ਅਰਜਕ ਸੰਘ

ਅਰਜਕ ਸੰਘ ਇੱਕ ਸੰਗਠਨ ਹੈ, ਜੋ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਸਰਗਰਮ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।^[1] ਇਹ ਮਨੁੱਖਤਾਵਾਦ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਚਾਰ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ, ਕਿਸਮਤ, ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਵੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਹ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।^[2] ਸੰਘ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਰਾਮਸ਼ਵਰੂਪ ਵਰਮਾ ਦੁਆਰਾ ਲਖਨਊ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1968 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1969 ਤੋਂ ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪੱਤਰ 'ਅਰਜਕ ਵੀਕਲੀ' ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਇਸ ਨੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਅਤੇ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਚਮਾਰ ਜਾਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ। ਇਸ ਨੇ ਦਲਿਤ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਹੋਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਛੂਤ ਕੀ ਸਮਸਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਧਾਨ, ਨਿਰਾਦਰ ਕੈਸੇ ਮਿਟੇ (ਅਨੁਵਾਦ: ਅਛੂਤਾਂ ਦੀ ਉਲਝਣ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਹੱਲ, ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ?^[3]

ਅਰਜਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੋਧੋ

ਤਸਵੀਰ:Arjak Sangh official mouthpiece.jpg

ਅਰਜਕ ਸੰਘ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਕ ਮੁੱਖ ਪੱਤਰ ਦਾ ਕਵਰ ਪੇਜ।

ਅਰਜਕ ਸੰਘ ਇੱਕ ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਬਰਾਬਰ ਹਨ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅੰਤਰ-ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅੰਤਰ-ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਜਾਂ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਰਾਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। "ਅਰਜਕ ਸੰਘ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਾਨਵਵਾਦੀ (ਮਾਨਵਵਾਦੀ) ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ

ਅਰਜਕ ਸੰਘ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਦਿਵਿਜਾ ਜਾਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਅਰਜਕ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਤਮ ਰਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੋਢਿਆਂ 'ਤੇ ਸਸਕਾਰ ਵਾਲੀ ਥਾਂ' ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ, ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇ ਸਿਰਫ ਪੁਰਸ਼ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਲਈ ਰਾਖਵੀਂ ਹੈ। ਅਰਜਕ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਮੌਤ ਭੋਜ (ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਭੋਜਨ ਉਤਸਵ, ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ) ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਦਾ ਵੀ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਘ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੌਤੂ ਭੋਜ ਵਰਗੇ ਸਮਾਰੋਹ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੁਆਰਾ ਜੱਜਮਾਨ (ਦਾਨੀਆਂ) ਤੋਂ ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਕੱਢਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹਨ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਲਈ ਅੰਤਮ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦਵੀਜਾ ਪਰੰਪਰਾ ਜਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਵਿੱਚ, ਭੋਜਨ ਉਤਸਵ ਮੌਤ ਦੇ 13 ਵੇਂ ਦਿਨ ਤੱਕ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੇਰਾਹਵੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜੋ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇ ਪਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਬੋਝ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਅਰਜਕ ਪਰੰਪਰਾ (ਅਰਜਕ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ) ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ।^[4]

ਸੰਘ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਝਾਰਖੰਡ ਦੇ ਗੁਮਲਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਸੁਰ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮਿਲਦੀ-ਜੁਲਦੀ ਹਨ। ਇਹ ਕਬੀਲੇ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਾਜ਼ਮੀ ਭੋਜਨ ਸਮਾਰੋਹ ਦੀ ਰੀਤ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਬਲਕਿ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਮੂਹਿਕ ਭੋਜਨ ਸਮਾਰੋਹ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਰਜਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਆਮ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[4]^[5]

ਅਰਜਕ ਸੰਘ ਦੇ ਆਗੂ ਰਾਮਾਇਣ, ਮਹਾਭਾਰਤ ਅਤੇ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਰਜਕ ਸੰਘ ਦੇ ਵਰਕਰਾਂ ਨੇ ਤੁਲਸੀ ਰਾਮਾਇਣ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਸਾੜ ਕੇ ਇਸ ਦੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ-ਉੱਚਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।^[6]

ਅਰਜਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਘੱਟ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਰਦ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਵੀ ਨਾਸਤਿਕ ਹਨ।^[1]

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

↑ ^1.0 ^1.1 Hamza Khan (ed.). "Against All Gods: Meet the league of atheists from rural Uttar Pradesh". Indian Express. Archived from the original on 2 May 2021. Retrieved 1 May 2021. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
↑ Khan, Hamza (September 6, 2015). "Against All Gods: Meet the league of atheists from rural Uttar Pradesh". The Indian Express. Archived from the original on August 12, 2018. Retrieved May 2, 2021.
↑ Badri Narayan (2011). The Making of the Dalit Public in North India: Uttar Pradesh, 1950–Present. Oxford University Press. p. 89. ISBN 978-0199088454. Archived from the original on 27 September 2022. Retrieved 17 March 2021.
↑ ^4.0 ^4.1 "अर्जक परंपराएं : द्विज परंपराओं को खारिज कर रहे बहुजन". Forward Press. Archived from the original on 2 May 2021. Retrieved 1 May 2021. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "FP" defined multiple times with different content
↑ "कौन हैं ये लोग, जिन्हें धर्म क़बूल नहीं". Navbharat Times. Archived from the original on 2 May 2021. Retrieved 1 May 2020.
↑ Das, Biswajit; Majhi, Debendra Prasad (2021-07-12). Caste, Communication and Power (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). SAGE Publishing India. ISBN 978-93-91370-90-9. Archived from the original on 2022-09-27. Retrieved 2022-05-17.

ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ ਸੋਧੋ

Badri Narayan (2014). Kanshiram: Leader of the Dalits. UK: Penguin. ISBN 978-9351186700.

[:0-1] 1.0 ^1.1 Hamza Khan (ed.). "Against All Gods: Meet the league of atheists from rural Uttar Pradesh". Indian Express. Archived from the original on 2 May 2021. Retrieved 1 May 2021. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content

[2] Khan, Hamza (September 6, 2015). "Against All Gods: Meet the league of atheists from rural Uttar Pradesh". The Indian Express. Archived from the original on August 12, 2018. Retrieved May 2, 2021.

[3] Badri Narayan (2011). The Making of the Dalit Public in North India: Uttar Pradesh, 1950–Present. Oxford University Press. p. 89. ISBN 978-0199088454. Archived from the original on 27 September 2022. Retrieved 17 March 2021.

[FP-4] 4.0 ^4.1 "अर्जक परंपराएं : द्विज परंपराओं को खारिज कर रहे बहुजन". Forward Press. Archived from the original on 2 May 2021. Retrieved 1 May 2021. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "FP" defined multiple times with different content

[5] "कौन हैं ये लोग, जिन्हें धर्म क़बूल नहीं". Navbharat Times. Archived from the original on 2 May 2021. Retrieved 1 May 2020.

[6] Das, Biswajit; Majhi, Debendra Prasad (2021-07-12). Caste, Communication and Power (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). SAGE Publishing India. ISBN 978-93-91370-90-9. Archived from the original on 2022-09-27. Retrieved 2022-05-17.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]