ਸਾਵਨ ਸਿੰਘ
ਹਜ਼ੂਰ ਮਹਾਰਾਜ ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Hazur Maharaj Baba Sawan Singh Ji; 1858-1948), ਨੂੰ "ਦ ਗ੍ਰੇਟ ਮਾਸਟਰ" ਜਾਂ "ਵੱਡੇ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ" ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਉਹ 1903 ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਜੋੋੋਤੀ ਜੋੋਤਿ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1948 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਯਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੱਕ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ (ਆਰ.ਐੱਸ.ਐੱਸ.ਬੀ) ਦੇ ਦੂਸਰੇੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਰਹੇ।
ਹਜ਼ੂਰ ਵੱਡੇ ਮਹਾਰਾਜ ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ | |
|---|---|
 | |
| ਨਿੱਜੀ | |
| ਜਨਮ | 20 ਜੁਲਾਈ 1858 ਜਟਾਣਾ (ਨਾਨਕਾ ਪਿੰਡ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ
(ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ : ਮਹਿਮਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ) |
| ਮਰਗ | 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1948 (ਉਮਰ 89) ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ, ਬਿਆਸ, ਪੰਜਾਬ |
| ਧਰਮ | ਸੰਤ ਮਤ, ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਮਾਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ਜੀ |
| ਬੱਚੇ | ਸਰਦਾਰ ਬਚਿੰਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਰਦਾਰ ਬਸੰਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਰਦਾਰ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਜੀ ਗਰੇਵਾਲ |
| ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ | ਸੂਬੇਦਾਰ ਮੇਜਰ ਸਰਦਾਰ ਕਾਬਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਗਰੇਵਾਲ (ਪਿਤਾ) ਮਾਤਾ ਜੀਵਨੀ ਕੌਰ ਜੀ (ਮਾਤਾ) |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਥੌਮਸਨ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਕਲੋਨੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ |
| ਕਿੱਤਾ | ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਮਿਲਟਰੀ ਇੰੰਜੀਨੀਅਰ ਸਰਵਿਸ ਸਿੱਖ ਰੇੈਜੀਮੈਂਟ ਨੰ.14 (28 ਸਾਲ ਤੱਕ) ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ (ਸਤਿਗੁਰੂ) |
| Relatives | ਸਰਦਾਰ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਗਰੇਵਾਲ (ਦਾਦਾ) |
| ਸੰਸਥਾ | |
| Institute | ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ |
| Senior posting | |
| Period in office | 1903–48 |
| Predecessor | ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ |
| ਵਾਰਸ | ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦੁਰ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ |
ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ | |
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ
| |
| Post | ਸੰਤ, ਸਤਿਗੁਰੂ |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | https://www.rssb.org/ |
ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਯਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦੁਰ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।[1][2]
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੇਵਕਾਂ ਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵੱਖਰੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਮਿਸ਼ਨ ਬਣਾਏ ਹਨ[3] ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਮਸਤਾਨਾ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨੀ, ਬੀਬੀ ਸੋਮਨਾਥ, ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦਾਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[4]
ਸਨਮਾਨ
ਸੋਧੋਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਪਰੰਤੂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਅਪੀਲਾਂ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਹਜ਼ੂਰ ਮਹਾਰਾਜ ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ:
- ਬਾਬਾ
- ਵੱਡੇ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ
- ਹਜ਼ੂਰ ਬਾਬਾ
- ਹਜ਼ੂਰ ਮਹਾਰਾਜ
- ਹਜ਼ੂਰ
- ਸਾਵਨ ਸ਼ਾਹ
- ਮਹਾਨ ਮਾਸਟਰ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਸੋਧੋਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਸਾਵਨ 1915 ਵਿਕਰਮ ਸੰਮਤ ਤੇ ਗਰੇਵਾਲ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮਿਤੀ 20 ਜੁਲਾਈ 1858 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਜਟਾਣਾ (ਨਾਨਕਾ ਪਿੰਡ), ਜਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਣਵੰਡੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੂਬੇਦਾਰ ਮੇਜਰ ਕਾਬਲ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਜੀਵਨੀ ਕੌਰ ਜੀ ਸਨ। ਆਪ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸ. ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸੀ ਜੋ ਕਿ 115 ਸਾਲ ਤੱਕ ਜੀਵਿਤ ਰਹੇ। ਆਪ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਮਹਿਮਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਆਪ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮਾਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ਜੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਥਰਮਸਨ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਰੁੜਕੀ ਵਿਖੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਿਲਟਰੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਪਰੰਤੂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਾਲ ਡੂੰਘੀ ਸਾਂਝ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ।[5]
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਦੇ ਇੱਕ ਰਹੱਸਮਈ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਬਾਬਾ ਕਾਹਨ ਸੀ ਜਿਸਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਦੀਖਿਆ ਲੈਣਗੇ ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ:
- “ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਜੁੜਿਆ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਿਖਾਈਆਂ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਮੇਰੀ ਪਹਿਲ ਕਰਦਿਆਂ ਮੇਰੇ ਤੇ ਮਿਹਰ ਕਰੇਗੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: 'ਨਹੀਂ, ਉਹ ਕੋਈ ਹੋਰ ਹੈ; ਮੇਰਾ ਤੇਰਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ' ਫਿਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਕੌਣ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਾਂ। ਉਸਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: 'ਜਦੋਂ ਸਮਾਂ ਆਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੱਭ ਲਵੇਗਾ।”[5]
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਰੀ ਵਿਖੇ ਠਹਿਰੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੂੰ ਮਿਲੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਾਵਨ ਦੀਖਿਆ ਲੈਣ ਆਇਆ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਬਹਿਸ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਅਤੇ ਕਈ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਬਾ ਸਾਵਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯਕੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ 15 ਅਕਤੂਬਰ 1894 ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਤੋਂ ਦੀਖਿਆ (ਨਾਮਦਾਨ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਪ੍ਰੈਲ 1911 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ (ਬਿਆਸ) ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ - "ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਡੇਰਾ" ਜੋ 1891 ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਿਆ ਸੀ - ਅਤੇ ਘਰ, ਬੰਗਲੇ ਅਤੇ ਸਤਿਸੰਗ ਹਾਲ ਬਣਾਏ। ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਫ਼ਿਰਕੂ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦਿੱਤੀ।ਆਪ ਨੇ 1,25,375 ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਨਾਮਦਾਨ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਮਾਨ, ਸਿੱਖ, ਇਸਾਈ, ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ - ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ, ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਕੇ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ, ਜਰਮਨੀ, ਸਮੇਤ ਡਾਕਟਰ - ਸਰਜਨ ਡਾ. ਜੂਲੀਅਨ ਜਾਨਸਨ, ਡਾਕਟਰ-ਹੋਮਿਓਪੈਥ ਡਾ. ਪਿਅਰੇ ਸਕਮਿਟ, ਅਤੇ ਓਸਟੀਓਪੈਥ-ਕਾਇਰੋਪ੍ਰੈਕਟਿਕ ਡਾ. ਰੈਂਡੋਲਫ ਸਟੋਨ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ 45 ਸਾਲ ਤੱਕ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਅੰਤ ਆਪ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1948 ਨੂੰ 90 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਭੋਗ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਬਿਰਾਜੇ।
ਕਿਤਾਬਾਂ
ਸੋਧੋਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ-
- ਗੁਰਮਤ ਸਾਰ
- ਗੁਰਮਤ ਸਿਧਾਂਤ (ਦੋ ਭਾਗ)
- ਪ੍ਰਭਾਤ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
- ਪਰਮਾਰਥੀ ਪੱਤਰ ਭਾਗ 2
- ਪਰਮਾਰਥੀ ਸਾਖੀਆਂ
- ਸੰਤਮਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (ਪੰਜ ਭਾਗ)
- ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋ- ਸੁਰਤ ਸ਼ਬਦ ਯੋਗਾ
- ਸੇਠ ਸ਼ਿਵ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ (ਹਜ਼ੂਰ ਸੁਆਮੀ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ)
- ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ
- ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦੁਰ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ
- ਮਹਾਰਾਜ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜੀ
- ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਨੋਟ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Radhasoami Reality: the logic of a modern faith by Mark Juergensmeyer. p.52. Princeton University Press, 1991
- ↑ David Lane. The Radhasoami Tradition: A Critical History of Guru Successorship (1992). Garland Publishers, New York
- ↑ Radhasoami Gurus (Beas). Appendix Two, Beas Gurus and Branches: A Genealogical Glossary. Author: David Christopher Lane. Publisher: Garland Publishers. Publication date: 1992
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2006-05-04. Retrieved 2011-10-14.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ 5.0 5.1 Spiritual Gems, Letter No.1.