterly, July 1979.
• "Moore on Goodness and the Naturalistic Fallacy," Australasian Journal of Philosophy, September 1979.
• "Morality and Social Values" (Bengali), Darshan, December 1979.
• "Women in Plato’s Republic" (Bengali), Dhaka Vishvabidyalaya Patrika, June 1980.
• "Moore’s Ethics and the Bloomsbury Group," Dhaka University Studies, June 1981.
• "Begum Rokeya the Rationalist and Rights of Women" (Bengali), Sahitya Patrika (Journal of Literature), Dhaka University, December 1980-June 1981.
• "Moore in Principia Ethica," Dhaka Vishvabidyalaya Patrika (Bengali version of Dhaka University Studies), June 1981.
• "Natural, Non-natural and Supersensible Qualities," Dhaka University Studies, June 1981.
• "Academic Environment," Federation of Bangladesh University Teachers Associations.
• "Dev’s New Morality and Progress," Philosophy and Progress, Dhaka University, July 1982.
• "Humanism and the Future of Man," Philosophy and Progress, Dhaka University, July 1983.
• "Women in Qathafi’s Green Book," Journal of the Asiatic Society of Bangladesh, December 1983.
• "Animal Liberation: A New Perspective in Ethics" (Bengali), Philosophy and Progress, Dhaka University, July 1984.
• "Moral Crisis in Bangladesh" (Bengali), Bangladesh Darshan Patrika (Bangladesh Journal of Philosophy), 1985.
• "Socio-Economic Philosophy and Bangladesh" (Bengali), Bangladesh Darshan Patrika (Bangladesh Journal of Philosophy), 1986.
• "Moral Code of Women in Islam: An Egalitarian Analysis," Philosophy and Progress, Dhaka University, June–December 1986.
• "Mass Media and Women in Bangladesh," South Asia, Australia, New Series, Vol. 9, No. 1, June 1986.
• "Marital Status of Women in the Folktales of Bangladesh," Journal of the Asiatic Society of Bangladesh, December 1987.
• "Public and Private Morality," Philosophy and Progress, Dhaka University, December 1987.
• "Bangla Katha Sahitye Nar-Nari Samparka" (Man-Woman Relationship in Bengali Fiction), Samakaleen Bangla Sahitya (Bengali), The Asiatic Society of Bangladesh, 1988.
• "Marital status of women in the Folklore of Bangladesh," Lilith: A Feminist History Journal, No. 4, 1988, pp. 15–28.
• "Virginia Wolf and Women Liberation," Philosophy and Progress, Dhaka University, June–December 1989.
• "Quota System for Women in Job Selection in Bangladesh: Moral Justifications" (Bengali), Dhaka Vishvabidyalaya Patrika, June 1988.
• "Utilitarianism: Theory and Present Context" (Bengali), Dhaka Vishvabidyalaya Patrika, February 1989.
• "Rights of Women in Bangladesh: An Examination," Journal of the Asiatic Society of Bangladesh, 1990.
• "Philosophy of Baul Sect," Philosophical Thoughts of Bangladesh, The Asiatic Society of Bangladesh, 1992.
• "Begum Rokeya: Humanism and liberation of women," in: B. M. Mafizul Islam Patwari (ed.), Humanism and Human Rights in the Third World, Aligarh Library, 1992.
• "Family Planning and the Social Position of Women," Bioethics, Vol. 7, No. 2-3, April 1993.
• A Roundtable article on Contraceptive in Reproductive Health Matters, London, November 1994.
• "Violence in Islamic Texts and Its Relevance to Practice," in: Shefali Moitra (ed.), Women Heritage and Violence, School of Women Studies, Jadavpur University, India, May 1996.
• "Issues Related to Implementation of Reproduction Technology in Islamic Societies," Bioethics, Vol. 11, No. 4, 1997.
• "Relevance of Genetic Information in a Developing Country," IAB News, Issue 8, Autumn 1998.
• "Health care, ethics and nursing in Bangladesh: a personal perspective," Nursing Ethics, Vol. 5, No. 6, 1998.
• "Evolution of the Practice of Morality and Moral Science in Bangladesh", (Bengali), Amar Ekushey Baktritamala, Bangla Academy, 2000.
• "Evolved man-woman Relationship and Future Family" (Bengali), Lokayata, Dhaka, September 2000.
• "Ethics, Aesthetics and Human Existence in G. E. Moore," Existence, Experience and Ethics, New Delhi, India, 2000.
• "Poverty and Health Ethics in Developing Countries," Bioethics, Vol. 15, No. 1, February 2001.
• "New Reproduction Technologies: Women’s Concern," Empowerment, Vol. 8, Women for Women, Dhaka, 2001.
• "Ethics in the Biotechnology Century: Bangladesh Report," in: Abu Bakar Abdul Majeed (ed.), Bioethics: Ethics in the Biotechnology Century, Institute of Islamic Understanding Malaysia, Kuala Lumpur, 2002.
• "Rokeya’s Literature: Politics in Different Perspectives," in: Alam, F. & Azim, F. (ed.), Politics and Culture, English Department, Dhaka University, January 2002.
• "Is Simone de Beauvoir Sartre’s Second Fiddle?" (Bengali), Natun Diganta, Vol. 1, No. 1, Chowdhury, S. I. (ed.), Dhaka, October 2002.
• "Bioethics in Bangladesh," Regional Perspectives in Bioethics, Swets & Zeitlinger, the Netherlands, 2003.
• "Two Persons in Two Colonies: Rokeya and Kartini" (Bengali), Natun Diganta, Vol. 2, No. 1, Chowdhury, S. I. (ed.), Dhaka, 2003.
• "Moral Education in Primary, Secondary and Tertiary Levels in Bangladesh" (Bengali), Amar Ekushe Baktritamala, Bangla Academy, 2003.
• "Reproductive Technologies: Implementation and Human Predicament" (Bengali), Natun Diganta, Vol. 2, No. 4, Chowdhury, S. I. (ed.), Dhaka, 2004.
• "Indian Films: The Unforgettable Three Actresses" (Bengali), Dhrupadi, Dhaka, 2004.
• "Response to Genetics, Theology, Ethics," in: Cahill, Lisa (ed.), Genetics, Theology Ethics: An Interdisciplinary Approach, Crossword/ Herder, New York, 2005.
• "Thoughts on Old Age" (Bengali), Natun Diganta, Vol. 3, No. 4, Chowdhury, S. I. (ed.), Dhaka, 2005.
• "About the True Nature of Perfect Friendship" (Bengali), Natun Diganta, Vol. 3, No. 1, Chowdhury, S. I. (ed.), Dhaka, 2005.
• "Progress in Knowledge and Social Reality" (Bengali), Vol. 4, Natun Diganta, Chowdhury, S. I. (ed.), Dhaka, 2005.
• "Moral Education for Young Students" (Bengali), Vol. 4, No. 4, Natun Diganta, Chowdhury, S. I. (ed.), Dhaka, 2006.
• "Research Ethics and Unprotected People of Developing Countries" (Bengali), Natun Diganta, Vol. 5, No. 1, Chowdhury, S. I. (ed.), Dhaka, 2006.
• "Children like yours" (with Rainer Ebert), bdnews24.com, 3 October 2012.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• Obituary for Hasna Begum, by Rainer Ebert
• "From a housewife to professor," Dhaka Courier (February 1, 2018) Archived February 6, 2018, at the Wayback Machine.
• Documentary about Hasna Begum's life