ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਗੀਤ ਕਾਨਫਰੰਸ
ਅਖਿਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਕਾਨਫਰੰਸ (ਏ.ਪੀ.ਐਮ.ਸੀ.) ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1959 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸੀਕਲ ਕਲਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਨਾਚ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇਹ ਸਮਾਰੋਹ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਵਜੂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ, ਹਰ ਮਹੀਨੇ (ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਲਾਹੌਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇੱਕ 5 ਦਿਨ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਤਿਉਹਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਸਰੋਤ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋ1947 ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਇੰਨਾ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਲਲਿਤ ਕਲਾਵਾਂ ਲਗਭਗ ਅਣਗੌਲੀਆਂ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈਆਂ। 1947 ਵਿੱਚ ਉਸ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪਰਵਾਸ ਨੇ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਗੋਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕਲਾਵਾਂ ਨਾ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚ ਸਕੀਆਂ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਹੁਣੇ-ਹੁਣੇ ਕੁਝ ਸੰਗੀਤ ਵਜਾਉਂਦੇ ਸੁਣਿਆ। ਲਾਈਵ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਕੁਝ ਕੁ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਕੋਲ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਸਨ,ਉਹ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਚੁਕੇ ਸਨ ਅਤੇ ਅਣਗੌਲਿਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸਿਖਰ ਉਸਤਾਦ ਵੱਡੇ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਆਪਣੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਛੱਡ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਝਲਕਦੀ ਸੀ। ਜਲਦੀ ਹੀ, ਰੋਸ਼ਨ ਆਰਾ ਬੇਗਮ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਰਿਆਜ਼ ( ਸੰਗੀਤ ਅਭਿਆਸ ) ਛੱਡ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਉਸਦਾ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਐਲਾਨ ਨੇ ਸਬੰਧਤ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰਕਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ। ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਗੁੰਮ ਹੋਈ ਪਰ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਸਾਧਨ ਲੱਭਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।[1]
15 ਸਤੰਬਰ 1959 ਨੂੰ,[1] ਇਹ ਸਬੰਧਤ ਨਾਗਰਿਕ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੌਫੀ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਗੀਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਏ.ਪੀ.ਐਮ.ਸੀ. ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ, ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਕੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਸੁਰੀਲੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 19 ਫਰਵਰੀ 1960 ਤੋਂ 23 ਫਰਵਰੀ 1960 ਤੱਕ ਲੋਕ, ਹਲਕਾ, ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1] ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਪੰਜ ਅਤੇ ਸਵੇਰ ਦੇ ਦੋ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ, ਤਿਉਹਾਰ ਬਹੁਤ ਮਕਬੂਲ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜਲਦੀ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ। ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਢਾਕਾ, ਕਵੇਟਾ, ਕਰਾਚੀ ਅਤੇ ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਤੋਂ, ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਸਬਿਆਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਇਹ ਸੰਗੀਤ ਉਤਸਵ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਅਲਹਮਰਾ ਆਰਟਸ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਅੱਠ ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪੰਜ ਤੋਂ ਛੇ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਸ਼ਾਮ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਦੋ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਬੰਦ ਹੁੰਦੀ ਸੀ - ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਜੀਵਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਸੀ। ਮਾਸਿਕ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਨੇ ਇਸ ਉੱਤਮ ਕਲਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਤਿਉਹਾਰ ਨੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ. ਮਹਾਨ ਉਸਤਾਦ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੁਣਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋ ਸਮਝਦਾਰ ਅੱਖ ਤੋਂ ਵੀ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ।[1]
ਉਦੇਸ਼
ਸੋਧੋਮਰਹੂਮ ਹਯਾਤ ਅਹਿਮਦ ਖ਼ਾਨ (1921 – 6 ਫਰਵਰੀ 2005) ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਗੀਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਤੇ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸੀ। ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਸਗੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਕੱਤਰ ਵੀ ਸੀ।[2]
1947 ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ/ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੌਸ਼ਨ ਆਰਾ ਬੇਗਮ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ 'ਰਿਆਜ਼' ਛੱਡਣ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਇਰਾਦੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਸ੍ਰੀ ਹਯਾਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਸੰਗੀਤ ਕਦਰਦਾਨਾ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਮਾਹਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਗੀਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀ ਨੀਹਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਨੇ ਉਮੀਦ ਜਤਾਈ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰੇਗਾ। ਰੋਸ਼ਨ ਆਰਾ ਬੇਗਮ, ਅਖਤਾਰੀ ਬਾਈ, ਰਸੂਲਨ ਬਾਈ, ਉਸਤਾਦ ਵੱਡੇ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਉਸਤਾਦ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਉਸਤਾਦ ਸਲਾਮਤ ਅਲੀ ਖਾਨ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਗੁਲਾਮ ਹਸਨ ਸ਼ਗਨ ਵਰਗੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ APMC ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, APMC ਨੇ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸ਼ੌਕੀਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫਹੀਮ ਮਜ਼ਹਰ, ਅਬਦੁਰ ਰਊਫ, ਸਾਰਾ ਜ਼ਮਾਨ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। APMC ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਤੁਰਕੀ, ਭਾਰਤ, ਜਾਪਾਨ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਗਾਇਕਾਂ ਅਤੇ ਵਾਦਕਾਂ ਨੇ, 2017 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿਛਲੇ 59 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ APMC ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਨਿਯਮਤ ਸੰਗੀਤਕ ਬੈਠਕਾਂ ਤੋਂ ਲਾਭ ਉਠਾਇਆ ਹੈ।[3]
