ਰਨੇ ਦੇਕਾਰਤ
ਰਨੇ ਦੇਕਾਰਤ (ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ: [ʁəne dekaʁt]; ਲਾਤੀਨੀਕ੍ਰਿਤ: Renatus Cartesius; ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਰੂਪ: "ਕਾਰਤੇਜੀਅਨ";[6] 31 ਮਾਰਚ 1596 – 11 ਫਰਵਰੀ 1650) ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਹਿਸਾਬਦਾਨ, ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਬਾਲਗ ਦੌਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਡੱਚ ਗਣਰਾਜ ਵਿੱਚ ਗੁਜਾਰਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਹਿਸਾਬ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਪਿਤਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਬਹੁਤਾ ਪੱਛਮੀ ਦਰਸ਼ਨ ਉਹਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਹੈ,[7] ਜਿਹੜੀਆਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਖਾਸਕਰ, ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ ਪਹਿਲੇ ਦਰਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨਜ ਬਹੁਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਆਰੀ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕ ਵਜੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਿਸਾਬ ਉੱਤੇ ਦੇਕਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਇਵੇਂ ਹੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਹੋ; ਕਾਰਤੇਜੀਅਨ ਕੁਆਰਡੀਨੇਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ — ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸੈੱਟ ਵਜੋਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਅਤੇ ਅਲਜਬਰੇ ਦੀਆਂ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਨੂੰ ਦੋ-ਪਾਸਾਰੀ ਕੁਆਰਡੀਨੇਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਜੁਮੈਟਰੀਕਲ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟਾਉ ਸੰਭਵ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਹੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਮਈ ਜੁਮੈਟਰੀ ਦਾ ਪਿਤਾ, ਅਲਜਬਰੇ ਅਤੇ ਜੁਮੈਟਰੀ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਪੁਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਕਾਰਤ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਇੱਕ ਸੀ। ਦੇਕਾਰਤ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਜੀਨੀਅਸ ਦੀ ਇੱਕ ਉਮਦਾ ਮਿਸਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਰਨੇ ਦੇਕਾਰਤ | |
|---|---|
 ਪੋਰਟਰੇਟ ਫਰਾਂਸ ਹਾਲਸ ਵਾਲੇ ਤੋਂ, 1648[1] | |
| ਜਨਮ | 31 ਮਾਰਚ 1596 |
| ਮੌਤ | 11 ਫਰਵਰੀ 1650 |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਫਰਾਂਸੀਸੀ |
| ਕਾਲ | 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ |
| ਖੇਤਰ | ਪੱਛਮੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ |
| ਸਕੂਲ | ਕਾਰਤੇਜੀਅਨਵਾਦ ਰੈਸ਼ਨਲਿਜਮ ਬੁਨਿਆਦਵਾਦ ਕਾਰਤੇਜੀਅਨਵਾਦ ਦਾ ਬਾਨੀ |
ਮੁੱਖ ਰੁਚੀਆਂ | ਮੈਟਾਫਿਜਿਕਸ, ਗਿਆਨ-ਸਿਧਾਂਤ, ਹਿਸਾਬ |
ਮੁੱਖ ਵਿਚਾਰ | Cogito ergo sum, method of doubt, Cartesian coordinate system, Cartesian dualism, ontological argument for the existence of Christian God, mathesis universalis; folium of Descartes |
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ
| |
| ਦਸਤਖ਼ਤ | |
 | |
ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਸੋਧੋਮੁਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਸੋਧੋ
ਦੇਕਾਰਤ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਮਾਰਚ 1596 ਨੂੰ ਹੇਅ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਇਕ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸੀ, ਜਦ ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ, ਯੋਆਕਿਮ ਰੇਨੇ ਵਿਖੇ ਬ੍ਰਿਟਨੀ ਸੰਸਦ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।[8]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Russell Shorto. Descartes' Bones. (Doubleday, 2008) p. 218; see also The Louvre, Atlas Database, http://cartelen.louvre.fr
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000E-QINU`"'</ref>" does not exist. ISBN 978-0-415-28113-3
- ↑ Étienne Gilson argued in La Liberté chez Descartes et la Théologie (Alcan, 1913, pp. 132–47) that Duns Scotus was not the source of Descartes' Voluntarism. Although there exist doctrinal differences between Descartes and Scotus "it is still possible to view Descartes as borrowing from a Scotist Voluntarist tradition" (see: John Schuster, Descartes-Agonistes: Physcio-mathematics, Method & Corpuscular-Mechanism 1618-33, Springer, 2012, p. 363, fn. 26).
- ↑ "Cartesianism (philosophy): Contemporary influences" in Britannica Online Encyclopedia
- ↑ "René Descartes". Newadvent.org. Retrieved 30 May 2012.
...preferred to avoid all collision with ecclesiastical authority.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000011-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Watson, Richard A. (31 March 2012). "René Descartes". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000013-QINU`"'</ref>" does not exist.
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.