ਫੇਦੇਰੀਕੋ ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ
ਫੇਦਰੀਕੋ ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ (ਸਪੇਨੀ ਉਚਾਰਨ: [feðeˈɾiko ɣarˈθi.a ˈlorka]; 5 ਜੂਨ 1898 – 19 ਅਗਸਤ 1936) ਮੂਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਵੀ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਾਟਕਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਓਨਾ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ।
ਫੇਦੇਰੀਕੋ ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ | |
|---|---|
 ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ 1932 ਵਿੱਚ | |
| ਜਨਮ | Federico del Sagrado Corazón de Jesús García Lorca 5 ਜੂਨ 1898 ਫੁਏਂਤੇ ਬਕੇਰੋਸ, ਗਰਾਨਾਦਾ, ਸਪੇਨ |
| ਮੌਤ | 19 ਅਗਸਤ 1936 (ਉਮਰ 38) ਅਲਫਾਕਰ ਨੇੜੇ, ਗਰਾਨਾਦਾ, ਸਪੇਨ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਸਪੇਨੀ |
| ਸਿੱਖਿਆ | ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗਰਾਨਾਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |
| ਪੇਸ਼ਾ |
|
| ਦਸਤਖ਼ਤ | |
 | |
ਉਸਨੇ ਕੋਈ ਰਸਮੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਗਰਾਨਾਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਦਾਖ਼ਲਾ ਜ਼ਰੂਰ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਪੂਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੱਧਤੀ ਲਈ ‘ਮਿਸ ਫਿਟ’ ਸੀ। ਗੱਪਾਂ ਮਾਰਨਾ ਅਤੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣਾ, ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਛਾਣਬੀਨ ਕਰਨਾ, ਲੋਕਗੀਤਾਂ ਦੀਆਂ ਧੁਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਮ ਜਾਣਾ ਉਸਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਸਨ। ਲੋਰਕਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ‘ਆਂਦਾਲੂਸੀਆ’ ਆਪਣੀ ਸੰਪੂਰਣ ਪਰੰਪਰਾ, ਲੋਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸੰਕਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕਲਾਤਮਕ ਅਨੁਭਵ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਅਰਜਿਤ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਅਰੰਭਕ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਡਰਾਮਾ ‘ਬਟਰਫਲਾਈਜ ਸਪੈੱਲ’ ਵਿੱਚ ਖੇਦਜਨਕ ਅਸਫਲਤਾ ਦਾ ਮੂੰਹ ਵੇਖਣਾ ਪਿਆ ਸੀ।
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਲੋਰਕਾ ਦਾ ਜਨਮ 1918 ਵਿੱਚ ਗਰੇਨਾਡਾ ਦੇ ਪੱਛਮ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ‘ਫੁਏਂਤੇ ਬਕੇਰੋਸ’ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਸਕੂਲ ਟੀਚਰ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦਰਮਿਆਨਾ ਕਿਸਾਨ। ਲੋਰਕਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਗੀਤ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਤ ਹੋਇਆ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇੱਕ ਰੋਗ ਨੇ ਉਸਦੇ ਚਲਣ ਫਿਰਣ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਤੇ ਅਸਰ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਹਕਲਾਹਟ ਭਰੀ ਅਵਾਜ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸਦਾ ਲਗਾਉ ਉਸਦੀ ਅਜਿੱਤ ਜੀਵਨ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਹਰਹਾਲ, ਆਪਣੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਖਾਮੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਲੋਰਕਾ ਇੱਕ ਅੱਛਾ ਪਿਆਨੋਵਾਦਕ ਬਣਿਆ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ‘ਦੇ ਫਾਲਾ’ ਉਸਦਾ ਮਿੱਤਰ ਸੀ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਵੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਲੋਰਕਾ ਦੀ ਹਕਲਾਹਟ ਨੇ ਉਸਦੇ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਤੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਅਸਰ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਕੋਈ ਦੂਜਾ ਕਵੀ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਛੁਟਿਤਣ ਅਹਿਸਾਸ ਦੇ ਮਾਰੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ। ਲੇਕਿਨ ਲੋਰਕਾ ਨੇ ਇਸ ਹਕਲਾਹਟ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਆਕਰਸ਼ਕ ‘ਸਟਾਈਲ’ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਲਈ। ਇਹ ‘ਸਟਾਈਲ’ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਮਕਬੂਲ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸ ਦੌਰ ਦੇ ਜਵਾਨ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਕਰੇਜ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ ਕੰਠ ਵਾਲੇ ਕਵੀ ਵੀ ਲੋਰਕਾ ਸਟਾਈਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। 