ਫ਼ਰਦੀਨੰਦ ਮਾਜੇਲਨ
ਫਰਡੀਨੈਂਡ ਮਾਜੇਲਨ ( /məˈɡɛlən/ mə-GHEL-ən ਜਾਂ /məˈdʒɛlən/ mə-JEL-ən; 4 ਫਰਵਰੀ 1480 – 27 ਅਪ੍ਰੈਲ 1521) ਇੱਕ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਖੋਜੀ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰ ਦੇ ਪਾਰ ਪੂਰਬੀ ਇੰਡੀਜ਼ ਵਿੱਚ 1519 ਦੀ ਸਪੈਨੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਵਾਲੇ ਅੰਤਰ-ਸਮੁੰਦਰੀ ਮਾਰਗ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਤੋਂ ਏਸ਼ੀਆ ਤੱਕ ਦਾ ਪਹਿਲੀ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸਮੁੰਦਰੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। . ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਮਾਜੇਲਨ 1521 ਵਿੱਚ ਲਾਪੁਲਾਪੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ਼ ਪੰਗਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਕਟਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਲੜਾਈ ਜਿੱਤ ਲੈਣ ਦੇ ਸਦਕਾ ਲਾਪੁਲਾਪੁ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਇੱਕ ਫਿਲੀਪੀਨ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਾਜੇਲਨ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੁਆਨ ਸੇਬੇਸਟੀਅਨ ਐਲਕਾਨੋ ਨੇ ਸਪੇਨੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸੰਭਾਲ ਲਈ , ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਦੋ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਬਚੇ ਹੋਏ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਜਦੋਂ ਉਹ 1522 ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਤਾਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ [1] [2]
4 ਫਰਵਰੀ 1480 ਨੂੰ ਨਾਬਾਲਗ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਕੁਲੀਨ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਮਾਜੇਲਨ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਤਾਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਲ ਮਲਾਹ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਕਿੰਗ ਮੈਨੁਅਲ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਫ਼ਰ ਕਰਕੇ ਮਲੂਕੂ ਟਾਪੂਆਂ ("ਸਪਾਈਸ ਆਈਲੈਂਡਜ਼") ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਮਾਜੇਲਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਪਰਾਧਿਕ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਮਾਜੇਲਨ ਨੇ ਪੁਰਤਗਾਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਦੇ ਰਾਜਾ ਚਾਰਲਸ ਪਹਿਲੇ ਨੂੰ ਉਸੇ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਪੁਰਤਗਾਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਸਨੂੰ ਗੱਦਾਰ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਕਦੇ ਵਾਪਸ ਨਾ ਪਰਤਿਆ। [3] [4] ਸੇਵਿਲ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਦੋ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ, ਅਤੇ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। [5] ਹਿਸਪੈਨਿਕ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਲਈ, 1518 ਵਿੱਚ, ਮਾਜੇਲਨ ਨੂੰ ਸਪੈਨੀ ਬੇੜੇ ਦਾ ਇੱਕ ਐਡਮਿਰਲ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ - ਮੋਲੂਕਾ ਦਾ ਪੰਜ-ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਾਲ਼ਾ ਆਰਮਾਡਾ। ਉਸਨੂੰ ਸੈਂਟੀਆਗੋ ਆਰਡਰ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਸਪੇਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਫੌਜੀ ਰੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। [6]
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲ਼ੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਲੈਸ ਹੋਕੇ ਉਸਨੇ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਮਹਾਸਾਗਰ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ, ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਤੱਕ, ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਪੈਟਾਗੋਨੀਆ ਤੱਕ ਆਰਮਾਡਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਤੂਫਾਨਾਂ ਅਤੇ ਬਗਾਵਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਮਾਜੇਲਨ ਸਟ੍ਰੇਟ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸਦਾ ਹੁਣ ਨਾਮ ਹੈ) ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਮਾਰ ਡੇਲ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਮਾਜੇਲਨ ਨੇ ਮਾਰ ਪੈਸੀਫਿਕੋ (ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰ) ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। [7] ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਗੁਆਮ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਫਿਲੀਪੀਨ ਟਾਪੂਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਉੱਥੇ ਮਾਜੇਲਨ ਅਪ੍ਰੈਲ 1521 ਵਿਚ ਮੈਕਟਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਪਤਾਨ ਜੁਆਨ ਸੇਬੇਸਟਿਅਨ ਐਲਕਾਨੋ ਦੀ ਕਮਾਨ ਹੇਠ, ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਪਾਈਸ ਟਾਪੂਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਸਪੇਨ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਨੈਵੀਗੇਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਬਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਦੋ ਜਹਾਜ਼ ਵੰਡੇ ਗਏ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਦੇ ਪਾਰ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਫ਼ਰ ਕਰਕੇ ਨਿਊ ਸਪੇਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜਾ, ਐਲਕਾਨੋ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਰਾਹੀਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਰਵਾਨਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਤੱਟ ਉੱਤੇ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਰਵਾਨਗੀ ਵਾਲ਼ੀ ਬੰਦਰਗਾਹ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਚੱਕਰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ।
ਪੁਰਤਗਾਲ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ, ਮਾਜੇਲਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੂਰਬ ਦੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ (1505 ਤੋਂ 1511-1512 ਤੱਕ) ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਮਾਲੇ ਦੀਪ ਸਮੂਹ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦੁਬਾਰਾ ਦੌਰਾ ਕਰਕੇ ਪਰ ਹੁਣ ਪੱਛਮ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਕੇ, ਮਾਜੇਲਨ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਲਗਭਗ ਪੂਰਾ ਨਿੱਜੀ ਚੱਕਰ ਲਾ ਲਿਆ ਸੀ। [8] [9]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Pigafetta, Antonio.
- ↑ Mitchell, Mairin.
- ↑ A typical evaluation of Magellan by a contemporary Portuguese historian is that given by Damião de Goes, Crónica do felicissimo rei Dom Emanuel, edited by Texeira de Carvalho e Lopes (4 vols., Coimbra, 1926; originally published 1556), IV, 83–84, who considered Magellan "a disgruntled man who planned the voyage for Castile principally to spite the Portuguese sovereign Manuel".
- ↑ Torodash, Martin (1971). "Magellan Historiography". Hispanic American Historical Review. 51: 313–335. doi:10.1215/00182168-51.2.313.
- ↑ Kinsella, Pat (27 April 2021). "Dire Straits: the story of Ferdinand Magellan's fatal voyage of discovery". BBC History Magazine. Retrieved 23 July 2021.
- ↑ Castro, Xavier de (dir.
- ↑ Hartig, Otto (1 October 1910). "Ferdinand Magellan". Ferdinand Magellan. New York. http://www.newadvent.org/cathen/09526b.htm. Retrieved 31 October 2010.
- ↑ Miller, Gordon (2011). Voyages: To the New World and Beyond (1st ed.). University of Washington Press. p. 30. ISBN 978-0-295-99115-3.
- ↑ Dutch, Steve (21 May 1997). "Circumnavigations of the Globe to 1800". University of Wisconsin-Green Bay. Archived from the original on 23 October 2014. Retrieved 11 October 2014.