|
[[ਤਸਵੀਰ:Flag of Armenia.svg|thumb|250px|right|ਅਰਮੀਨੀਆ ਦਾ ਝੰਡਾ]]
[[ਤਸਵੀਰ:ArmenianOblast.jpg|thumb|250px|'''ਅਰਮੀਨੀਆ''' ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ]]
'''ਆਰਮੀਨੀਆ''' ( ਆਰਮੀਨੀਆ ) [[ਯੂਰਪ]] ਦੇ ਕਾਕੇਸ਼ਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ । ਇਸਦੀਇਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਯੇਰੇਵਨ ਹੈ । ੧੯੯੦1990 ਦੇ ਪਹਿਲਾਂਇਹ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਗ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੀ । ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਕਰਾਂਤੀ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਰਮੀਨੀਆ ਨੂੰ ੨੩23 ਅਗਸਤ ੧੯੯੦1990 ਨੂੰ ਅਜਾਦੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ , ਪਰ ਇਸਦੇਇਸ ਦੇ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ੨੧21 ਸਤੰਬਰ , ੧੯੯੧1991 ਨੂੰ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ੨੫25 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਮਿਲੀ । ਇਸਦੀਆਂਇਸ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੁਰਕੀ , ਜਾਰਜੀਆ , ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ । ਇੱਥੇ ੯੭97 . ੯9 ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਆਰਮੀਨੀਆਈ ਜਾਤੀ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ੧1 . ੩3 % ਯਹੂਦੀ , ੦0 . ੫5 % ਰੂਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਲਪ ਸੰਖਿਅਕ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਆਰਮੀਨੀਆ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਅਮਾਨਤ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ । ਆਰਮੀਨੀਆ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਚੌਥੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਰਮੀਨੀਆ ਰਾਜ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਜ ਹੈ । ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਰਮੀਨੀਆਈ ਏਪੋਸਟਲਿਕ ਗਿਰਜਾ ਘਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ । ਇਸਦੇਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਇਸਾਈਆਂ , ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਪ੍ਰਦਾਵਾਂ ਦਾ ਛੋਟਾ ਸਮੁਦਾਏ ਹੈ । ਕੁੱਝ ਇਸਾਈਆਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨੂਹ ਦੀ ਬੇੜੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾਉਸ ਦਾ ਪਰਵਾਰ ਇੱਥੇ ਆਕੇ ਬਸ ਗਿਆ ਸੀ । ਆਰਮੀਨੀਆ ( ਹਯਾਸਤਾਨ ) ਦਾ ਅਰਮੀਨੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮਤਲਬ ਹੈਕ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ । ਹੈਕ ਨੂਹ ਦੇ ਲੱਕੜ ਪੋਤਰੇ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ ।
ਆਰਮੀਨੀਆ ਦਾ ਕੁਲ ਖੇਤਰਫਲ ੨੯ 29, ੮੦੦800 ਕਿ . ਮੀ² ( ੧੧ 11, ੫੦੬506 ਵਰਗ ਮੀਲ ) ਹੈ ਜਿਸਦਾ ੪4 . ੭੧71 % ਜਲੀ ਖੇਤਰ ਹੈ । ਅਨੁਮਾਨ ਵਜੋਂ ( ਜੁਲਾਈ ੨੦੦੮ 2008) ਇੱਥੇ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ੩ 3, ੨੩੧ 231, ੯੦੦900 ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਕਿ ਮੀ ਘਣਤਾ ੧੦੧101 ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦਾ ੧੦10 . ੬6 % ਭਾਗ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ( ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ੧1 . ੨੫25 ਨਿੱਤ ) ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਆਰਮੀਨੀਆ ੪੦40 ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ , ਯੂਰਪ ਪਰਿਸ਼ਦ , ਏਸ਼ੀਆਈ ਵਿਕਾਸ ਬੈਂਕ , ਆਜਾਦ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਕੁਲ , ਸੰਸਾਰ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਗੁਟ ਨਿਰਪੇਖ ਸੰਗਠਨ ਆਦਿ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ।
ਇਤਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਤੇ ਆਰਮੀਨੀਆ ਦਾ ਸਰੂਪ ਕਈ ਵਾਰ ਬਦਲਿਆ ਹੈ । ਅਜੋਕਾ ਆਰਮੀਨੀਆ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਰੂਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਛੋਟਾ ਸਰੂਪ ਹੈ । ੮੦80 ਈ . ਪੂ . ਵਿੱਚ ਆਰਮੀਨੀਆ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਰਤਮਾਨ ਤੁਰਕੀ ਦਾ ਕੁੱਝ ਧਰਤ -ਖੰਡ , [[ਸੀਰਿਆ]], [[ਲੇਬਨਾਨ]] , [[ਈਰਾਨ]] , [[ਇਰਾਕ]] , [[ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ]] ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਆਰਮੀਨੀਆ ਦੇ ਧਰਤ -ਖੰਡ ਸਮਿੱਲਤ ਸਨ । ੧੯੨੦1920 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ੧੯੯੧1991 ਤੱਕ ਆਰਮੀਨੀਆ ਇੱਕ ਸਾਮਵਾਦੀ ਦੇਸ਼ ਸੀ । ਇਹ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਸੀ । ਅੱਜ ਆਰਮੀਨੀਆ ਦੀਆਂ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਟਕਰਾਉ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਨਾਗੋਰਨੋ - ਕਾਰਾਬਾਖ ਤੇ ਗਲਬੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ੧੯੯੨1992 ਵਿੱਚ ਆਰਮੀਨੀਆ ਅਤੇ ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਹੋਈ ਸੀ ਜੋ ੧੯੯੪1994 ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਸੀ । ਅੱਜ ਇਸ ਜ਼ਮੀਨ ਪਰ ਆਰਮੀਨੀਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਆਪਣਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ।
== ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਖੰਡ ==
ਆਰਮੀਨੀਆ ਦਸ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਹਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਪਾਲਕ ( ਮਾਰਜਪੇਟ ) ਆਰਮੀਨੀਆ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਯੇਰਵਾਨ ਨੂੰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ ( ਕਘਾਕ ) ( Երևան ) ਹੋਣ ਨਾਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ । ਯੇਰਵਾਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਪਾਲਕ ਨਗਰਪਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਸਵੈ - ਸ਼ਾਸਿਤ ਸਮੁਦਾਏ ( ਹਮਾਇੰਕ ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਸਾਲ ੨੦੦੭2007 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਰਮੀਨੀਆ ਵਿੱਚ ੯੧੫915 ਸਮੁਦਾਏ ਸਨ , ਜਿਨ੍ਹਾਂਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ੪੯49 ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ੮੬੬866 ਪੇਂਡੂ ਹਨ । ਰਾਜਧਾਨੀ ਯੇਰਵਾਨ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਮੁਦਾਏ ਹੈ , ਜੋ ੧੨12 ਅਰਧ - ਨਿੱਜੀ ਜਿਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
[[ਤਸਵੀਰ:Armenia map numbered.svg|200px|thumb|ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਖੰਡ,ਅਰਮੀਨੀਆ]]
! ਪ੍ਰਾਂਤ !! ਰਾਜਧਾਨੀ !! ਖੇਤਰਫਲ !! ਜਨਸੰਖਿਆ
|-
| [[ਅਰਾਗਤਸੋਤਨ]] ( Արագածոտն ) || [[ਅਸ਼ਤਾਰਕ]] ( Աշտարակ ) || ੨ 2, ੭੫੩753 ਕਿ . ਮੀ² || ੧੨੬ 126, ੨੭੮278
|-
| [[ਅਰਾਰਤ]] ( Արարատ ) || [[ਅਰਤਾਸ਼ਤ]] ( Արտաշատ ) || ੨ 2, ੦੯੬096 ਕਿ . ਮੀ² || ੨੫੨ 252, ੬੬੫665
|-
| [[ਅਰਮਾਵੀਰ]] ( Արմավիր ) || [[ਅਰਮਾਵੀਰ]] ( Արմավիր ) || ੧ 1, ੨੪੨242 ਕਿ . ਮੀ² || ੨੫੫ 255, ੮੬੧861
|-
| [[ਗੇਘਾਰਕੁਨਿਕ]] ( Գեղարքունիք ) || [[ਗਾਵਰ]] ( Գավառ ) || ੫ 5, ੩੪੮348 ਕਿ . ਮੀ² || ੨੧੫ 215, ੩੭੧371
|-
| [[ਕੋਟਾਇਕ]] ( Կոտայք ) || [[ਹਰਾਜਦਾਨ]] ( Հրազդան ) || ੨ 2, ੦੮੯089 ਕਿ . ਮੀ² || ੨੪੧ 241, ੩੩੭337
|-
| [[ਲੋਰੀ]] ( Լոռի ) || [[ਵਨਾਦਜੋਰ]] ( Վանաձոր ) || ੩ 3, ੭੮੯789 ਕਿ . ਮੀ² || ੨੫੩ 253, ੩੫੧351
|-
| [[ਸ਼ਿਰਾਕ]] ( Շիրակ ) || [[ਗਿਉਮਰੀ]] ( Գյումրի ) || ੨ 2, ੬੮੧681 ਕਿ . ਮੀ² || ੨੫੭ 257, ੨੪੨242
|-
| [[ਸਿਉਨਿਕ]] ( Սյունիք ) || [[ਕਪਾਨ]] ( Կապան ) || ੪ 4, ੫੦੬506 ਕਿ . ਮੀ² || ੧੩੪ 134, ੦੬੧061
|-
| [[ਤਵੂਸ਼]] ( Տավուշ ) || [[ਇਜੇਵਾਨ]] ( Իջևան ) || ੨ 2, ੭੦੪704 ਕਿ . ਮੀ² || ੧੨੧ 121, ੯੬੩963
|-
| [[ਵਯੋਤਸ ਦਜੋਰ]] ( Վայոց Ձոր ) || [[ਯੇਘੇਗਨਾਦਜੋਰ]] ( Եղեգնաձոր ) || ੨ 2, ੩੦੮308 ਕਿ . ਮੀ² || ੫੩ 53, ੨੩੦230
|-
| [[ਯੇਰਵਾਨ]] ( Երևան ) || – || ੨੨੭227 ਕਿ . ਮੀ² || ੧ 1, ੦੯੧ 091, ੨੩੫235
|}
| 