1919 ਵਿੱਚ ਉਹ ਮੈਡਰਿਡ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਵੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਵਕਤੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਇਰਦ ਗਿਰਦ ਦੋਸਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮੰਡਲ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਕੈਫੇ, ਨਾਇਟ ਕਲਬਾਂ, ਖੁੱਲੀਆਂ ਜਗ੍ਹਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹਿਸਾਂ ਅਤੇ ਝਗੜੇ ਕਰਦਾ ਸੀ। 1919 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ‘ਲਿਬਰੋ ਦੇ ਪੋਏਮਾਸ’ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
ਡਰਾਮਾ ਕੰਪਨੀ
ਸੋਧੋ
ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਲੋਰਕਾ ਨੇ ਗਰਾਨਾਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਡਰਾਮਾ ਕੰਪਨੀ ਵੀ ਬਣਾਈ। ਇਸ ਡਰਾਮਾ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਨਾਮ “ਲਾ ਬਾਰਰਾਕ” ਸੀ। ਆਪਣੀ ਇਸ ਡਰਾਮਾ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਕੀਤੇ। ਉਹ ਡਰਾਮੇ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲੋਰਕਾ ਦੀਆਂ ਨਾਟ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਸਦੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਹੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਲੰਬੇ ਪ੍ਰਗੀਤ ਲਿਖਦਾ ਸੀ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਲੰਬੇ ਡਰਾਮੇ ਵੀ ਲਿਖ ਲੈਂਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਕਈ ਡਰਾਮੇ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਟਰੈਜਿਕ ਕਵਿਤਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਗੀਤ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਉਸਦੇ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਗੀਤ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੰਨੇ ਨਾਟਕੀ ਤੱਤ ਹਨ ਕਿ ਸੌਖ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਟ ਰੂਪਾਂਤਰਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੋਰਕਾ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਰੰਗਕਰਮੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੁੱਝ ਅਕੱਥ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਲਈ ਉਹ ਦੂਜੇ ਕਲਾ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦਾ ਸੀ। ਰੰਗ ਮੰਚ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਹੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ। ਕਦੇ ਕਦੇ ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਇੱਕ ਬਿੰਬ ਉਸਨੂੰ ਇੰਨਾ ਪਸੰਦ ਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੇਵਲ ਉਸੇ ਇੱਕ ਬਿੰਬ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ, ਉਸਨੂੰ ਵੇਖ ਸਕਣ ਦੀ ਫਿਕਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਡਰਾਮੇ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ।
ਲੋਰਕਾ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੁਨੇਹਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਹ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਅਰੰਭਕ ਡਰਾਮਾ ‘ਮਾਰਿਆਨਾ ਪਿਨੇਦਾ’ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਸੁਨੇਹਾ ਜਨਤਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ‘ਆਹ ! ਗਰੇਨਾਡਾ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਉਦਾਸ ਦਿਨ!’ ਸਤਰ ਨਾਲ ਅਰੰਭ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਪੂਰਾ “ਬੈਲੇਡ” ਇਸ ਡਰਾਮੇ ਵਿੱਚ ਖਪ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਡਰਾਮਾ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਦਾ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਇਸ ਡਰਾਮੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਸਤੰਤਰਤਾ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਆਪ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਆਕਾਂਖਿਆ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਮੂਰਤੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਤਕਾਲੀਨ ਨਾਟ-ਸਮੀਖਿਅਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਸੁਨੇਹੇ ਦੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲੋਰਕਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਖੁਫੀਆਗਿਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਲੋਰਕਾ ਫਿਰ ਵੀ ਲਿਖਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸੁਨੇਹਾ ਚਲਾਕੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜਨਤਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਣ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ, ਸੱਚੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਅਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਡਰਾਮੇ ਬਲਡ ਵੈੱਡਿੰਗ ਅਤੇ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਬਰਨਾਰਡਾ ਅਲਬਾ (ਪੰਜਾਬੀ ਰੁਪਾਂਤਰ: ਹੁਕਮੀ ਦੀ ਹਵੇਲੀ) ਸੱਚੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਨ। ਉਸਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਜਿਪਸੀਆਂ ਦੀ ਅਸਲੀ ਜਿੰਦਗੀ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਨ। ‘ਆਂਦਾਲੂਸੀਆ’ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਉਤਪੀੜਨ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਆਰੰਭਿਕ ਬਿੰਦੂ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੇ ਜਨਤਾ ਤੇ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਲੋਰਕਾ ਹਕੂਮਤ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਹੱਤਿਆ ਹੋ ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਲੇਕਿਨ ਵਿੱਚਕਾਰਲੇ ਅੰਤਰਾਲ ਵਿੱਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬੱਚ ਗਿਆ। ਲੋਰਕਾ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਡਰਾਮੇ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕ ਜਦੋਂ ਡਰਾਮੇ ਦੀ ਕਿਸੇ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇਹ ਨਾ ਸੋਚ ਪਾਉਣ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਰੋਣਾ ਤਦ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਰਾਮਾ ਆਪਣੇ ਮਕਸਦ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਤਰਾਸਦਿਕ ਵਿਅੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। “ਯੇਰਮਾ” ਨਾਮਕ ਉਸਦਾ ਡਰਾਮਾ ਅੱਜ ਵੀ ਸਪੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਹਦ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਹੈ।
1927 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਲਿਖੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦੇ ਮੰਚਨ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ। 1927 ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸਦੇ ਚਿਤਰਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਹੋਈ। 1928 ਵਿੱਚ ‘ਜਿਪਸੀ ਬੈਲੇਡਸ’ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਸਕਰਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ। ਇਹ ‘ਬੈਲੇਡਸ’ ਸਪੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੱਕ ਮਕਬੂਲ ਹੋਏ। ਉਸਨੂੰ ਹਰ ਵਾਰ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ। 1929-30 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਿਊਬਾ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। 1931 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਰਤਿਆ ਤਦ ਤੱਕ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੋ ਚੁਕੀਆਂ ਸਨ। ਰਾਜ ਤੰਤਰ ਦਾ ਪਤਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਰਾਜਾ ਭੱਜ ਨਿਕਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਫਿਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਕਈ ਡਰਾਮੇ ਲਿਖੇ। 1933 - 34 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਿਰ ਯਾਤਰਾ ਤੇ ਨਿਕਲਿਆ। ਬਿਊਨਸ ਆਇਰਸ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾਵਾਂ ਤੇ ਉਸਨੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸਪੇਨਿਸ਼ ਨਾਟਕਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋ ਕੀਤੇ।
ਲੋਰਕਾ ਦੀ ਹੱਤਿਆ
ਸੋਧੋਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ
ਮੈਂ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਚਾਹਖਾਨਿਆਂ, ਕਬਰਸਤਾਨਾਂ ਅਤੇ ਗਿਰਜਾਘਰਾਂ ਦੀ
ਤਲਾਸ਼ੀ ਲਈ,
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੀਪਿਆਂ ਅਤੇ ਆਲਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ
ਫਰੋਲ ਮਾਰਿਆ।
ਸੋਨੇ ਦੇ ਦੰਦ ਕੱਢਣ ਲਈ
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਕੰਕਾਲਾਂ ਨੂੰ
ਟਟੋਲ ਮਾਰਿਆ।
ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਭ ਸਕੇ।
ਕੀ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਲਭ ਸਕੇ ?
ਨਹੀਂ।
ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਲਭ ਸਕੇ।
"ਦੰਤ-ਕਥਾ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਮਿਤਰਾਂ ਦੀ ਫੇਰੀ",
ਕਵੀ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ (1939), ਗਾਰਸੀਆ ਲੋਰਕਾ
ਲੋਰਕਾ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਦੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਦਰਦਨਾਕ, ਖੌਫਨਾਕ, ਅਮਾਨਵੀ ਅਤੇ ਘਿਨਾਉਣੇ ਕੁਕਰਮ ਦਾ ਪੰਨਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਸਪੇਨੀ ਖ਼ਾਨਾ ਜੰਗੀ ਦੌਰਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲਿਸਟ ਬਲਾਂ ਨੇ 1936 ਵਿੱਚ ਹਲਾਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1][2][3] 2008 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਪੇਨੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਦੁਬਾਰਾ ਤਹਿਕੀਕਾਤ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਗਰੇਨਾਡਾ ਦੇ ਕਰੀਬ ਅਲਫਾਕਾਰ ਦੇ ਮੁਕਾਮ ਉੱਤੇ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਥੇ ਲੋਰਕਾ ਪਰ ਤਹਿਕੀਕ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹਿਕ ਕਬਰ ਵਿੱਚ ਦਫਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਰਕਾ ਨੂੰ ਸਪੇਨ ਦੀ ਜਨਤਾ ਇੰਨਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਹੱਤਿਆ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਾਬਲੋ ਨੇਰੂਦਾ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, “ਕੌਣ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ੈਤਾਨ ਹਨ, ਲੋਰਕਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਗਰਾਨਾਦਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ੈਤਾਨ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਅਤਿ ਘਿਨਾਉਣਾ ਅਪਰਾਧ ਕੀਤਾ। . . . ਮੈਂ ਇੰਨੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ, ਸਵੈਮਾਨ, ਕੋਮਲ ਹਿਰਦਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੂੰਦ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਰਦਰਸਤਾ, ਇੱਕ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖੇ। ਲੋਰਕਾ ਦੀ ਰਚਨਾਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਰੂਪਕਾਂ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਮਰਥ ਅਧਿਕਾਰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਲੀਮ ਬਣਾਇਆ। ਉਸਨੇ ਜੋ ਵੀ ਕੁੱਝ ਲਿਖਿਆ। ਉਸ ਸਭ ਤੋਂ ਮੈਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ। ਸਟੇਜ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਵਿੱਚ, ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੁਹੱਪਣ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ। ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਜਾਦੂ ਸ਼ਕਤੀ ਨਹੀਂ ਵੇਖੀ। ਲੋਰਕਾ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਮੇਰਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਭਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਮੁਸਕਾਨਾਂ ਨਾਲ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਿਆਰ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਹਸਦਾ ਸੀ, ਗਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਪਿਯਾਨੋ ਵਜਾਉਣ ਲੱਗਦਾ ਸੀ, ਨੱਚਣ ਲੱਗਦਾ ਸੀ।”
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Ian Gibson, The Assassination of Federico García Lorca. Penguin (1983) ISBN 0-14-006473-7; Michael Wood, "The Lorca Murder Case", The New York Review of Books, Vol. 24, No. 19 (24 November 1977); José Luis Vila-San-Juan, García Lorca, Asesinado: Toda la verdad Barcelona, Editorial Planeta (1975) ISBN 84-320-5610-3
- ↑ "Reuters, "Spanish judge opens case into Franco's atrocities", International Herald Tribune (16 October 2008)". Archived from the original on 19 ਅਕਤੂਬਰ 2008. Retrieved 19 ਅਕਤੂਬਰ 2008.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Estefania, Rafael (2006-08-18). "Poet's death still troubles Spain". BBC.
{{cite news}}: Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(help)