ਜੌਨ ਕੌਕ੍ਰਾਫਟ
ਸਰ ਜੌਨ ਡਗਲਸ ਕਾੱਕਰੌਫਟ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Sir John Douglas Cockcroft; 27 ਮਈ 1897 - 18 ਸਤੰਬਰ 1967) ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ 1951 ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਣੂ ਨਿਊਕਲੀਅਸ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਲਈ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਰਨੇਸਟ ਵਾਲਟਨ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ।
ਮਹਾਨ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਰਾਇਲ ਫੀਲਡ ਤੋਪਖ਼ਾਨਾ ਨਾਲ ਵੈਸਟਰਨ ਫਰੰਟ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾੱਕਰਾਫਟ ਨੇ ਮੈਨਚੇਸਟਰ ਮਿਊਂਸਪਲ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਵਿਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਵਿਕਰਸ ਟਰੈਫੋਰਡ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਸਿਖਿਅਤ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੋਜ ਸਟਾਫ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਜੌਨਜ਼ ਕਾਲਜ, ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਲਈ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤੀ, ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ ਜੂਨ 1924 ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਇਪਸ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਇੱਕ ਰੈਂਗਲਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਅਰਨੇਸਟ ਰਦਰਫ਼ਰਡ ਨੇ ਕਾੱਕ੍ਰਾਫਟ ਨੂੰ ਕੈਵੇਨਡਿਸ਼ ਲੈਬਾਰਟਰੀ ਵਿਚ ਰਿਸਰਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕਾੱਕ੍ਰਾਫਟ ਨੇ 1928 ਵਿਚ ਰਦਰਫ਼ਰਡ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਅਰਨੇਸਟ ਵਾਲਟਨ ਅਤੇ ਮਾਰਕ ਓਲੀਫਾਂਟ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਅਜਿਹਾ ਬਣਾਇਆ ਜੋ ਕਾੱਕਰਫਰਾਟ - ਵਾਲਟਨ ਐਕਸਲੇਟਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾੱਕਰੌਫਟ ਅਤੇ ਵਾਲਟਨ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਨਿਊਕਲੀਅਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਕਲੀ ਵਿਘਨ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ, ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਕਾਰਨਾਮਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਨੂੰ ਵੰਡਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਕਾੱਕਰਾਫਟ ਸਪਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣਿਆ, ਰਾਡਾਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਫਰਿਸ਼ਚ-ਪੀਅਰਲਜ਼ ਮੈਮੋਰੰਡਮ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਹਿਸਾਬ ਲਗਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਐਮਏਯੂਡੀ ਕਮੇਟੀ ਜੋ ਇਸ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋਈ। 1940 ਵਿਚ, ਟੀਜ਼ਰਡ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਹਮਰੁਤਬਾ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਯੁੱਧ ਵਿਚ, ਟੀਜ਼ਰਡ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਫਲ ਐਸ.ਸੀ.ਆਰ.-584 ਰਾਡਾਰ ਸੈੱਟ ਅਤੇ ਨੇੜਤਾ ਫੂਜ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਾਪਸ ਆਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਵੀ -1 ਉਡਾਣ ਬੰਬ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਮਈ 1944 ਵਿਚ, ਉਹ ਮਾਂਟਰੀਅਲ ਲੈਬਾਰਟਰੀ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣਿਆ, ਅਤੇ ਜ਼ੇਈਈਪੀ ਅਤੇ ਐਨਆਰਐਕਸ ਰਿਐਕਟਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਚੱਕ ਦਰਿਆ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ।
ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾੱਕਰਾਫਟ ਹਰਵੈਲ ਵਿਖੇ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਖੋਜ ਸਥਾਪਨਾ (ਏ.ਈ.ਆਰ.ਈ.) ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਥੇ ਘੱਟ ਸ਼ਕਤੀ ਵਾਲਾ, ਗ੍ਰਾਫਾਈਟ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਜੀ.ਐਲ.ਈ.ਪੀ. ਪੱਛਮੀ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਰਿਐਕਟਰ ਬਣ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1948 ਵਿਚ ਬੀਈਪੀਓ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਰਵੇਲ ਵਿੰਡਸੈਲ ਵਿਚ ਰਿਐਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਕੈਮੀਕਲ ਵੱਖ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਹੇਠ ਇਸ ਨੇ ਜ਼ੇਟਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਮੇਤ ਸਰਹੱਦੀ ਫਿ .ਜ਼ਨ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਸੀ ਕਿ ਵਿੰਡਸੈਲ ਰਿਐਕਟਰਾਂ ਦੇ ਚਿਮਨੀ ਸਟੈਕਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲਟਰਾਂ ਨਾਲ ਲਗਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕਾੱਕਰਾਫਟ ਦੀ ਮੂਰਖਤਾ ਦਾ ਮਖੌਲ ਉਡਾਇਆ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ 1957 ਦੀ ਵਿੰਡਸੈਲ ਅੱਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਰਿਐਕਨੋਕਲਾਈਡਜ਼ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਰਿਐਕਟਰ ਦੀ ਅਗਨੀ ਅਤੇ ਅਗਨੀ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।
1959 ਤੋਂ 1967 ਤੱਕ, ਉਹ ਚਰਚਿਲ ਕਾਲਜ, ਕੈਂਬਰਿਜ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਾਸਟਰ ਰਹੇ. ਉਹ 1961 ਤੋਂ 1965 ਤੱਕ ਕੈਨਬਰਾ ਵਿੱਚ ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਨੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਚਾਂਸਲਰ ਵੀ ਰਹੇ।
ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਸੋਧੋਕਾੱਕ੍ਰਾਫਟ 1954 ਤੋਂ 1956 ਤੱਕ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਐਡਵਾਂਸਮੈਂਟ theਫ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਕੈਨਬਰਾ ਵਿੱਚ 1961 ਤੋਂ 1965 ਤੱਕ ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਨੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਚਾਂਸਲਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਕੇਤਕ ਅਹੁਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਡਿਗਰੀ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਰੋਹ ਦਾ ਦੌਰਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1944 ਵਿਚ ਰਦਰਫੋਰਡ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਸੀਈਆਰਐਨ ਦੀ ਕੌਂਸਲ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਡੈਲੀਗੇਟ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੋਜ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਸਬ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ ਸਨ।[1]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Oliphant, M. L. E.; Penney, L. (1968). "John Douglas Cockcroft. 1897–1967". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 14: 139–188. doi:10.1098/rsbm.1968.0007.