ਮੁਕੇਰੀਆਂ
ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਹੈ। ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਕੌਮੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 44 ਅਤੇ ਰਾਜ ਮਾਰਗ 15 ਉੱਤੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 450 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (280 ਮੀਲ) ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਜਲੰਧਰ-ਜੰਮੂ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਉਪ-ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੜਕ ਰਾਹੀਂ ਜਲੰਧਰ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ, ਤਲਵਾੜਾ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਅਤੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਰਾਜਮਾਰਗ-44 ਵੀ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।
ਮੁਕੇਰੀਆਂ
ਬਾਗਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ | |
|---|---|
ਸ਼ਹਿਰ | |
  ਮੁਕੇਰੀਆਂ Location in Punjab, India | |
| ਗੁਣਕ: 31°57′N 75°37′E / 31.95°N 75.62°E | |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਰਾਜ | ਪੰਜਾਬ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ |
| ਸਰਕਾਰ | |
| • ਕਿਸਮ | ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ |
| ਖੇਤਰ | |
| • ਕੁੱਲ | 8 km2 (3 sq mi) |
| ਉੱਚਾਈ | 257 m (843 ft) |
| ਆਬਾਦੀ (2011)[1] | |
| • ਕੁੱਲ | 29,841 |
| • ਘਣਤਾ | 3,700/km2 (9,700/sq mi) |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (ਆਈਐਸਟੀ) |
| ਪਿੰਨ ਕੋਡ | 144211 |
| ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ | +01883 |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | PB:54 |
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਮੁਕੇਰੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ 326 ਈ. ਪੂ. ਵਿੱਚ ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦ ਹੈ ਜੋ ਪੱਖਪਾਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ 326 ਈ. ਪੂ. ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮੁਕਰੀਆ (ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ) ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸਨ। ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਤੰਬੂ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਲਿਆ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਬਦਲੀਆਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੀਮਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਣ ਲਈ 12 ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਗਵੇਦੀਆਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਾਮ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸ ਸਥਾਨਕ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਕਿ ਅਵਾਨ ਜਾਤੀ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਦਾਰਾ ਖਾਨ ਨੇ 1216 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਪਰੰਪਰਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਮੁਕੇਰੀਆ ਕਲਾਲ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਕੇਰੀਅਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਰਾਲ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਨੇ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਅਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਅਤੇ 14 ਪਿੰਡ ਬਣਾਏ।ਰਾਜਾ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਨੂੰ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਦੇ ਜੰਡਵਾਲ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਸ਼ਹੀਦ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ 1768 ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਜੈ ਸਿੰਘ ਕਨ੍ਹਈਆ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਨੂੰਹ ਮਾਈ ਸਦਾ ਕੌਰ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀ ਧੀ ਮਹਿਤਾਬ ਕੌਰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਨ੍ਹਈਆ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ 1819 ਵਿੱਚ ਅਟਲਗੜ੍ਹ ਦਾ ਗੁਆਂਢੀ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਖੰਡਰ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਖੰਡਰਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਾਰਾਦਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਖਸਤਾ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਣੀ ਮਹਿਤਾਬ ਕੌਰ ਨੇ ਇੱਥੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬਣ ਗਿਆ।
ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋਸੀ. ਬੀ. ਐੱਸ. ਈ.
ਸੋਧੋ- ਐਂਗਲੋ-ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਮੁਕੇਰੀਆਂ
- ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਬੇਗਪੁਰ ਕਮਲੂਹ
- ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਚੱਕ ਆਲਾ ਬਖਸ਼
- ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ, ਮੁਕੇਰੀਆਂ
- ਆਰਮੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਉਚੀ ਬੱਸੀ
- ਸਪ੍ਰਿੰਗਡੇਲਸ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
- ਵੁੱਡਬਰੀ ਵਰਲਡ ਸਕੂਲ,ਪੀਰੂ ਚੱਕ
- ਸੀ. ਡੀ. ਗੁਰੂਕੁਲ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ
- ਕੈਂਬਰਿਜ ਓਵਰਸੀਜ਼ ਸਕੂਲ, ਮੁਕੇਰੀਆਂ
ਆਈ. ਸੀ. ਐਸ. ਈ.
ਸੋਧੋ- ਸਰਬਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਸਕੂਲ, ਮਨਸਰ
- ਸੇਂਟ ਆਗਸਟੀਨ ਸਕੂਲ, ਪੰਡੋਰੀ
- ਸੇਂਟ ਜੋਸਫ ਕਾਨਵੈਂਟ ਸਕੂਲ, ਮੁਕੇਰੀਆਂ
ਕਾਲਜ
ਸੋਧੋ- ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ, ਚੱਕ ਆਲਾ ਬਖਸ਼
- ਐਸ. ਪੀ. ਐਨ. ਕਾਲਜ, ਮੁਕੇਰੀਆਂ
ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ
ਸੋਧੋ- ਐੱਸ .ਬੀ .ਸੀ .ਐਮ.ਐੱਸ. ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ
ਪੌਲੀਟੈਕਨਿਕ
ਸੋਧੋ- ਬ੍ਰਹਮ ਕਮਲ ਪੌਲੀਟੈਕਨਿਕ ਕਾਲਜ
ਆਈ. ਟੀ. ਆਈ.
ਸੋਧੋ- ਮਾਤਾ ਵਿਦਿਆਵਤੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਆਈ. ਟੀ. ਆਈ.
ਆਵਾਜਾਈ
ਸੋਧੋਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੱਸ ਅੱਡਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੜਕ ਸੰਪਰਕ ਹਨ।[2] ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 44 ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਇਸ ਨੂੰ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤਲਵਾੜਾ ਅਤੇ ਹਾਜੀਪੁਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਜੁੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਦੌਲਤਪੁਰ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜਨਸੰਖਿਆ
ਸੋਧੋ| ਧਰਮ | ਕੁੱਲ | ਔਰਤਾਂ | ਮਰਦ |
|---|---|---|---|
| ਹਿੰਦੂ | 123,394 | 59,230 | 64,164 |
| ਸਿੱਖ | 5,816 | 2,796 | 3,020 |
| ਕ੍ਰਿਸ਼ਚਨ | 382 | 183 | 199 |
| ਮੁਸਲਿਮ | 109 | 48 | 61 |
| ਜੈਨ | 67 | 30 | 37 |
| ਬੋਧੀ | 4 | 2 | 2 |
| ਨਹੀ ਦੱਸਿਆ | 69 | 37 | 32 |
| ਕੁੱਲ | 129,841 | 62,326 | 67,515 |
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Census of India Search details". censusindia.gov.in. Retrieved 10 May 2015.
- ↑ https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/11389, India - C-01: Population by religious community, Punjab - 2011, Mukerian (M Cl)