ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਸ
ਜਿੰਮੀ ਡੋਨਲ ‘ਜਿੰਬੋ’ ਵੇਲਸ (ਜਨਮ 7 ਅਗਸਤ, 1966 ਈ:) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਦਮੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਮੁਕਤ ਸੱਮਗਰੀ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਹੈ। ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਿੰਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਡੋਰਿਸ ਹੈ।
ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਸ | |
|---|---|
 ਵੇਲਸ, 2011 ਵਿੱਚ ਗੋਟੀਬ ਡੱਟਵੀਲਰ ਸੰਸਥਾ ਵਿਖੇ | |
| ਜਨਮ | ਜਿੰਮੀ ਡੋਨਲ ਵੇਲਸ 7 ਅਗਸਤ 1966 ਹੰਨਟਸਵਿਲ, ਅਲਬਾਮਾ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ |
| ਹੋਰ ਨਾਮ | ਜਿੰਬੋ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਔਬਰਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਲਬਾਮਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਇੰਡੀਆਨਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਲੂਮਿੰਗਟਨ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉਦਮੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਵਿੱਤੀ ਵਪਾਰੀ |
| ਖਿਤਾਬ | ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਿਕੀਆ, ਇੰਕ. (2004–ਵਰਤਮਾਨ) ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ (ਜੂਨ 2003 – ਅਕਤੂਬਰ 2006) ਚੇਅਰਮੈਨ ਅਮੇਰੀਤਸ, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ (ਅਕਤੂਬਰ 2006–ਵਰਤਮਾਨ) |
| ਵਾਰਿਸ | ਫਲੋਰੈਂਸ ਦੇਵੂਆਦ |
| ਬੋਰਡ ਮੈਂਬਰ | ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਕ੍ਰੀਏਟਿਵ ਕਾਮਨਜ ਸਨਲਾਈਟ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ(ਸਲਾਹਕਾਰ ਬੋਰਡ) MIT ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਕਲੈਕਟਿਵ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (ਸਲਾਹਕਾਰ ਬੋਰਡ) ਸਿਵਲੀਨੇਸ਼ਨ[1] |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਪਾਮੇਲਾ ਗਰੀਨ (ਵਿਆਹ 1986, ਤਲਾਕ) ਕਰਿਸ਼ਤੀਨ ਰੋਹਨ (ਵਿਆਹ ਮਾਰਚ 1997, ਤਲਾਕ) ਕੇਟ ਗਾਰਵੇ (ਵਿਆਹ ਅਕਤੂਬਰ 2012) |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | http://www.jimmywales.com |
_On_stage_showing_the_world_for_Wikipedia_Zero_(500_millions),_while_Brent_Goff_is_still_listening.jpg)
ਜਨਮ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋਜਿੰਮੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੰਨਟਸਵਿਲ, ਅਲਬਾਮਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਜਿਥੇ ਉਹ ਰੈਨਡੋਲਫ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਫਾਈਨੈਂਸ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਵੇਲਜ਼ ਦਾ ਜਨਮ ਹੰਟਸਵਿਲੇ, ਅਲਬਮਾ ਵਿੱਚ 7 ਅਗਸਤ 1966 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਦਕਿ ਉਸਦੇ ਜਨਮ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਜਨਮ ਮਿਤੀ 8 ਅਗਸਤ ਦੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜਿੰਮੀ ਸ੍ਰੀ ਇੱਕ ਕਰਿਆਨੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਮਾਂ, ਡੌਰਿਸ ਐਨ (ਨੀ ਡਡਲੀ) ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਨਾਨੀ, ਇਰਮਾ, ਘਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਜਿੰਮੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਇਕ ਕਮਰੇ ਵਾਲੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।
ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਵੇਲਜ਼ ਪੜ੍ਹਨਾ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਰਲਡ ਬੁੱਕ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਖਰੀਦਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਇਹ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਇਕ ਚੀਜ਼ ਬਣ ਗਈ, ਪਰ ਵੇਲਜ਼ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਕਿ ਵਰਲਡ ਬੁੱਕ ਵਿਚ ਕਮੀਆਂ ਸਨ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਕਿ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਨ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਬ੍ਰਾਇਨ ਲੈਂਬ ਨਾਲ 2005 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਉ ਦੌਰਾਨ, ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸਕੂਲ ਨੂੰ "ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮੋਂਟੇਸਰੀ-ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਦਰਸ਼ਨ" ਵਜੋਂ ਦੱਸਿਆ। ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ "ਬ੍ਰਿਟੈਨਿਕਿਆਸ ਅਤੇ ਵਰਲਡ ਬੁੱਕ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਘੰਟੇ ਬਤੀਤ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਗ੍ਰੇਡ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਚਾਰ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਕੂਲ ਨੇ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਪੰਜਵੀਂ ਤੋਂ ਅੱਠਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕਠਿਆਂ ਕੀਤਾ। ਬਾਲਗ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ।
ਕੈਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ,ਪਰ ਆਪਣੀ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਨੌਕਰੀ ਛੱਡਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਵਿੱਚ ਫਾਈਨੈਂਸ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਲੈਣਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਵਿੱਚ ਫਰਮ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਮੁਖੀ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਵੇਲਜ ਦਾ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ ਅਤੇ ਵੇਹਿਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਕੋਡ ਲਿਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ਼। ਅਲਾਬਮਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਇੱਕ ਮਲਟੀ-ਯੂਜ਼ਰ ਡੰਜਿਅਨਜ਼ (ਐਮਯੂਡੀ) - ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਰਚੁਅਲ ਰੋਲ-ਪਲੇਅ ਗੇਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੱਕ ਜਨੂੰਨੀ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੈਟਵਰਕ ਦੇ ਵੱਡੇ-ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ।
1995 ਵਿਚ ਨੈਟਸਕੇਪ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਫਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਨਤਕ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਅਤੇ "ਵਿਆਜ ਦਰ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਬਾਰੇ ਕਿਆਸ ਲਗਾਉਣ" ਦੁਆਰਾ ਪੂੰਜੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਕੇ, ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਵਪਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਟ ਤੇ ਉਦਮ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। 1996 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਬੋਮਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
ਨੂਪੀਡੀਆ ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਬੋਮਿਸ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਇਸਨੇ ਵੇਲਜ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਧੇਰੇ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਆਨਲਾਈਨ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਫੰਡ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਇਆ। 1990 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਓਬਜੈਕਟਿਵਵਾਦ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਵੇਲਜ਼ ਨੂੰ ਲੈਰੀ ਸੈਂਗਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਇਸ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦਾ ਸ਼ੱਕੀ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਵੇਲਜ਼ ਦੀ ਸੂਚੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੈਂਸਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿਚ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ, ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਬਹਿਸ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਏ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਅਕਾਦਮਿਕ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਸੇਂਗਰ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਮਾਰਚ 2000 ਵਿੱਚ, ਨੂਪੀਡੀਆ ("ਮੁਫਤ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼"), ਇੱਕ ਪੀਅਰ-ਰਿਵਿਉ, ਓਪਨ-ਕੰਟੈਂਟ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ, ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਨੂਪੀਡੀਆ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵੱਖ ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀਆਂ ਐਂਟਰੀਆਂ ਰੱਖਣਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਇੰਦਰਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਵੀ ਵੇਚਣਾ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪੀਅਰ-ਰੀਵਿਉ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਇਸਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ
ਅਕਤੂਬਰ 2009 ਦੇ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ, ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਰੌਬਰਟ ਸੀ. ਮਾਰਟਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਨੂਪੀਡੀਆ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਵਿੱਤ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਖਰੜਾ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਡਰਿਆ ਗਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਓਪਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਈਸਿੰਗ ਥਿਊਰੀ 'ਤੇ ਇਕ ਪੇਪਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਉਹ ਆਰਾਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਇਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਸ ਪਲ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਨੂਪੀਡੀਆ ਮਾਡਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Board of Directors". CiviliNation website. Archived from the original on ਅਗਸਤ 3, 2011. Retrieved February 19, 2011.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Hough, Stephen (11 March 2012). "Jimmy Wales: Wikipedia chief to advise Whitehall on policy". The Daily Telegraph. Retrieved 30 May 2012.