ਆਰਥਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਆਰਥਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਚਿੰਤਕਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜੋ 21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਕੂਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਰਸਤੂ ਨੇ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਕਲਾ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨਿੱਜੀ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਵਿਚ, ਥੌਮਸ ਏਕਿਨਸ ਵਰਗੇ ਵਿਦਵਾਨ ਚਿੰਤਕਾਂ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਦੀ ਨੈਤਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਹੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੇਚਣ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਪੱਛਮੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ, ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ 18 ਵੀਂ ਸਦੀ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਅਤੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਮਹਾਨ ਫ਼ਰਕ ਜਿਸ ਨੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ, ਤੱਕ ਫਲਸਫੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।[1]
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਆਰਥਿਕ ਵਿਚਾਰ (500 ਈ. ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ) ਸੋਧੋ
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨ ਸੋਧੋ
ਹੇਸੀਓਡ (750 ਤੋਂ 650 ਈਪੂ ਦੌਰਾਨ ਸਰਗਰਮ, ਇੱਕ ਬਿਓਤੀਅਨ ਹੋਮਰ ਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਰਚਨਾ ਲਿਖੀ ਸੀ।
ਚੀਨ ਸੋਧੋ
ਫੈਨ ਲੀ (ਤਾਓ ਜ਼ੂ ਗੋਂਗ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) (ਜਨਮ 517 ਈਪੂ),[2] ਜੋ ਰਾਜਾ ਗੌਜੀਅਨ ਦਾ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੀ, ਨੇ ਆਰਥਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ "ਸੁਨਹਿਰੀ" ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।[3]
ਭਾਰਤ ਸੋਧੋ
ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਚਾਣਕਿਆ (ਜਨਮ 350 ਈਪੂ) ਨੇ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ (ਪੁਸਤਕ), ਲਿਖੀ ਜੋ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਰਣਨੀਤੀ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਉਮਦਾ ਪੁਸਤਕ ਹੈ।[4]
ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਆਪਣਾ ਸਿਧਾਂਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨ ਦੇ ਚਾਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖੇਤਰ ਹਨ, ਵੇਦ, ਅੰਵਿਕੇਸ਼ਕੀ [6] (ਸਾਂਖ, ਯੋਗ ਅਤੇ ਲੋਕਾਯਤਾ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ, ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਪਸ਼ੂ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਵਰਤਾ)। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਗਿਆਨ, ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[7]
ਗ੍ਰੀਕੋ-ਰੋਮਨ ਸੰਸਾਰ ਸੋਧੋ
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਐਥਨਜ਼, ਇੱਕ ਉੱਨਤ ਸ਼ਹਿਰ-ਰਾਜ ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਸਮਾਜ, ਨੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਭਰੂਣ ਮਾਡਲ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ।[8]
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ "www.historyhaven.com". Archived from the original on 2015-09-30. Retrieved 2015-09-15.
- ↑ Wang, Robin R. (24 September 2012). Yinyang: The Way of Heaven and Earth in Chinese Thought and Culture. ISBN 9781139536219. Retrieved 12 April 2015.
- ↑ "Golden Rules-Tao Zhu Gong's Art of Business". Asiapac Books. Archived from the original on 29 August 2015. Retrieved 12 April 2015.
- ↑ Journal of the American Oriental Society (1964). "The Date of the Arthaśāstra". 84 (2): 162–169.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ Kangle 1969, pp. 99-100.
- ↑ Kangle transliterates this word as Anviksiki, and states that this term may be better conceptualized as science of reasoning rather than full philosophy, in ancient Indian traditions; See: Kangle's Part III[5]
- ↑ Olivelle 2013.
- ↑ David Held, Models of Democracy (Polity, 2006) 3rd Ed., pp. 11 ff.