ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ

ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ (Urdu: خواجہ میر درد) (ਅਸਲ ਨਾਮ ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਅਤੇ ਦਰਦ ਤਖ਼ੱਲਸ; 1721 - 1785) ਦਿੱਲੀ, ਸਕੂਲ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੋ ਸਨ ਮੀਰ ਤਕੀ ਮੀਰ ਅਤੇ ਸੌਦਾ - ਜੋ ਕਲਾਸੀਕਲ ਉਰਦੂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਥੰਮ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ
ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ
ਮੂਲ ਨਾਮ	خواجہ میر درد
ਜਨਮ	ਸਯਦ ਖ਼ਵਾਜਾ 1720 ਦਿੱਲੀ, ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ
ਮੌਤ	1785 (64-65)
ਕਿੱਤਾ	poet
ਭਾਸ਼ਾ	Urdu
ਸ਼ੈਲੀ	'ਨਫਸੀ, ਲ਼ਫਜ਼ੀ
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮ	Chahaar Risaala, Ilm-ul Kitaab

ਜੀਵਨ

ਖਵਾਜਾ ਮੀਰ ਦਰਦ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ 1721 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਖ਼ਵਾਜਾ ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਸਿਰ ਫਾਰਸੀ ਦੇ ਚੰਗੇ ਸ਼ਾਇਰ ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਦਲੀਬ ਤਖ਼ੱਲਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੀਰ ਦਰਦ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟ ਅਤੇ ਬਾਤਿਨੀ ਕਮਾਲ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ। ਦਰਵੇਸ਼ਾਨਾ ਗਿਆਨ ਨੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਚਮਕਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਏ। ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸਿਪਾਹੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਤਰਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਪ ਦੇ ਇੰਤਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋਏ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਰੀ ਅਤੇ ਤਸੱਵੁਫ਼ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ।

ਉਹ ਇੱਕ ਬਾਅਮਲ ਸੂਫੀ ਸਨ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਕੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਗੋਸ਼ਾ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਹੰਗਾਮਿਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ਮਆਸ਼ੀ ਬਦਹਾਲੀ, ਬੇਕਦਰੀ ਅਤੇ ਬਦਹਾਲੀ ਤੋਂ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਸਨ ਲੇਕਿਨ ਦਰਦ ਦੇ ਪੈਰ ਜਮੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟਿਕੇ ਰਹੇ। ਦਰਦ ਨੇ 1785 ਵਿੱਚ ਵਫ਼ਾਤ ਪਾਈ ਅਤੇ ਉਹੀ ਤਕੀਆ ਜਿੱਥੇ ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਬਸਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਮਦਫਨ ਕ਼ਰਾਰ ਪਾਇਆ। ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਹੀ ਤੋਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਨਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੀਵਾਨ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਹੈ।