ਜੱਦਨਬਾਈ
ਜੱਦਨਬਾਈ ਹੁਸੈਨ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Jaddanbai Hussain; 1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1892 – 8 ਅਪ੍ਰੈਲ 1949; ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੱਦਨਬਾਈ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਗਾਇਕ, ਸੰਗੀਤਕਾਰ, ਡਾਂਸਰ, ਅਭਿਨੇਤਰੀ, ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਮੋਢੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਹ ਬੀਬੋ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸਨ। ਉਹ ਅਖਤਰ ਹੁਸੈਨ, ਅਨਵਰ ਹੁਸੈਨ, ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਿੰਦੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਨਰਗਿਸ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਆ ਦੱਤ ਅਤੇ ਸੰਜੇ ਦੱਤ ਦੀ ਨਾਨੀ ਸੀ।
ਜੱਦਨਬਾਈ ਹੁਸੈਨ | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | ਜੱਦਨਬਾਈ ਹੁਸੈਨ April 1st,1892 [ਬਨਾਰਸ, ਬਨਾਰਸ ਰਾਜ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ (ਅਜੋਕਾ ਵਾਰਾਣਸੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ) |
| ਮੌਤ | 8 ਅਪ੍ਰੈਲ 1949 (ਉਮਰ 56–57) ਬੰਬਈ, ਬੰਬੇ ਰਾਜ, ਭਾਰਤ (ਮੌਜੂਦਾ ਮੁੰਬਈ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ) |
| ਹੋਰ ਨਾਮ | ਜਯਾਦੇਵੀ ਤਿਆਗੀ |
ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ ਸੋਧੋ
ਜੱਦਨਬਾਈ ਹੁਸੈਨ ਦਾ ਜਨਮ 1892 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਮੀਆ ਜਾਨ[1][2] ਅਤੇ ਦਲੀਪਬਾਈ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੀਆਂ ਜਾਨ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਜੱਦਨਬਾਈ ਸ਼ਹਿਰ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਾਇਕ ਬਣ ਗਈ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀਮੰਤ ਗਣਪਤ ਰਾਓ (ਭਈਆ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਧੀਆ) ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣ ਗਈ। ਸ਼੍ਰੀਮੰਤ ਗਣਪਤ ਰਾਓ ਦੀ 1920 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[3] ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜੇ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਉਸਤਾਦ ਮੋਇਨੂਦੀਨ ਖਾਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਪਣੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਉਸਤਾਦ ਚੱਦੂ ਖਾਨ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਲਾਬ ਖਾਨ ਸਾਹਬ ਤੋਂ ਵੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ।
ਉਸਦਾ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਤਵਾਇਫ ਬਣ ਗਈ।[4] ਉਸਨੇ ਕੋਲੰਬੀਆ ਗ੍ਰਾਮੋਫੋਨ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸੰਗੀਤ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਰਿਆਸਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਮਪੁਰ, ਬੀਕਾਨੇਰ, ਗਵਾਲੀਅਰ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਇੰਦੌਰ, ਅਤੇ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਹਿਫਿਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਗੀਤ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ।
ਉਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਪਲੇ ਆਰਟ ਫੋਟੋ ਟੋਨ ਕੰਪਨੀ ਨੇ 1933 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਫਿਲਮ ਰਾਜਾ ਗੋਪੀਚੰਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਰਾਚੀ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਕੰਪਨੀ ਲਈ, ਇੰਸਾਨ ਯਾ ਸ਼ੈਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[5]
ਸੰਗੀਤ ਫਿਲਮਜ਼ ਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਕੰਪਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਦੋ ਹੋਰ ਫਿਲਮਾਂ, ਪ੍ਰੇਮ ਪਰੀਕਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਕੰਪਨੀ ਨੇ 1935 ਵਿੱਚ ਤਲਸ਼ੇ ਹੱਕ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨਰਗਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਲ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।[6] 1936 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਮੈਡਮ ਫੈਸ਼ਨ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ।[7]
ਫਿਲਮਗ੍ਰਾਫੀ (ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ) ਸੋਧੋ
- ਮੈਡਮ ਫੈਸ਼ਨ (1936)
- ਹਿਰਦੇ ਮੰਥਨ (1936)
- ਮੋਤੀ ਕਾ ਹਾਰ (1937)
- ਜੀਵਨ ਸਪਨਾ (1937)
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ https://www.https Archived 19 August 2013 at the Wayback Machine.://en.m.wikipedia.org/wiki/Nargis.com/magazine/story/clangorous-liaisons/236030[permanent dead link]
- ↑ Bhandari, Bhupesh (2 January 2008). "A family in films & politics". Business Standard India.
- ↑ "GWALIOR - Royal Family of India". Retrieved 18 April 2017.
- ↑ Connections Between The Dutt & Nehru-Gandhi Families - Mouthshut Reporting
- ↑ Avinash Lohana (Dec 27, 2016). "Shabana is Nandita's Jaddanbai". Pune Mirror (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 12 July 2020. Retrieved 2020-07-11.
- ↑ Ranade, Ashok Damodar (2006). Hindi Film Song: Music Beyond Boundaries (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Bibliophile South Asia. ISBN 978-81-85002-64-4.
- ↑ Madam Fashion (1936) - IMDb, retrieved 2020-07-11