ਏ.ਪੀ.ਐੱਮ.ਸੀ. ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਜੋ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਲੋਕਾਚਾਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਕੀਤਾ। ਇਹਨਾਂ ਮਾਸਿਕ ਮਹਿਫਿਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, APMC ਇੱਕ ਸਲਾਨਾ ਛੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ਗਾਇਕ ਸਵੇਰ ਦੇ ਤੜਕੇ ਤੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਏਪੀਐਮਸੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਨਾਹੀਦ ਸਿੱਦੀਕੀ, ਗੋਪੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ੀਮਾ ਕਰਮਾਨੀ ਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸਬੂਤ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸ੍ਤੁਤ ਹਨ।
ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਗੀਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ -
ਸੋਧੋ- ਰੋਸ਼ਨ ਆਰਾ ਬੇਗਮ (ਕਿਰਾਨਾ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਗਾਇਕਾ)[1][2]
- ਮੀਆਂ ਕਾਦਿਰ ਬੁਖ਼ਸ਼ ਪਖਾਵਾਜੀ (ਤਬਲਾ ਵਾਦਕਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ)[2]
- ਉਸਤਾਦ ਵੱਡੇ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖਾਨ[1] ਅਬਦੁਲ ਅਲੀਮ (ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਗਾਇਕ)
- ਸਰਦਾਰ ਖਾਨ
- ਸ਼ਰੀਫ ਖਾਨ ਪੁੰਛਵਾਲੇ (ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ)[2]
- ਨਾਜ਼ਿਮ ਅਲੀ ਖਾਨ[2]
- ਮੁਨੀਰ ਸਰਹਦੀ[2]
- ਜ਼ਾਹਿਦਾ ਪਰਵੀਨ[2]
- ਸਾਦਿਕ ਅਲੀ ਮੰਡੋ[2]
- ਖਾਮੀਸੋ ਖਾਨ (ਅਲਘੋਜ਼ਾ ਖਿਡਾਰੀ)
- ਨੱਥੂ ਖਾਨ (1920-1971) (ਸਾਰੰਗੀ ਖਿਡਾਰੀ)[2]
- ਅੱਲ੍ਹਾ ਦਾਤਾ ਪਾਰਿ ਪਾਇਕਾਰ
- ਮੀਆਂ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ (ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ)[2]
- ਡਾਗਰ ਭਰਾ
- ਰਸੂਲਨ ਬਾਈ
- ਅਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪਟਿਆਲਾ ਘਰਾਣਾ)[1]
- ਵੱਡੇ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪਟਿਆਲਾ ਘਰਾਣਾ)[2]
- ਨਜ਼ਾਕਤ ਅਲੀ ਖਾਨ, (ਸ਼ਾਮ ਚੌਰਸੀਆ ਘਰਾਣਾ)[1]
- ਸਲਾਮਤ ਅਲੀ ਖਾਨ, (ਸ਼ਾਮ ਚੌਰਸੀਆ ਘਰਾਣਾ)[2]
- ਖਲੀਫਾ ਅਖਤਰ ਹੁਸੈਨ
- ਉਸਤਾਦ ਨਸੀਰੂਦੀਨ ਸਾਮੀ
- ਉਸਤਾਦ ਅਸ਼ਰਫ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਖ਼ਾਨ
- ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਹੁਸੈਨ
- ਉਸਤਾਦ ਮੁਬਾਰਕ ਅਲੀ ਖਾਨ
- ਦਿਲਦਾਰ ਅਲੀ
- ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਤੋਂ ਆਮਿਰ ਚੌਹਾਨ
- ਬਰਕਤ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪਟਿਆਲਾ ਘਰਾਣਾ)
- ਸੈਨ ਅਖਤਰ ਹੁਸੈਨ (ਲੋਕ ਗਾਇਕ)
- ਲਤਾਫਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ
- ਨਿਆਜ਼ ਹੁਸੈਨ ਸ਼ਮੀ
- ਗੁਲਾਮ ਹਸਨ ਸ਼ਗਨ (ਗਵਾਲੀਅਰ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਗਾਇਕ)[2]
- ਨਸੀਮ ਬੇਗਮ (ਫਿਲਮ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕਲਾਕਾਰ)[1]
- ਨਬੀ ਬਖਸ਼ (ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ)
- ਉਮੇਦ ਅਲੀ ਖਾਨ
- ਜ਼ਹੂਰੀ ਖਾਨ[1]
- ਅਦਬੁਰ ਰਸ਼ੀਦ ਬੇਨਕਰ[1]
- ਤੁਫੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ (ਲੋਕ ਗਾਇਕ)[1]
- ਤਾਲਿਬ ਹੁਸੈਨ
- ਲਾਲ ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਲਾਲ ਮੁਹੰਮਦ (ਫਿਲਮ ਸੰਗੀਤਕਾਰ)[1]
- ਮੁਹੰਮਦ ਐਜ਼ਾਜ਼ ਸੋਹੇਲ (ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਖ਼ਿਆਲ ਗਾਇਕ)
- ਸਨਾਨ ਮਹਿਬੂਬ (ਰੁਬਾਬ ਖਿਡਾਰੀ)
- ਅਕਮਲ ਕਾਦਰੀ - (ਬਾਂਸੁਰੀ ਜਾਂ ਬੰਸਰੀ ਵਾਦਕ)
- ਹੈਦਰ ਰਹਿਮਾਨ (ਬਾਂਸੁਰੀ ਜਾਂ ਬੰਸਰੀ ਵਾਦਕ))
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Amjad Parvez (25 September 2016). "Keeping music alive since 1959 (All Pakistan Music Conference)". Daily Times newspaper. Archived from the original on 9 December 2023. Retrieved 8 March 2024. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "DT" defined multiple times with different content - ↑ Sher Khan (11 February 2012). "Tribute: APMC (All Pakistan Music Conference) remembers Hayat Ahmad Khan". Retrieved 8 March 2024.
- ↑ "Entertainment: 59th Music Festival to start from Nov 21". Associated Press of Pakistan (APP) news agency. 2 November 2017. Retrieved 8 March 2024.